Opnieuw hebben we een potentieel Armageddon en weer kunnen we dit bijschrijven op het conto van de mens. Wij hebben geen duivel nodig om het kwaad zijn vernietigend werk te laten doen. Daar zorgen we zelf wel voor, terwijl Lucifer achterover leunt in zijn vurige zetel en zich dood verveelt (voor zover mogelijk in het dodenrijk).
En God (God verhoede dat God niet bestaat) schudt gedesillusioneerd zijn wijze hoofd en vraagt zich af of en, zo ja, wanneer de mensheid nu eindelijk eens volwassen wordt. Hij kan zijn kinderen niet eeuwig aan het handje nemen, toch?
Afijn, Syrië dus. De strijdende partijen (regering versus opstandelingen) zijn niet meer in staat om binnen hun samenleving te komen tot een levensvatbare wijze van samenleven. Er is elkaar teveel aangedaan; op meedogenloze, onmenselijke wijze.
De naar oosterse begrippen relatief gematigde regering van Bashar al Assad heeft op klassieke wijze gereageerd op de Arabische lente: met repressieve onderdrukking. En zoals zo vaak al bij andere conflictsituaties leidde dat ook in Syrië tot escalatie en onbegrip tussen de betrokken 2 geloofsovertuigingen. Gevolg?
Soennieten en Sjiieten staan elkaar naar het leven. Geloofsovertuiging en dictatoriaal handelen hebben geleid tot een escalatie van protesten en – al even heilloze – gewelddadige reacties. Het “point of no return” is dichtbij. De consequenties van het terugtreden op de voetsporen leidt tot enorme persoonlijke consequenties voor zowel de huidige als de beoogde machthebbers.
Maar niet alleen daar zijn de loopgraven gegraven en ingenomen. Er is geen sprake van een verenigd front van opstandelingen. Vrijheidsstrijders, fundamentalisten, minderheden, lokale machtsfactoren; obscure belangengroepjes, allemaal voeren ze hun eigen strijd. Allemaal hebben ze een eigen belang.
Daarnaast zijn ook regionale partijen zich met het conflict gaan bemoeien. Hezbollah vecht mee. Hamas protesteert. Buurlanden spelen direct en indirect een rol. Egypte verbreekt de banden met Syrië, Libanon destabiliseert door de rol van Hezbollah, Iran laat zich gelden. Jordanië kiest partij. Etcetera.
En internationaal? De oude wereldmachten Amerika en Rusland kiezen weer eens partij tegenover elkaar. De EU landen zijn het – zoals meestal – onderling oneens. Maar onderwijl leveren we wel wapens en grondstoffen voor gifgas. En de VN is dankzij het vetorecht een machteloze, monddood gemaakte organisatie.
Maar waarom? Wat is de achtergrond van de stellingname in dit conflict? Geloofsovertuiging, economische belangen en macht. Geen seconde, geen minuut is mededogen en menselijkheid een argument.
Onderwijl rijgen de weken zich aan tot maanden, de maanden tot jaren en heeft de mensheid het voor elkaar gekregen dat er in ongeveer twee jaar sprake is van circa honderdduizend doden en ruim een miljoen vluchtelingen op een bevolking van twintig miljoen mensen. Met als extraatje het gebruik van chemische wapens, dreiging met escalatie bij poging tot inmenging en het atoomwapen-potentieel van de nu nog indirect betrokken partijen. Wordt dit uiteindelijk een fel uitslaande brand in de regio met escalatie tussen wereldmachten?
Syrië heeft een grotendeels verwoeste stedelijke infrastructuur. En een ineenstortende economie die al voor het conflict voor grote uitdagingen stond. De landbouw, één van de pijlers, worstelt al sinds 2008 met de gevolgen van de klimatologische veranderingen en langdurige droogte. Olie-export, een andere pijler, kende al een dalende productie, terwijl de behoefte structureel toeneemt; rond 2020 wordt Syrië een olie-importerende natie. Toerisme tenslotte, de derde pijler. Nogal tricky om je vakantie nu in Syrië te vieren, denk je niet? En wat wil je daar aan toeristische attracties bezichtigen? In puin geschoten steden?
Kijken we vervolgens naar de demografie vanuit economisch perspectief, dan zien we in Syrië destructieve ontwikkelingen. Ernstige onevenwichtigheid ontstaat door de vraatzuchtige moloch “burgeroorlog”. Vele jongere arbeidskrachten werden en worden vernietigd. Talloze gewonden en verminkten zullen het competitief vermogen van de Syrische economie minimaliseren. Oorlogstrauma’s, wantrouwen en psychisch leed zorgen voor disfunctioneren van een substantieel deel van de bevolking. Langdurige zorg, re-socialisering (in maatschappelijk opzicht), armoede- en misdaadbestrijding zullen een groot deel van de broodnodige aandacht van het land opeisen.
En anders dan Europa na de tweede wereldoorlog, staat Syrië alleen bij een wederopbouw. Geen Marshall plan voorhanden en de vooruitzichten op hulp zijn slecht. De wereldwijde crisis is overal zichtbaar: economische krimp en sterk stijgende werkeloosheid in Europa, protesten in Turkije tegen de dictatoriale politiek, jarenlange deflatie en stagnatie in Japan, enorme milieuvervuiling in China, sociale onrust in Brazilië.
Wereldwijd hebben de politieke grootmachten enorme schulden, zien we een afvlakkende economische groei in de BRISC landen, enzovoorts.
De grote vraag is uiteindelijk een universele: leren wij mensen nu eindelijk eens van onze door de eeuwen heen steeds weer herhaalde fouten? Leren we eindelijk eens integer met macht om te gaan? Grensoverschrijdend te denken tot die ene grens die we toch echt nog steeds hebben: de aardbol? Niet te handelen alsof we het over dingen hebben in plaats van mensen?
Is er nog hoop na deze zoveelste treurige egotrip van de machtspartijen, na deze oorlog over de ruggen van de burgers in Syrië? Of gaan we door tot ooit ergens op deze wereld die ene gek aan de macht komt, die wel als eerste op die rode knop drukt.
Zijn we in één klap van alle problemen af.
