Dat doodgaan valt nog helemaal niet mee. Tenminste, niet als het niet vanzelf gebeurt.
Wie trots bij buitenlandse toeristen opschept over ons liberale klimaat met onze machtig mooie euthanasiewet waardoor niemand hoeft te lijden die dat niet meer wil, moet heel snel zijn tong afbijten.
Dat is namelijk al lang niet meer zo.
Afgelopen zaterdag had Het Parool het nieuws op de voorpagina dat tegenstanders van vrijwillige levensbeëindiging zijn geïnfiltreerd in de beroepsgroep van SCEN-artsen, artsen dus die euthanasieverzoeken moeten beoordelen.
Vanmorgen brengt de Volkskrant het verhaal dat artsen en verpleegkundigen tekort schieten bij het toepassen van palliatieve sedatie op patiënten die op sterven liggen. Bij palliatieve sedatie wordt het bewustzijn verlaagd, waardoor je rustig dood kunt gaan zonder al te veel te lijden. Maar zo’n 1700 (!) keer per jaar gaat dit mis. Vaak beginnen artsen er te vroeg mee in het stervensproces en duurt het daardoor heel lang voor de patiënt daadwerkelijk overlijdt. “Ze worden wakker, gedragen zich heel onrustig. Als het lang duurt, zie je de familie opbranden. Dan gaan mensen vragen: kunt u niet een beetje extra geven? Maar dan voet je euthanasie uit zonder toestemming van de patiënt,” aldus hoogleraar levenseindezorg Agnes van der Heide in de krant.
Dat klinkt allemaal verschrikkelijk, maar gelukkig hebben we de Levenseindekliniek nog, denken we dan. Dat is nog maar de vraag. Zojuist werd bekend dat het voortbestaan ervan erg wankel is omdat zorgverzekeraars weigeren de kosten van euthanasie te vergoeden. En dat terwijl de kliniek de afgelopen anderhalf jaar maar liefst ruim 1100 euthanasieverzoeken kreeg. Dat ging om mensen die bij hun eigen arts tevergeefs om euthanasie hadden gevraagd. Dood op verzoek? Vergeet het maar.
Och och, wat zijn we altijd trots op onze euthanasiewet, maar och och, wat gaat het mis. Verzekeraars vergoeden niet, SCEN-artsen zijn soms geïnfiltreerde principanten die sowieso tegen de dood zijn en blijkbaar vragen meer dan honderden mensen per jaar tevergeefs aan hun arts om alsjeblieft te mogen sterven.
Er wordt uit diverse hoeken geroepen dat er duidelijker regels moeten komen, dat er protocollen moeten zijn en wetten. Het ironische is: die zijn er al lang. Nu is er ook weer een groep onderzoekers die graag wil dat de wet die levensbeëindiging bij pasgeborenen regelt herzien wordt. De CIE, de commissie waar artsen moeten melden dat ze een kindje uit zijn lijden hebben verlost, ligt onder vuur. Maar dat is niet de crux van het probleem. Er ligt een prachtig glashelder Gronings Protocol. Artsen durven niet te melden, daar ligt het punt.
Artsen durven niet voor de dood te staan.
Dat is op zich begrijpelijk. De dood is een definitieve oplossing voor een probleem en wat als dat probleem maar tijdelijk is? Dan is dat best een beetje lullig.
Ik heb veel, heel veel met artsen over dit onderwerp gepraat toen ik er een boek over schreef. Steeds viel me hun openhartigheid op als we off the record in gesprek waren. Ze durfden te vertellen hoe bang ze soms waren als ze iemand het laatste zetje het hoekje om gaven. Ze durfden hun twijfel te tonen. Ze durfden te laten zien dat ze wakker lagen van de vraag: doen we euthanasie of wachten we nog even?
Punt is dat zodra de bandrecorder aan ging er niets meer van die twijfel te bekennen was. Euthanasie? Daar hadden ze zelden mee te maken. Palliatieve sedatie kwam wel eens voor, maar dat verliep altijd keurig. Nee hoor, geen probleem, recht zo die gaat. Dat is dus ook de reden waarom artsen niet melden bij de CIE. Nee joh, niks gebeurd, alles onder controle.
Het is ook lastig: een arts wordt opgeleid om levens te redden. Hij heeft autoriteit, hij weet het beste wat er moet gebeuren. Dat denken we. Maar hij weet het soms helemaal niet. En wat doe je als jonge dokter die een euthanasieverzoek krijgt van iemand die erg ziek is, maar de SCEN-collega willigt het verzoek niet in? Ga je dan maar zelf rommelen met medicijnen? Begin je alvast aan palliatieve sedatie, ook al weet je dat het misschien te vroeg is? Wat doe je als je alleen in een huis bent van een patiënt die vergeven van de pijn mompelt “Mag ik gaan, dokter?”.
Ofwel recht je je rug en ga je als een ambtenaar vertellen hoe de wet in elkaar zit. Je sluit de deur achter je en sluit daarmee je ogen voor de wanhoop.
Ofwel je gaat zelf klussen en hoopt er maar het beste van.
Ja natuurlijk, gelukkig zijn er heel veel mooie, waardige euthanasiegevallen waarbij arts en patient helemaal overeenkomen wat er wanneer moet gebeuren. Maar ik vrees dat vaker dan wij denken dit helemaal niet zo soepel gaat.
En dat is een doodeng idee.
Meer lezen van Roos? Neem een abonnement!
