De Algemene Politieke Beschouwingen dreigen uit te lopen op een impasse over de begroting. Logisch, want het gaat om iets heel belangrijks: bezuinigingen. Nederland bezuinigt immers al de hele eeuw: Kabinet Balkenende II omschreef het in 2003 als “eerst het zuur, dan het zoet.” En dat zoet kwam maar niet: Balkenende IV stelde in 2009 een crisis- en herstelwet in en had de ambitie om tot 2015 35 miljard euro te bezuinigen. Rutte I zou tussen de 13 en 18 miljard bezuinigen en Rutte II gooide daar nog 6 miljard bovenop. Geen wonder dat politieke partijen elkaar in zulke barre tijden in de haren vliegen: als de overheid steeds minder geld heeft om uit te geven, wordt politiek een vechtsport. Het enige probleem is: het is niet waar.
Want ondanks de vele debatten over‘bezuinigen’, geeft de overheid deze hele eeuw alleen maar meer geld uit. In 2002 was de Rijksbegroting nog geen €126 miljard; in 2006 gaven we al €186 miljard uit, in 2007 was dat 194, en na een piek van 246 (we moesten even ABN AMRO kopen en nog wat andere banken redden in 2009) is het sinds 2010 stabiel rond de 236 á 237 miljard. Voor de komende jaren in deze kabinetsperiode wordt een stijging van ongeveer 10 miljard verwacht. Meer dan inflatiecorrectie, en bovendien stijgen de uitgaven als percentage van het BBP.
Waarom hebben politici het dan zo vaak over bezuinigingen? Misschien is het niet slecht bedoeld en komen ze gewoon op voor hun achterban. Want ook als er in totaal meer wordt uitgegeven, is er altijd wel ergens een verandering in het budget waar iemands achterban last van heeft. Of misschien is het politiek opportunisme; uitgaan van eigen kracht kost immers veel meer moeite dan proberen je tegenstander onderuit te halen. In beide gevallen is het politieke gevolg dat je je tegenstander wegzet als kille bezuiniger.
En dat is een probleem, want welke consument heeft er nou vertrouwen in een land dat zegt dat ze alleen maar moeten bezuinigen? Dan kan de politiek wel oproepen om meer te consumeren, maar als ze tegelijkertijd roepen dat Nederland moet bezuinigen, blijft het consumentenvertrouwen zo laag dat geen enkele burger extra geld wil uitgeven. Zou dat wellicht een reden zijn dat de crisis in Nederland langer duurt dan in de meeste andere landen?
Hoog tijd dat politici feitelijker gaan worden, en ook elkaar daar op aanspreken: prima dat je op wil komen voor je achterban, prima dat je andere politici verwijt te kil te bezuinigen, maar wees eerlijk over het grotere plaatje. Nederland is een prachtig land waar het nog steeds hartstikke goed gaat, en daar mogen we trots op zijn. Zielig doen werkt averechts. Zolang Nederland voortdurend meer geld uitgeeft, terwijl politici de indruk wekken dat er voortdurend wordt bezuinigd, maken we elkaar bang en komen we nooit uit de economisch malaise. Op dit moment framet Nederland zichzelf failliet.
