Echo’s uit het verleden, muffe en versleten denkbeelden. Zo karakteriseerden Jan Mulder, Europarlementariër voor de VVD, en beleidsmedewerker Maarten Klaassen het pleidooi van Robbert Baruch voor een sociaal Europa waar goed werk en goede huisvesting centraal staan.
Grote woorden, maar vooral een inhoudsloze reflex tegen een oproep die steeds breder klinkt – niet in de laatste plaats bij de andere PvdA-kandidaten en bij de Jonge Socialisten.
De kritiek van de VVD’ers volgt een vast patroon: eerst wordt er een karikatuur gemaakt van het standpunt, om het vervolgens als “muf en ouderwets” weg te zetten. Er wordt een VVD-slogan (“we moeten de schulden niet doorschuiven”) tegenover gezet, en daarmee is de kous af.
Men geeft geen enkele onderbouwing waarom een pleidooi voor beter werk en goede huisvesting iets van het verleden is en waarom het slechts de overheidsschulden zijn die ons de das om doen. Dit zijn pas echt holle woorden, want na zo’n vijf jaar crisis mag het inmiddels duidelijk zijn dat de nationale schulden helemaal niet ons grootste probleem zijn.
Voor wie zich dat nog niet realiseert, zoals Jan Mulder, is het goed om even in herinnering te brengen dat de staatsschuld alleen bij Griekenland en Italië voor grote problemen zorgt. Andere zorgenkindjes, zoals Spanje, Cyprus en Slovenië, hebben volgens Eurostat een schuld die als percentage van het BBP zo rond het Europees gemiddelde van 85,3 procent ligt, om en nabij dat van Duitsland en lager dan de 91,2 procent van Frankrijk.
Nederland, waar de VVD haar bezuinigingsboodschap inmiddels tot religie heeft verheven, zit daar met 71,2 procent BBP zelfs ver onder. Daarentegen is het aantal gedwongen huisuitzettingen in Spanje in 2012 omhooggeschoten, en dat werd alleen een halt toegeroepen door een uitspraak van het Europees Hof van Justitie. De Spaanse regering had uit hoofde van de vrije markt banken hard laten optreden tegen mensen die als gevolg van de crisis en de waardedaling van hun huis niet meer aan hun hypotheekverplichtingen konden voldoen. Het is juist in dit soort situaties dat een sociaal Europa cruciaal is.
De oogkleppen van Mulder en consorten zijn andermaal zichtbaar in de aanhef van het stuk. Het punt van sociale verbetering, zowel nationaal als Europees, is nu juist dat het níet alleen maar ten bate komt van “de arbeider”. Kijken we naar landen met sterke sociale regelingen, goede huisvesting en uitgebreide rechten voor werknemers, dan zien we dat Scandinavische EU-landen (Denemarken, Zweden en Finland) het veel beter doen dan de rest van Europa. Hun werkloosheidscijfers zijn lager dan het Europees gemiddelde, zonder dat dit ten koste is gegaan van de lonen.
Weliswaar kent geen van de drie een wettelijk minimumloon, maar de zeer sterke posities van de vakbonden nemen die plaats in zodat de feitelijke lonen hoog liggen. Tussen de daaraan verbonden sociale regelingen en door de VVD vereerde solide overheidsfinanciën zit ook geen licht, want zowel hun begrotingstekort als hun staatsschuld ligt veel lager dan het Europees gemiddelde.
Dit alles wil natuurlijk niet zeggen dat we collectief Scandinavië moeten gaan vereren, maar het pleidooi voor een sociaal Europa is in ieder geval niet de karikatuur is die de VVD er graag van maakt. Natuurlijk is er discussie over wat een sociaal Europa nou eigenlijk precies betekent.
Wie echter durft in te zetten voor het bestrijden van werkloosheid, slecht werk en slechte sociale omstandigheden in de EU heeft het in ieder geval beter begrepen dan degenen die louter de slogans van de VVD herhalen.
Fact-free politici die harde bezuinigingen rechtvaardigen met holle woorden over een schuldenberg hebben we al genoeg gehoord.
Lucas Roorda is bestuurslid Politiek & Campagnes bij de Jonge Socialisten in de PvdA.
