Opeens was er groot nieuws: PvdA-Europarlementariër Judith Merkies is een fraudeur! Merkies ontving 84.000 euro te veel aan vergoedingen. Merkies woont in Brussel en had deze gelden volgens de PvdA-regels nooit mogen ontvangen. Ze heeft ze wel terugbetaald. De PvdA blijkt de perfecte karaktermoord te hebben gepleegd op haar eigen Europarlementariër. Als dank voor al haar harde werk?
De oplettende lezer ziet meteen dat iets mis is met het nieuws over Merkies. Het bericht suggereert fraude, maar meldt ook dat Merkies het te veel ontvangen geld al heeft terugbetaald. In sommige berichten komt dit zelfs vrij uitgebreid aan de orde, al suggereren de titels iets anders. De PvdA-commissie die de vergoedingen controleert, zegt dat Merkies volgens de regels handelde.
Er was dus geen nieuws over Merkies. Zij heeft niets verkeerd gedaan. Dat dit nieuws toch de media haalde is dan ook raar. Er is veel nieuws te halen in Brussel, maar meestal is dat geen reden het te verslaan. Journalisten hebben te weinig mankracht om zaken uit te zoeken of vinden Europa te onbelangrijk. Waarom haalde deze zaak het nieuws wel?
In Den Haag bestaat de zogeheten Nieuwspoort-code. Dit houdt in dat journalisten, politici en anderen off-the-record nieuwtjes met elkaar uitwisselen. Deze nieuwtjes mogen zogenaamd niet gebruikt worden in de berichtgeving, maar dat gebeurt wel. Er is maar één praktische eis: de bron mag niet worden genoemd. Dit is een recept voor schijnheiligheid en hufterigheid. Je kunt rustig in Den Haag je collega’s beschadigen of verklikken, want je naam komt toch niet in de krant.
Dit is precies wat er gebeurde bij het nieuws over Judith Merkies. Dit was een interne partijzaak die eigenlijk ook al intern was afgedaan omdat er niets aan de hand was. Er was niets te melden, maar toch kwam het naar buiten. Nergens stond hoe journalisten aan hun informatie waren gekomen. Zonder aanwijzingen van derden had dit nieuwsbericht de media nooit gehaald. Buiten de PvdA wist niemand van deze kwestie en dus is dit vanuit de PvdA gelekt.
Wie deed dat? De PvdA-voorlichters weten het niet, maar er zijn twee opties.
De PvdA-fractie in het Europees Parlement wordt geplaagd door verdeeldheid. Dat is geen geheim: het is zelfs Europarlementariërs van andere partijen opgevallen en het staat inmiddels ook op de website van de PvdA zelf.
Merkies had zich gekandideerd voor het lijsttrekkerschap, terwijl alle PvdA-Europarlementariërs onder druk stonden om te vertrekken. Zij zijn allemaal op de hoogte van de regels rond vergoedingen en kunnen weten dat er bij Merkies een – inmiddels opgeloste – kwestie speelde. Wat is er logischer om je collega een trap na te geven en ervoor te zorgen dat ze vlak voor haar lijsttrekkerscampagne negatief in het nieuws komt? Zo weet je zeker dat haar campagne strandt. De andere PvdA-Europarlementariërs hadden daar alleen – behalve wrok – geen belang bij.
De partijtop wil van de huidige Europarlementariërs af, inclusief Merkies. Er was echter een probleem: Merkies kandideerde zichzelf als lijsttrekker. Zij was de enige kandidaat met ervaring in het Europees Parlement en mede daardoor kansrijk. De PvdA had een reden nodig om Merkies te kunnen afwijzen. Dat was uiterst problematisch, want de PvdA geeft zelf toe dat Merkies goede resultaten boekte. Er was dus een ander feit nodig om te laten zien dat Merkies ongeschikt was.
Hier verschijnt ‘opeens’ het verhaal over de vergoedingen van Merkies. Door het nieuws over de vergoeding te lekken kon de indruk ontstaan dat Merkies geen geschikte kandidaat was, al had ze geheel volgens de PvdA-regels gehandeld. Wat was er logischer voor het partijbestuur om een nieuw feit op te rakelen waardoor men Merkies alsnog opzij kon zetten? Dat dit feit eigenlijk non-informatie was maakte daarbij niet uit. Er was alleen nog een journalist nodig die het wilde opschrijven.
Die kwam er. Nederlandse journalisten schrijven normaliter nauwelijks over Europese kwesties: het is extreem moeilijk voor Europarlementariërs en hun persvoorlichters om publiciteit te krijgen. Dat lukt zeker niet met een zaak over vergoedingen waarmee niets mis was. Gelukkig voor de PvdA lopen er in politiek Den Haag tientallen journalisten rond die zich op een dergelijke roddel willen storten in de hoop een scoop te vinden. En zij hanteren allemaal de Nieuwspoort-code.
Kennelijk hebben de leden van de PvdA massaal geklaagd, want Hans Spekman kwam deze week met een nieuwe verklaring. Waar het eerst ging om de discussie over Merkies’ vergoeding en de onderlinge samenwerking, nu is het tweede punt doorslaggevend. Dit laat onverlet dat Spekman blijft suggereren dat Merkies niet goed met de vergoedingen omging, terwijl zijn eigen PvdA-commissie dat ontkent. Wat Spekman precies bedoelt is duister.
Niet zo gek dus dat Spekman en de zijnen nu meer nadruk leggen op de gebrekkige samenwerking. Maar ook dit klopt niet. De PvdA vindt zelf dat Merkies ‘goede resultaten’ boekte. In het Europees Parlement kun je alleen door onderhandelen en compromissen sluiten tot resultaat komen. Kan Merkies echt niet samenwerken? Wellicht maakte ze ruzie met de andere PvdA-ers, maar ze werkte zeker wel goed samen met honderden anderen. Wat Spekman op dit terrein anders had gewild is wederom niet duidelijk.
De PvdA wilde gewoon van Merkies af en regelde dat eventjes met de NOS. De kandidaat-Europarlementariërs van de PvdA zijn gewaarschuwd.
Merkies naar de rechter: haar eigen woorden
Chris Aalberts interviewde de afgelopen weken verschillende Europarlementariërs, kandidaat-Europarlementariërs en andere Europese insiders voor zijn nieuwe boek. Een deel van die interviews werd gepubliceerd op ThePostOnline.
