Istanbul bruist. De voetbalhoofdstad van Turkije staat volop in de spotlights. De Turkse grootmachten Galatasaray en Fenerbahçe hebben afgelopen seizoen sterk gepresteerd in Europa en er komen steeds meer internationale topspelers richting de miljoenenstad om de teams te versterken. Sinds de aanvoerder (Sneijder) en de vice-aanvoerder (Kuijt) van Oranje hier spelen is het ook voor de voetballiefhebber uit Nederland interessant geworden om de Turkse topclubs te volgen. De Nederlandstalige correspondenten Erdal Balci en Marc Guillet, beiden woonachtig aan de Bosporus, vertellen over de haat tussen Galatasaray en Fenerhahçe en over hun liefde voor het spelletje.
Het is een uur of een in de middag in Istanbul. De populaire metropool ligt er rustig bij. De wolken hebben plaatsgemaakt voor een fel zonnetje. Het water van de Bosporus glinstert. Aan de waterkant staan een aantal vissers, op de achtergrond zie je de vrachtschepen op de rivier. Een plaatje dat op een toeristische ansichtkaart niet zou misstaan. In de verte zie je de Boğaziçi-brug. Deze brug verbindt Noord-Istanbul met Zuid-Istanbul en Europa met Azië.
Halverwege de Europese kant van de rivier kom je in de wijk Besiktas terecht. Het onderkomen van de voetbalclub Besiktas JK is hier gevestigd. De derde club van Istanbul is uniek vanwege de ligging van het BJK Inönü stadion. Vanaf de straatkant kan je het veld en de tribunes zien met de Bosporus en de Boğaziçi-brug op de achtergrond. Een schilderachtig tafereel dat het hart van menig voetbalfan sneller laat kloppen. Een halve kilometer verderop kom je terecht is het centrum van Besiktas. Het chaotische verkeer en de drukke markten vormen het straatbeeld. Op deze markten wordt vooral veel verse vis verkocht, karakteristiek voor de wijk.
In Besiktas woont Erdal Balci, een 44-jarige journalist die schrijft voor een aantal Nederlandse en Belgische dagbladen. Schrijven is zijn passie, gezien het feit dat hij ook meerdere boeken heeft uitgegeven. Sinds 1998 is hij correspondent in Turkije. Aanvankelijk vanuit Ankara, vanaf 2006 is Balci gevestigd in Istanbul. Naast de liefde voor de pen is Balci ook voetbalfanaat, net als het overgrote merendeel van zijn landgenoten. Galatasaray is zijn club.
“Ik ben geboren in Ardahan, de meest Oostelijke stad van Turkije. Al snel was ik bezeten van voetbal. In Oost-Turkije zijn er geen grote voetbalclubs, dus je moest een keuze maken tussen de twee grootste clubs van het land, Galatasaray of Fenerbahçe”, vertelt Balci.
“Mijn familie was, net als mijn meeste vrienden, fan van Fenerbahçe. Ik was in mijn jeugd echter rebels. Ik wilde anders zijn dan anderen. Dus viel de keuze op Galatasaray. De clubkleuren (rood-geel) en het stadion hadden een bepaalde uitstraling. Ik vond het prachtig. Mijn vader vond het maar niks dat ik voor Galatasaray was. Wanneer de clubs tegen elkaar speelden was het dan ook altijd heibel in huis”, glimlacht de journalist.
Elf jaar was Balci toen hij aan de zijde van zijn vader, moeder, broer en drie zussen naar Nederland vertrok om daar te wonen. In Utrecht om precies te zijn. Zijn club Galatasaray verloor hij echter nooit uit het oog.
“Mijn liefde voor de club ging echt niet weg toen ik naar Nederland vertrok. Als je eenmaal een team support ben je daardoor gegrepen, het komt in je systeem te zitten. Dat kan iedere Turkse voetballiefhebber beamen. In mijn periode in Utrecht ging ik vaak op de wedstrijddag van Gala naar het Julianapark. Daar kwamen dan Turken bijeen om samen via de radio naar de wedstrijd te luisteren. We gingen helemaal los als er gewonnen werd. Prachtige tijden waren dat.”
Sinds Balci in Istanbul woont merkt hij van dichtbij weer hoe fanatiek het voetbal hier beleefd wordt en dan vooral de rivaliteit tussen Galatasaray en Fenerbahçe. Balci steekt zijn eigen visie niet onder stoelen of banken. “Als ik eerlijk ben, ben ik met een nederlaag van Fenerbahçe vaak blijer dan met een overwinning van Galatasaray. Het klinkt misschien vreemd, maar zo voel ik dat. Dat gevoel zit diep.”
“Er zijn wel verschillen tussen beide supportersgroepen. Ik denk dat de supporters van Fenerbahçe net iets fanatieker en vijandiger zijn. Voetbal is oorlog in hun ogen. Tijdens de wedstrijden zie je vaak de haat richting de tegenstander. Wanneer een speler van de opponent bij de cornervlag staat kan hij zich echt niet veilig wanen. Aanstekers, munten, flesjes, de supporters gooien met van alles. Bij Galatasaray zie je dat toch minder snel. Wij komen echt voor de schoonheid van het spelletje.”
“Er zit ook een duidelijk verschil in de clubcultuur en het beleid dat beide clubs voeren”, vervolgt de aanhanger van Galatasaray. “Mijn club ziet zichzelf als een Europese club en Fenerbahçe acht zichzelf echt Aziatisch. Dat zie je ook wel in de clubcultuur terug. Bij Galatasaray wordt er een redelijk doordacht en verstandig beleid gevoerd op het gebied van transfers en jeugdopleiding, zoals je bij de meeste Europese topclubs ziet.”
“Bij Fener daarentegen zijn de beleidsbepalers veel emotioneler en regeert de waan van de dag. De voorzitter Aziz Yildirim, die regelmatig van corruptie is beticht, is laatst tijdens een wedstrijd van zijn club in de rust woedend naar beneden gelopen om de arbitrage duidelijk te maken dat ze er niks van bakten. Er volgde een tirade die in mijn ogen zeer ongepast is wanneer je zo’n functie bekleed. Het zegt wel iets over hoe de club bestuurd wordt.”
Vanuit het centrum van Besiktas is het maar een klein stukje terug naar de oever van de Bosporus. Via de veerboot kan het Aziatische deel van Istanbul bereikt worden. De boot brengt je in tien minuten naar de volgende bestemming van de trip, Kadiköy. Wanneer je naar de overkant kijkt zie je pas hoe mooi het historische centrum van het Europese deel van Istanbul is. De winkelstraten in de wijk Kadiköy zijn druk, voornamelijk gevuld met de lokale bevolking. Toeristen zijn schaars. Het grote, dichtbevolkte stadsdeel is de thuisbasis van volksclub Fenerbahçe. Al meer dan eeuw spelen De Gele Kanaries in het Şükrü Saracoğlu stadion. Van achter de huizen, midden in een woonwijk, zie je het dak van het imponerende stadion oprijzen.
Nog geen vijf minuten lopen van de arena woont Marc Guillet, zelfstandig journalist die publiceert voor Nederlandse en Belgische media. De 60-jarige Zeeuw is sinds 2006 correspondent in de Turkse havenstad. Istanbul maakt bepaalde gevoelens bij Guillet los. “Istanbul is een oude liefde van mij. In 1983 kwam ik hier voor het eerst als verslaggever. Daarna ben ik regelmatig teruggekeerd. Ik hou van de warme gastvrijheid, de melancholische muziek en de rijke geschiedenis van de stad.”
We hebben afgesproken in een sportcafé vlakbij de waterkant van Kadiköy. Guillet kijkt hier regelmatig naar de wedstrijden van zijn favoriete Fenerbahçe. “Tijdens de wedstrijddagen zijn een aantal cafés hier in de buurt helemaal uitgepuild. De supporters houden ervan om hier met elkaar de wedstrijden te beleven. Op die momenten merk je pas echt hoe emotioneel en vol passie de Turken zijn. Dat is het Mediterraanse temperament. Voetbal is voor deze mensen dan ook de belangrijkste zaak in het leven. In Nederland kunnen supporters ook fanatiek zijn, maar dat is in geen enkele manier te vergelijken met de beleving hier.”
“Fenerbahçe is mijn favoriete club sinds dat ik hier woon. Ik woon vlakbij het stadion en alle mensen hier om me zijn voor deze club. Dan krijg je daar automatisch een band mee. Het is ook veel leuker om voetbal te volgen wanneer je voorkeur hebt voor een bepaalde ploeg. Neutraal zijn in wedstrijden maakt het er niet spannender op”, legt Guillet uit. “In tegenstelling tot de echte Fenerbahçe supporters heb ik geen hekel aan Galatasaray. Die afgunst heeft denk ik te maken met je ‘opvoeding’ als voetbalsupporter. Aangezien ik pas zeven jaar in Turkije woon heb ik dat niet meegemaakt.”
De komst van Dirk Kuijt, vorig jaar juni, zorgde ervoor Guillet de club nog intensiever ging volgen. “Ik vond het fantastisch toen ik hoorde dat Kuijt naar Fenerbahçe zou komen. Hij is een speler die ik altijd al bewonderd heb. Door zijn energie, werklust en doorzettingsvermogen maakt hij ook wat los bij zijn medespelers en de supporters. Dat vind ik geweldig om te zien. Technisch gezien is hij misschien niet heel verfijnd, maar door zijn inzet scoort hij toch altijd een voldoende. Vooral in zijn beginperiode hier speelde hij enorm goed en maakte hij doelpunt na doelpunt. Sindsdien is hij een publiekslieveling.”
De blonde Katwijker is niet de enige Nederlandse vedette die tegenwoordig in Istanbul speelt. De aanvoerder van Oranje, Wesley Sneijder, kwam afgelopen winter in de chaotische miljoenstad terecht. Een gesprek met Kuijt en een uitzichtloze situatie bij zijn club Internazionale waren voor Sneijder het sein om de verrassende overstap naar Galatasaray te maken. Ondanks dat de ex-Ajacied tekende voor de rivaal van Fenerbahçe vind Guillet het leuk dat Sneijder in de Turkse competitie speelt.
“Ik hoopte al dat Sneijder het goed doet bij Galatasaray. Het is toch geweldig dat hij hier in de buurt speelt. In Nederland is er met wat verbazing gereageerd op zijn transfer naar Gala, maar ik denk dat het de juiste keuze is. Hij is gegarandeerd van een basisplaats, komt terecht in een bruisende wereldstad en speelt hier voor de prijzen. Het leefklimaat is hier ook heel aangenaam. Zelf heb ik altijd sympathie voor buitenlandse clubs waar Nederlanders spelen. Die volg ik met extra interesse. Mijn vrienden hier verklaren me voor gek dat ik Sneijder succes gun bij zijn club en Galatasaray in Europa. Daarom zijn zij ook rassupporters en ik slechts een liefhebber van voetbal, die sympathie voor Fenerbahçe heeft.”
De schemering valt als een deken over de stad. Het beeld van de Bosporus wordt er in de avond zeker niet minder fraai op. Duizenden lichtjes aan weerszijde van de rivier zorgen voor een prachtig tafereel. De Boğaziçi-brug, versiert met gekleurde lichtjes, veranderd als een kameleon telkens van gedaante. Van rood naar paars, van paars naar groen enzovoorts. Het wordt tijd om een hapje te eten bij een van de restaurants aan het water, om vervolgens op te gaan in het bruisende nachtleven van Istanbul. Zo gek hebben Dirk en Wesley het nog niet bekeken om zich hier te settelen.
