Wat politiek betreft is er weinig mysterieuzer dan de sociëteit Nieuwspoort. Hier komen politici, voorlichters, PR-mensen en journalisten samen om elkaar van nieuws te voorzien. Boven de ingang staat een plastic plakkaat met daarop ‘Nieuwspoortcode’. Die code bestaat niet, het hangt er louter om elkaar eraan te doen herinneren dat de bronnen anoniem blijven en het nieuws niet in Nieuwspoort is vergaard.
En om te voorkomen dat er achterkamertjespolitiek plaatsvindt, wordt er ieder jaar iemand van buitenaf uitgenodigd om mee te kijken en zijn bevindingen te presenteren in een boek, of ‘boekje’, in Haagse termen. De zogeheten Nieuwspoort Rapporteur. Voorheen waren dat mensen als Joris Luyendijk en Alex Brenninkmeijer. Dit jaar was dat het Nationaal Toneel, die in plaats van een boek kozen voor, uiteraard, een toneelstuk om hun bevindingen te presenteren. Dertien weken lang dompelden ze zich onder in de Nederlandse politiek, werden ze dronken op de VNONCW-borrel, schrokken ze van politici en ondertussen wisten ze daar ook nog een theaterstuk van te maken. Dat resulteerde in het stuk Nieuwspoort dat gisteren om de hoek bij het Binnenhof in premiere ging.
Het is natuurlijk een vreemde gewaarwording: in plaats van een expert sturen ze nota bene acteurs, mensen uit de kunstwereld, om te kijken of de politiek het wel allemaal goed doet. Die kunsttypetjes, die zich liever bezighouden met zich voordoen als iemand anders en protesteren op het Malieveld dan bestuurlijke feitjes. Gelukkig bewijzen acteurs Sallie Harmsen, Hannah Hoekstra, Reinout Scholten van Aschat, Joris Smit en regisseur Casper Vandeputte anders. Naast dertien weken rondlopen op het Binnenhof, hebben ze zich goed ingelezen in de vorige nieuwspoortrapporteurs en andere zaken die er toedoen. Dat resulteert in een ietwat confronterende maar vooral satirische visie op de huidige politiek.
De voorstelling is opgedeeld in verschillende anekdotes. Na dertien weken rondlopen op het Binnenhof heb je nou eenmaal veel te vertellen. Deze anekdotes worden met humor vertolkt. Zo opent het stuk heel simpel: de vier toneelspelers staan voorop het podium om toe te lichten wat ze gaan doen. Iedere acteur die een monoloog begint, zegt in de eerste zin ‘geacht publiek’. Iets dat we herkennen uit debatten. Dan wordt er verteld wie ze zijn en hoe transparant ze zijn. Er zijn geen coulissen, licht en geluid wordt grotendeels door de acteurs zelf gedaan en de acteurs noemen elkaar bij hun eigen namen. Om te laten zien hoe transparant ze zijn. Weer die herkenning, onze politiek is heel transparant.
Of het aan de keuze voor juist deze acteurs ligt of aan het feit dat ze dertien weken lang hetzelfde door hebben moeten maken, is niet helemaal duidelijk, maar er is chemie tussen de vier spelers. Soms moet het licht en geluid tegelijk worden gewisseld. Reinout van het geluid en Joris van het licht kijken elkaar aan terwijl ze beiden aan weerszijden van het podium staan, knikken en doen precies tegelijk wat ze moeten doen. Ook als Joris zijn stem aan Reinout geeft, Joris door blijft praten en Reinout zijn stem playbackt, gaat het bijzonder goed tegelijk. Wat lichaamstaal en opmerkingen tussendoor betreft, is het soms niet meer helemaal duidelijk of de vier acteurs nou improviseren of gewoon acteren. Alles gaat natuurlijk.
Dat maakt ook dat de grappen in het stuk beter tot hun recht komen. Eigenlijk alle personen en gebeurtenissen van de afgelopen tijd worden op de hak genomen. De politici, de publieke omroep, de debatten en natuurlijk de legendarische Prinsjesdagborrel. De anekdote van Joris is alleen al de moeite waard om te zien. De meest nietszeggende gebeurtenis, Joris wil met Jan Kees de Jager praten maar hij durft niet, wordt zo door hem vertolkt dat het een plezier is om naar te kijken. Dat schetst ook wel een beetje de wereld: alle acteurs vertellen wel een anekdote waarin ze bang zijn voor het hele politieke schouwspel. Ze durven allemaal niet zo goed met de mensen te praten, schrikken allemaal van de scheldpartijen die plaatsvinden en verbazen zich, in bijzonder positieve zin, over de media. Het zijn groentjes die in een wilde jungle van enge mensen zijn gestopt. Met hun humoristische visie weten ze deze enge safari mooi op toneel te zetten. En het grootste pluspunt is misschien nog wel dat er geen subtiele sneer wordt gemaakt over de kunstbezuinigingen, iets dat zo makkelijk is en zo graag nog gedaan wordt.
Toch is het de vraag in hoeverre de politiek te doorgronden is in slechts dertien weken rondlopen en veel lezen. Het zijn tenslotte geen mensen die al jaren bezig zijn met politiek, voorlichting, PR of media. Dat maakt de voorstelling Nieuwspoort ook echt een voorstelling. Een artistieke interpretatie met een kritische, misschien soms onterechte noot naar de huidige politiek toe. Maar wel een vermakelijke kritische noot.
Foto: Kurt van der Elst
