Beste Chris,
Vaak hoor ik dat een politieke unie binnen Europa altijd al het ultieme doel is geweest. Op dit moment lijken we door de recessie en malaise te stranden bij de monetaire unie en lijkt die politieke unie verder weg dan ooit. Toch vraag ik me af: wat is er waar van de veronderstelling dat een politieke unie het eigenlijke doel van Europa is en wat zijn de bewijzen daarvoor?
Politieke unie
Beste politieke unie,
De Europese Unie en haar voorlopers zijn het product van internationale onderhandelingen. Vertegenwoordigers gingen bij elkaar zitten en maakten plannen hoe ze konden samenwerken. Na de Tweede Wereldoorlog deden zes landen dat: Duitsland, Frankrijk, Italië en de Benelux. Hoewel de Europese Unie momenteel anders heet dan toen, veel meer landen bevat en veel meer bevoegdheden heeft, is er aan deze essentie nauwelijks iets veranderd. Lidstaten overleggen nog steeds met elkaar en kijken hoe ze kunnen samenwerken.
Als we zo naar de Europese Unie kijken, is meteen duidelijk hoe stompzinnig het idee is dat de Europese samenwerking ooit een eenduidig doel had waarover consensus bestond. Er was hooguit consensus over het feit dat er geen nieuwe oorlogen en voedselcrises meer moesten komen, maar daarna hield de consensus al snel op. Toen en nu hebben landen en hun vertegenwoordigers allemaal hun eigen mening over de zin en onzin van Europese samenwerking, de wenselijkheid van samenwerking en het mogelijke einddoel van de Unie.
Net als toen, zijn er nu allerlei politici die een politieke unie bepleiten en hopen dat die er zo snel mogelijk komt. Die waren er ongetwijfeld in de begindagen ook. We weten ook zeker dat de eerste politici die onderhandelden over een verenigd Europa niet te veel bemoeienis van burgers wilden, omdat zij dachten dat burgers aarzelend tegenover samenwerking zouden staan. Het idee was dat burgers langzaam aan dit idee zouden moeten wennen. De oorlog lag immers nog vers in het geheugen.
Er was destijds weinig transparantie over de onderhandelingen tussen lidstaten en dat is eigenlijk nog steeds zo. Dit maakt het gemakkelijk allerlei indianenverhalen te bedenken over een groot complot waarbij de burger niet is geconsulteerd. Toch ligt dat niet voor de hand: als de leiders van toen het zo eens waren over een politieke unie, hadden ze ongetwijfeld een plan gemaakt om binnen tien of twintig jaar tot een echte politieke unie te komen. Dat deden ze niet. Iedereen wilde een stapsgewijze aanpak, vrijwel zeker omdat er zeer verschillende meningen bestonden over wat er moest gebeuren.
Als het doel van de Europese samenwerking al vanaf de eerste dag vastlag, moeten degenen die dit idee de wereld in helpen maar eens met enig tastbaar bewijs in die richting komen. Het is niet verbazend dat ze dat niet doen: ze kunnen dat niet. Daarmee is dit idee een typisch voorbeeld van een leuk verhaal waarmee je gemakkelijk de media haalt en kunt cashen in het lezingencircuit, maar wat verder wetenschappelijk niet of nauwelijks iets om het lijf heeft. Niet naar luisteren dus.
Chris Aalberts beantwoordt wekelijks een vraag over politiek bij ThePostOnline. Heeft u ook een vraag? Stuur hem naar [email protected] en u krijgt antwoord. Beeld: Chris Aalberts.
