Amsterdammers komen niet graag in Rotterdam. En al helemaal niet in Rotterdam-Zuid, inmiddels bekend als slechtste stukje stad van Nederland. Toch worden er tours door deze beruchte wijk verzorgt door Erik Gelsema van Jeulab. Hij is Rotterdammer in hart en nieren en verzorgt sinds enkele jaren tours door steden als Rotterdam, Parijs en Istanbul. Met zijn tours probeert hij net iets af te wijken van de gebaande paden.
De tour begon met een inleiding over Rotterdam in RAAF. Dit culturele centrum heeft het typische huiskamer gevoel waarbij oma’s oude spullen een nieuwe leven hebben gekregen. De introductie ging over de geschiedenis van Rotterdam en de belangrijke rol van de haven. De eerste Chinezen vestigden zich bijvoorbeeld in Rotterdam in 1911 en na de Eerste Wereldoorlog onstond op Katendrecht een heuse Chinatown. De meeste Nederlanders hadden nog nooit een Chinees gezien. Al snel ontstond er een buurt met opium, hoeren en casino’s. ‘De Kaap’, zoals Katendrecht wordt genoemd, werd de plek voor zeeman en havenarbeider om stoom af te blazen. Dit is slechts één voorbeeld van hoe de haven en de stad onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Rotterdam is ook een stad zonder hart, eruit gerukt door de Duitsers. De operatie die de stad van een nieuw hart moet voorzien is nog lang niet afgelopen. De haven, de bombardementen, de Maas en de vele modernistische gebouwen maken de stad bijna buitenaards.
De eerste stop op de fiets was op het Afrikaanderplein in de Afrikaanderwijk. Deze wijk is van oudsher een wijk voor de havenarbeider. Tegenwoordig is het een wijk met veel verschillende nationaliteiten. Dit was ook de wijk waar in 1972 rellen ontstonden tussen autochtonen en allochtonen. De autochtonen waren niet blij dat woningen aan gastarbeiders werden aangeboden en kwamen in opstand. Gevolg was dat er een spreidingswet werd ingevoerd, slechts 5% in elke buurt mocht buitenlands zijn. Deze werd snel geschrapt. De wijk is symbool geworden voor de gastarbeider en de spanningen die dit met zich meebrengt. Vorige week is het monument voor de gastarbeider onthuld. Met dit monument wordt geprobeerd een periode af te sluiten en de blik op de toekomst te richten.
Tijdens onze volgende stop laat Erik de diversiteit binnen Rotterdam-Zuid zien. In de wijk Bloemhof ligt ‘Kiefhoek’, een buurt die wordt gekenmerkt door jaren ’20 architectuur van Oud. De woningen waren bedoeld om de omstandigheden voor de arbeider te verbeteren. De functionalistische architectuur dient bij te dragen aan het woonoppervlak en het woongenot. De homogeniteit van de woningen geven een surrealistische gevoel, alsof we ons in een droomwereld bevinden. De buurt is zelfs wereldwijd bekend onder architecten en stedenbouwkundigen.
Amsterdam is bekend om het Plan Zuid van Berlage. Rotterdam heeft Vreewijk. Het pleintje in de buurt geeft een gevoel wat we nog niet eerder in Rotterdam gehad hebben. Het voelt dorps, knus en ouderwets gezellig aan. De oude eiken en de Amsterdamse school architectuur laten een kant zien die we niet verwacht hadden in Zuid. De singel die de buurt doorkruist geeft dit stukje stad extra elan. Een bijzonder stukje stad, dat ook populair is onder koopkrachtige Rotterdammers.
De rest van de tour hebben we gefietst langs bijzondere plekken in Rotterdam Zuid. Zo zijn door een straat gefietst waar bij ongeveer elke woning de Feyenoordvlag uithangt. Vervolgens zijn we door de ‘slechte’ delen gefietst. Hangjongeren, iets te dure auto’s en opgeknapte woningen waren de meeste bijzondere dingen. De buitenlandse deelnemers waren verbaasd over de goede staat waarin één van de meest slechte buurten verkeerd. Erik gaf aan dat veel problemen zich achter de voordeur afspelen, hier was op straat weinig van te zien. Vervolgens zijn we door het Zuiderpark gefietst om uiteindelijk, bij zonsondergang, aan te komen aan de Maashaven. Vanaf dit punt was een prachtige skyline zichtbaar. De industriële gebouwen, de kranen van de haven en de wolkenkrabbers zorgden voor een moment van verontwaardiging. Verontwaardiging over de schoonheid die Rotterdam tijdens zonsondergang liet zien.
Joris Zevenbergen is student Urban Studies aan de UvA.
