Zondagmorgen 24 november, 03:00 uur. Na één decennium woordenstrijd was uiteindelijk het historische moment bereikt en kon de opperste leider van Iran, Ali Khamene’i, eindelijk weer eens goed gaan slapen. De Iraanse minister van buitenlandse zaken, Mohammad Javad Zarif, had met instemming van zijn president overeenstemming bereikt over de voortgang van het Iraanse nucleaire programma. De inzet was een verlichting van de sancties opdat concreet gewerkt kan worden aan de heropbouw van de Iraanse economie, die onder acht jaar van het presidentschap van Mahmoud Ahmadinejad naar de afgrond was gebracht.
Wat we niet moeten vergeten, is dat ongeveer 25 procent van de Iraanse beroepsbevolking werkloos is. De waarde van de Iraanse munt Rial is binnen een half jaar tijd gehalveerd en de inflatie is op het hoogste niveau van de afgelopen achttien jaar uitgekomen. De economie was dan ook de echte inzet van de onderhandelingen.
De vraag luidt nu wat de Iraanse hardliners van het resultaat vinden. Eén ding hebben ze in elk geval binnengehaald: Iran behoudt beschikking over vreedzame toepassingen van nucleaire energie. “No matter what interpretations are given, Iran’s right to enrichment has been recognized”, aldus president Rohani.
Het is vandaag 100 dagen geleden dat president Hassan Rohani door de Iraanse opperste leider officieel werd ingehuldigd als de zevende president van Iran. Hij heeft bij zijn inauguratie beloftes gedaan waar hij zich aan houdt. Zijn regering zal “een constructieve en gematigde koers varen” en Iran is bereid “meer transparantie te tonen over zijn nucleaire programma”.
De overeenstemming over Iran’s nucleaire beleid werd bereikt in Genève. Deze stad is zowel voor de Verenigde Staten als voor Iran van historisch belang. Het is namelijk de stad waar de laatste onderhandelingen plaatsvonden tussen Iran de VS, in 1981. Sindsdien is Zwitserland de ‘protecting power’ van de Verenigde Staten in Iran.
Het historische (interim) akkoord is wellicht de grootste politieke prestatie van president Obama en president Rohani. Vertrouwen zullen beide partijen moeten verdienen. Het is een proces wat tijd kost. In slechts zes maanden moeten de betrokken landen niet alleen doorgaan met onderhandelen maar ook de eigen politieke stellingname verdedigen.
Saudi-Arabië en de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zullen er alles aan doen de onderhandelingen laten mislukken, ondanks het vrijwel zekere feit dat deze partijen indirect bij de onderhandelingen betrokken zijn geweest.
Het is hoe dan ook nog geen gelopen race.
Voor het Iraanse volk is een momentum gecreëerd: de hoop op betere economische tijden. We weten allemaal dat geen enkele regering kan functioneren zonder de steun en sympathie van het volk. Maar de vraag luidt of Rohani de tijd gegund wordt te oogsten. Gegeven de economische belangen van de top en het middenkader van de Iraanse Revolutionaire Garde (IRG) is die kans groot. De IRG zal namelijk als eerste profiteren van de ‘Geneva deal’. Belangrijk is dat de opperste leider zich in positieve zin publiekelijk heeft uitgesproken. Hij is de hoogste leider van de Islamitisch Republiek Iran en dus ook van de Revolutionaire Garde.
Rohani krijgt het voordeel van de twijfel maar ik ken tallozen uit de Iraanse diaspora die deze deal afwijzen. Zonder de hardliners hebben zij geen boodschap meer uit te dragen. Want stel dat er binnen zes maanden een definitieve overeenkomst wordt gesloten? Wie wordt dan de nieuwe ‘Bin Laden van Israël’? Gelukkig is Israel, de belangrijkste bondgenoot van Amerika in het Midden-Oosten, natuurlijk tussentijd geïnformeerd over de voortgang.
Premier Netanyahu kan niet anders dan zeggen dat hij de deal afkeurt, maar zou de premier van Israël diep in zijn hart ook niet willen dat de verhouding met Iran genormaliseerd kan worden? Time brings all things to pass…
Yalda Walinezjad vluchtte ooit uit Iran naar Nederland en is Irandeskundige.
