Vorige week kreeg ik een vraag waar ik altijd al bang voor ben geweest. Lang heb ik hem kunnen ontlopen, maar een paar dagen geleden was het raak. Het einde van het jaar komt steeds dichterbij, waardoor de onvermijdelijke Top 2000 ook weer in beeld komt. Aan mij de vraag of ik een lijstje kon maken met liedjes die ik miste in de lijst, of die in mijn ogen hoger hadden moeten staan. Eigenlijk een onmogelijke vraag. Onmogelijk, omdat de essentie van de Top 2000 eigenlijk al fout is. Het verhaal van de lijst is goed. We vragen mensen in Nederland wat de 2000 beste liedjes zijn, om die vervolgens naar populariteit te rangschikken. Waar het echter mis gaat, is de manier waarop dit gebeurt, met een pretentieuze lijst tot gevolg.
Zoals bij zoveel zaken tegenwoordig is interactie een belangrijk iets, tenslotte stelt het publiek de lijst samen. Het verzamelen van informatie door een groep mensen op internet heet met een duur woord crowd sourcing, en daar zitten enkele kernwaarden aan verbonden. James Surowiecki is dit grootmeester op dit gebied, en in zijn boek The wisdom of crowds beschrijft hij wat de essentiële voorwaarden zijn om een crowd sourcing succesvol in te zetten. Zijn vier kernwaarden zijn:
– Heterogeniteit. Een groep moet voldoende divers zijn voor voldoende verschillen in inzicht, kennis, opvattingen en denkproces.
– Decentralisatie. Om ervoor te zorgen dat de inbreng “van onderaf” goed verloopt, moet het proces niet gecentraliseerd worden.
– Onafhankelijkheid Mensen moeten in staat zijn zelf hun keuzes te maken, zonder daarin door de anderen beïnvloed te worden.
– Aggregatie. Er is een mechanisme om uit ieders inbreng een gezamenlijke mening te destilleren.
Als we van deze waardes uitgaan voldoet de Top 2000 alleen aan de aggregatie voorwaarde. Iedereen is tenslotte vrij om te stemmen, en daar komt de lijst uit voort die uiteindelijk op de radio te horen zal zijn. Maar als we naar de andere punten kijken valt de Top 2000 al snel door de mand. Zo kan je decentralisatie en onafhankelijkheid ook snel doorstrepen. Ten slotte stelt de redactie van de Top 2000 een (beperkte) lijst met nummers samen waaruit je het merendeel van je keuzes moet maken. Doordat het aantal nummers dat je als vrije keuze mag toevoegen beperkt is, zullen deze nummers nooit echt een vuist kunnen maken om zo een relevante plaats op de lijst te veroveren. Beperkte keuze en minieme verjonging met beïnvloeding van de redactie, tot ziens onafhankelijkheid.
Dan het laatste punt, heterogeniteit. Het is een bekende klacht dat er in de lijst weinig ruimte is voor ‘’zwarte muziek’’ en rappers delight is zo ongeveer de enige Hiphop track waar op gestemd kan worden. De verklaring hiervoor is simpel en verklaard eigenlijk precies waarom de lijst de plank misslaat. De laatste jaren profileert de Top 2000 zich steeds meer als een lijst van het Nederlandse volk, terwijl het begon als een lijst voor een beperkte doelgroep: de luisteraars van Radio 2. En die zijn grofweg samen te vatten als 50 plussers met een voorliefde voor pop en rock muziek uit hun jeugd. En als je van deze doelgroep uit gaat, is de lijst spot on. De groep van mensen waaruit de lijst gedestilleerd wordt is dus niet gemengd genoeg om tot een representatieve lijst voor Nederland te komen, waardoor je ook de heterogeniteit door kan strepen.
Het maken van lijstjes is erg lastig, zo lastig dat ik er ver weg van probeer te blijven. Wat ik in de loop der jaren geleerd heb, is dat vooral de reden waarom je een lijstje maakt erg belangrijk is om goed te communiceren. Ik probeer mensen altijd duidelijk te maken dat het om mijn mening gaat, mijn mening is niet de waarheid waardoor iedereen het automatisch maar met mij eens zou moeten zijn. Zo maak ik liever lijstjes met tracks die vaak voorbij komen in mijn sets, dan dat ik even de twintig mooiste liedjes allertijden er doorheen ga duwen. Mijn lijstje met de twintig mooiste tracks is er wel, maar ik zou nooit claimen dat het lijstje van mijn buurvrouw hetzelfde is of moet zijn.
Toch wil ik even duidelijk maken dat ik niet echt iets tegen de Top 2000 heb. Veel mensen genieten er van om hun favoriete muziek langs te horen komen en daar is helemaal niets mis mee, maar ik vind wel dat de Top 2000 zijn toon moet aanpassen en er eerlijk voor uit moet komen wat voor lijst ze daadwerkelijk zijn. Een lijst voor een bepaalde groep mensen, en niet voor de rest van ons in Nederland.
DJ D-Rok (Daan Koekelkoren) draait onder andere op Wicked Jazz Sounds, Lovebirds en Zwarte Koffie, schrijft en produceert eigen tracks, maar is ook niet te beroerd om ons te onderwijzen in (zwarte) muziek.
