‘Hee, ouwe reus, das lang geleden. Bij jou of bij mij? Of het wordt een Cuba Libre in Havana of een Southern Comfort bij mij in de tuin van Camp David. Jij mag het zeggen, we bellen.’ Alle media waren ervan overtuigd dinsdag, de handdruk van Obama met zijn aartsvijand Raul Castro, de broer van, is een historische gebeurtenis tijdens de afscheidsceremonie van de echte ‘reus’, Nelson Mandela.
Als je de scène goed bestudeert zie je eerst wat gescharrel onder een zwarte paraplu, dan een aanloopje naar boven en vervolgens krijgt Obama Castro direct in het vizier. Alsof de Cubaanse leider er door de regisseur is neergezet, op een kruisje van tape, zoals op een studiovloer in Hilversum.
Hebben de PR-mannen van Obama de plek samen met de regisseur uitgekozen, of was de hele opstelling geënt op een hiërarchische keuze van de organisatie, die een rijtje maakte op basis van de internationale pikorde?
De handeling duurt zegge en schrijven 21 seconden, met hooguit zes seconden conversatie en de hamvraag blijft natuurlijk, wat werd daar gezegd? Jammer, Obama staat met zijn rug naar de camera, dus een analyse via de lipleesmethode gaat hem ook niet worden. De close-up van Castro laat wel eerst verbazing zien, zelfs schrikkerig, overvallen, daarna komt pas het schaapachtige lachje. Zijn bijrol in het toneelstukje stond natuurlijk niet in het script, hetgeen het prestige van Obama alleen maar groter maakt.
In hoeverre heeft Obama het levensmotto van Mandela, verzoening, gisteren letterlijk genomen en direct in de praktijk gebracht, terwijl alle andere regeringsleiders toekeken? Een breder mediaplatform en een effectievere, gratis commercial is voorlopig niet meer denkbaar. Het beeld dat miljoenen huiskamers binnenkomt, de macht en het effect van het medium, Obama en zijn adviseurs weten als geen ander hoe je de burgers en de journalisten in zes seconden kunt manipuleren en naar je hand kunt zetten.
‘De historische handdruk van president Barack Obama en president Raul Castro van Cuba tijdens de herdenking van Nelson Mandela was niet vooraf gepland’. Terwijl wij nog volop speculeren heeft het Witte Huis via deze verklaring alweer de volgende stap gezet in de wiedergutmachung na vijftig jaar vijandschap.
Toeval of pure regie, er is geen andere keuze mogelijk om dit beladen gebaar op die gronden te beoordelen, wellicht peinst u daar thuis ook zo over. ‘Obama wist uiteraard dat Castro in de ruimte zou zijn waar hij naartoe moest om zijn speech te geven’, schrijft CNN, ‘maar hem niet begroeten zou indruisen tegen Mandela’s ideaal van verzoening’.
Het effect van de handdruk laat zich raden. In Cuba gingen de vlaggen al meteen uit. ‘Moge dit het begin van het einde zijn van de vijandigheden van de Verenigde Staten tegen Cuba’, meldde de Cubaanse staatssite Cubadebate.cu.
In Amerika waren heel andere geluiden te horen. ‘De Britse premier Neville Chamberlain deed hetzelfde met Adolf Hitler om een oorlog te voorkomen’ was de cynische reactie van voormalig presidentskandidaat voor de Republikeinen John Mc Cain. ‘Waarom zou je iemand de hand schudden die nog steeds Amerikaanse staatsburgers gevangen houdt?’
Op de tribune tijdens de bijeenkomst voor Mandela ook de Clintons. Hillary als beoogd presidentskandidaat na Obama en Bill als de voorganger van Obama die in 1980 tijdens een VN-top ook al de hand schudde van Fidel Castro, de leider van Cuba vóór Raul. En als ik de Volkskrant mag geloven was er ook al ‘een handdruk in april 1959 tussen Richard Nixon en (ook toen al) Fidel Castro’.
Nog los van het politieke effect van de nu al legendarische handdruk tussen Obama en Castro, is het gebruiken en misbruiken van het medium tv, vanaf het begin dat we televisie hebben, een probaat middel om in luttele seconden een boodschap de wereld in te slingeren.
Het lijkt erop dat Obama zich heeft laten inspireren door zijn voorgangers, die allemaal de grens opzochten tussen acteren en de wereld leiden. Met de media als ultiem doorgeefluik van symbolen als verzoening en wiedergutmachung.
