Wat zal het motief zijn geweest van de redactie van Andere Tijden om zonder duiding de jaren tachtig op één hoop te gooien? Een equivalent van de Top 2000 a gogo?
Want in de special geven de muziekjes, gerelateerd aan die tachtiger jaren, vast meer schwung aan het programma tijdens het uitbuiken op Tweede Kerstdag. Met die kerstgedachte in zijn achterhoofd heeft de redacteur van dienst vast zitten te pielen in de eindmontage.
Ik hoorde de Cure, Frankie Goes to Hollywood, Doe Maar, De Vogeltjesdans, Madonna en Dire Straits. En dan?
Want verder dan opleuken kwam het niet in de special, die als een onsamenhangende montage aan mij voorbij trok. Weer een voorbeeld dat zelfs een gerenommeerd geschiedenisprogramma voor de makkelijkste weg kiest, met gemakzuchtig vermaak als leitmotiv.
Want hoe mooi was het geweest om wél paralellen te trekken met de huidige crisis. De raakvlakken met de eigthies liggen namelijk zó voor het oprapen. Woningmarkt, (jeugd)werkloosheid, protest en stakingen, het heen en weer stuiteren van de effectenbeurs, de uitwassen van de sexindustrie en last but not least, het grillige optreden maar ook de successen van het Nederlands elftal. Ook van alle tijden.
En vergeet dan vooral ook niet de overeenkomst met programma’s als de Showbizzquiz, tussen 1978 en 1986 populair bij de TROS en dit jaar uit pure creatieve armoede terug bij SBS 6 met een nog smoezeliger Ron Brandsteder, nu geflankeerd door zijn zoon Rick.
Hans Goedkoop, de aangever van Andere Tijden, heeft zich naast de redactie ook niet echt goed verdiept in het verloop van de geschiedenis. Want wie de jaren zeventig, het decennium vóór de special, afdoet als ‘een periode van stilstand’, heeft weinig kennis van zaken. Zo heb ik het als student in Amsterdam tenminste niet ervaren.
Op de site van Andere Tijden moeten groteske teksten de special ‘De Rauwe Jaren ‘80’ rechtvaardigen en een lading geven, die de uitzending bij lange na niet haalt. ‘Het programma toont de bittere teleurstelling na het uiteenspatten van de droom van steeds meer welvaart.’
Een paar quootjes van fabrieksarbeiders bij de poort, die na veertig jaar hun baan kwijt raakten omdat NSM in 1984 failliet ging, daar bleef het verder bij.
‘Een jonge generatie staarde in het zwarte gat van no future’ vermeldt de site verder. Sorry, ik heb ze niet gehoord.
In de VPRO-gids komt de redacteur van dienst, Matthijs Cats, zelf ook nog aan het woord. Hij is verantwoordelijk voor de beeldenbrij die u wellicht donderdagavond ook nog geconsumeerd heeft, als toetje na uw copueuze diner, waar ondanks alle crises altijd ruimte en geld voor blijft bestaan, hoe curieus dan ook. Had ook nog een fraai element kunnen zijn in de special, gezien het moment van uitzenden.
‘Het was niet fijn om in de jaren tachtig van school of van de universiteit te komen,’ legt Cats uit. ‘Voor sommigen was dat vreselijk, vooral als je zelfrespect afhing van het krijgen van een baan. De bezuinigingen gaven een geweldig protest, met een hardheid waarvan je nu nog schrikt.’
Inderdaad Matthijs, aan je boodschap ligt het niet, die heb je wel begrepen, maar kijkend naar het eindproduct doe je al die gehavende groepen zoals de arbeiders, studenten, huurders en gekorte dienstverleners ernstig tekort, als je ze in een split second voorbij laat schieten.
‘Het zijn altijd de winnaars die de geschiedenis schrijven’, concludeert Goedkoop aan het eind van het programma. Een laatste holle frase die verder ook niet wordt toegelicht.
Andere Tijden loopt gevaar om aan zijn eigen doelstelling compleet voorbij te schieten, namelijk het maken van een gedegen, uitgebalanceerd geschiedenisprogramma. ‘Andere Tijden zoekt naar een relatie met de actualiteit’, kunt u lezen onder het kopje ‘Over Ons’ op de site.
Donderdagavond was dat nu juist het grote manco.
Met het populariseren van de geschiedenis van de jaren tachtig op Tweede Kerstdag win je nooit meer de prestigieuze Nipkowschijf, die de redactie in 2001 nog wél in de wacht wist te slepen.
Over crisis en verval gesproken.
