‘Now take of your underwair, Olaf,’ klinkt een vriendelijk doch dwingende mannenstem vanaf een beeldscherm achter op het podium. Voor het scherm staat een acteur. Hij is naakt op zijn onderbroek na en oogt kwetsbaar op de verder vrijwel lege speelvloer. Aarzelend frunnikt hij aan de elastieken band van zijn onderbroek. ‘No Olaf, zegt de mannenstem. ‘I don’t want you to take it off because I say so. I want you to take it off because you want to.’ Niet veel later zien we de acteur in zijn blootje over het podium hupsen, even ongemakkelijk als toegewijd, met een ketting van rietjes aan de ene kant in zijn mond en aan de andere kant in zijn anus gestoken, terwijl driftig zijn best doet om de hoornpartij van Wagners Walkurenrit te ‘blazen’.
Een performancekunstenaar met een rietje in zijn anus inzetten om Europa-problematiek aan de kaak te stellen? Natuurlijk, laat dat maar aan De Warme Winkel over. Want dat is hoe zij hun nieuwe voorstelling We are your friends zelf omschrijven: een politiek-poëtische voorstelling over ‘de houdbaarheidsdatum van solidariteit in Europa’. Het populaire acteurscollectief dat vooral bekend staat om hun beeldende en altijd verrassende locatievoorstellingen en hun wervelende hommages aan grootheden uit de kunst, tapt met deze internationale voorstelling duidelijk uit een theatraal ingetogener, maar niet minder vervreemdend vaatje.
Vanaf een beeldscherm spreken de acteurs Vincent Rietveld, Mara van Vlijmen, Ward Weemhoff en Maria Kraakman het publiek toe. Hoewel de voorstelling met Europees geld tot stand mocht komen, verkondigt het collectief vanaf het scherm dat ze besloten hebben om zelf weg te blijven en het geld ter plekke te investeren in lokale kunstenaars. Volgens hen het ultieme statement van solidariteit, immers: local is the new global!
Op een vrijwel lege speelvloer met op de voorgrond de pot met ‘Europees geld’, schotelt De Warme Winkel het publiek vervolgens een revue van tragische stereotypen voor: van een wereldvreemde actrice tot een uitgebuite kunstenaar en van een zwaartekrachtloos wauwelende cultureelbobo tot door de maatschappij uitgekotste Roma-zigeuners. Het idee is duidelijk: de tergende clichés in We are your friends houden de toeschouwers een spiegel voor en moeten hen achterlaten met een dreinende echo van ongemakkelijke vragen. Toch miste de voorstelling gisteravond in Frascati in Amsterdam, (na een tour langs Brussel, Berlijn, Praag, Lissabon en Toulouse) net de onontkoombaarheid van een aanklacht en de urgentie van een manifest.
Want hoewel het ongemak onverbiddelijk langs de muren schuurde en de symboliek van Europese verlorenheid in elk personage verscholen lag, bleef de boodschap toch wat verloren in de ruimte hangen. Er werden onmiskenbaar pijnlijke problemen geschetst en moeilijke vragen opgeworpen. Toch leken de scènes vaak maar vluchtig langs de thematiek te schampen en bleef het als toeschouwer vooral wachten op dat ene moment dat je echt bij de kloten zou grijpen. Alsof de voorstelling slechts een opmaat was en de inlossing nog moet komen. Het is het risico van de vorm, want bij zo’n collage die als los zand aan elkaar hangt en bij zo’n groot gebrek aan samenhang en nabijheid, dreigt het gevaar dat het geheel ons uiteindelijk volledig koud laat.
Verdomd. Het lijkt Europa wel…
Te zien van 8 t/m 18 januari 2014. Klik hier voor de speellijst.
