Marcouch is dus bepaald geen zondagskind. Het ging nooit vanzelf bij hem. Zijn leven bestond van jongs af aan uit strijd en het slechten van obstakels. Ook toen Marcouch in het voorjaar van 2006 door de Amsterdamse partijtop als kandidaat-lijsttrekker in Slotervaart werd gepresenteerd was hij bepaald niet welkom en moest hij flinke weerstand en regelrechte afkeer overwinnen en zijn plek bevechten. Daarnaast kreeg hij ook te maken met nogal kinderachtige tegenwerking van een flink deel van zijn eigen partijgenoten in de lokale partij-afdeling.
Het moet gezegd worden dat er een paar evidente nadelen aan de nieuwe kandidaat Marcouch kleefden. Bijna niemand kende hem, hij had geen politieke ervaring en ook geen enkele bestuurservaring. Hij had bovendien nooit als partijman en vergadertijger de lange mars door de partij-instituten afgelegd, zoals het eigenlijk hoorde volgens de oude partijrotten. Het was op de keper beschouwd verbazingwekkend dat iemand met zo weinig ervaring door de partij als lijsttrekker en dus potentieel bestuurder na voren werd geschoven, want de partijtop kon toen nog helemaal niet weten wat Marcouch in zijn mars had.
Daarvoor had Marcouch alleen, zoals hiervoor vermeld, in beperkte kring enige bekendheid gekregen als welsprekende woordvoerder van de moskeekoepelorganisatie met de wijdluftige naam. Maar dat was, ondanks de Cohennistische stroming in de partij, nou ook niet bepaald een geweldige binnenkomer bij de traditioneel sterk antireligieuze socialisten in de hoofdstad.
Ook zijn tienjarig dienstverband bij de politie viel niet in goede aarde bij de partij die deels wordt beheerst door sterke anti-politiesentimenten, de partij waar handhaving van de wet en het straffen van criminelen al tientallen jaren als ‘een rechts thema’ wordt gebrandmerkt en daarmee min of meer een taboe-onderwerp was geworden en in feite nog steeds is.
De meeste leden van de lokale PvdA-afdeling in Slotervaart, in meerderheid autochtoon Hollands en geworteld in de wijk, zaten dan ook niet op deze charmant glimlachende muzelman te wachten. Waarom kregen ze deze totaal onbekende en politiek onervaren Marokkaan in hun schoot geworpen? De goede man woonde niet eens in Slotervaart en had daar ook nooit gewoond. Hij kwam God beter het uit Amsterdam-Noord!
Wim Knol (73), een arbeidersjongen net als Marcouch, was zo’n PvdA-lid van de oude garde. Hij is nog een echte sociaaldemocraat, zo langzamerhand een bijna uitgestorven specie binnen de partij, recht door zee en het hart op de tong.
Knol woonde vanaf 1967 in totaal 41 jaar in Slotervaart en was toen ik hem sprak al 51 jaar lid van de PvdA, waarvan dus ruim veertig jaar van de afdeling Slotervaart. Hij was tot december 2009 lid van het afdelingsbestuur en penningmeester van de PvdA-afdeling Slotervaart en nu lid van de afdeling Nieuw-West.
‘Marcouch zou een goede vent zijn en het werd ook tijd dat er eens een keer een Marokkaanse lijsttrekker kwam’
Wim Knol was decennialang een typisch lid van wat in het verzuilde verleden, de rode familie werd genoemd. Je was lid van de PvdA, de vakbond en de VARA. Je las het Vrije Volk, je kocht je boeken bij de Arbeiderspers en je was verzekerd bij de Centrale Arbeiders Levensverzekeringsmaatschappij. Je was rood van je wieg tot je dood.
Toen hij in het voorjaar van 2006 ontdekte dat Marcouch kandidaat was voor het lijsttrekkersschap was hij niet verrukt: ‘Hallo wat gebeurt hier zeg? Dit zal me toch niet overkomen. Ik wilde een bewoner uit Slotervaart als stadsdeelvoorzitter.’
Knol en een aantal andere partijleden vroegen toen aan oud-raadslid en Slotervaart-bewoner Ineke Ketelaar, die dertig jaar voor de vakbeweging en later bij de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) had gewerkt, om zich eveneens kandidaat te stellen.
‘Toen Marcouch hier als een duveltje uit een doosje verscheen, stond ik ook niet te juichen,’ vertelde toenmalig tegenkandidaat Ineke Ketelaar. ‘Hij was naar voren geschoven door de Amsterdamse partijleider Lodewijk Asscher en Tjeerd Herrema die op dat moment stadsdeelvoorzitter van stadsdeel Zeeburg (Amsterdam-Oost) was waar Ahmed als veiligheidscoördinator werkte. Marcouch zou een goede vent zijn en het werd ook tijd dat er eens een keer een Marokkaanse lijsttrekker kwam. Dat was het verhaal.’
Het kan verkeren. Bij de politie kon hij geen woordvoerder worden vanwege zijn Marokkaanse afkomst, bij de socialisten bleek het een troef.
Op de ledenvergadering eind 2005 in de katholieke Verrijzeniskerk presenteerde de nieuwe kandidaten zich. Daar maakte Marcouch ook niet meteen een verpletterende indruk op Ketelaar. ‘Marcouch was zoals gewoonlijk te laat. Op gegeven moment verscheen er een nogal kleine kaalgeschoren man in vrijetijdskleding die in een stoel neerplofte en ongeïnteresseerd onderuit hing. Dat bleek dus onze nieuwe kandidaat-lijsttrekker Marcouch te zijn. “My God! Wat is dit voor een figuur? Moet hij onze partij uit het slop gaan trekken?” dacht ik toen nog.’
‘Maar even later hield Marcouch al meteen een heel gloedvol betoog waardoor hij wel degelijk opviel. Een week later bij de definitieve stemming bleken veel leden echter nog grote twijfel te hebben. Die stemming verliep dan ook bizar, want Ahmed won met een marginaal verschil van één stem. Hij kreeg 23 stemmen en ik 22.’
In 2005 meldde Marcouch zich aan als kandidaat-raadslid voor de PvdA. In september van dat jaar werd hij al gevraagd of hij interesse in een bestuursfunctie had. ‘Ik denk dat de partij mij gevraagd heeft omdat ze wilden verjongen en omdat ik een Marokkaan was. Ze sloegen daarmee twee vliegen in één klap,’ vertelde Marcouch.
‘Maar ze hebben mij ook zien opereren in mijn functie als woordvoerder voor de UMMAO. Een deel was eigenlijk meteen enthousiast, maar een deel van de partij was niet erg blij met mij merkte ik inderdaad. De onderlinge verstandhouding in de partij-afdeling was slecht. Er waren veel spanningen en dat maakte het moeilijk om campagne te voeren. Maar ik begreep die emoties ook wel.’
Gerard Molewijk van de lokale partij Slotervaart Levendige Tuinstad (SLT), die na de verkiezingen in de oppositie terecht kwam, zag tijdens de verkiezingscampagne in 2006 ongewone dingen gebeuren. Het viel hem op dat de gloednieuwe kandidaat Marcouch door een flink deel van zijn partijgenoten nadrukkelijk niet gesteund werd. Op de locaties waar campagne gevoerd werd kwam eerst de klassieke Hollandse PvdA-afvaardiging met brochures voor de nummer twee op de lijst. Drie kwartier later arriveerde vervolgens Marcouch zelf met een eigen uitdeelploeg met zijn eigen folders, aldus Molewijk. ‘Ik hoorde ook van verschillende PvdA-leden dat er op bijeenkomsten waar Marcouch niet aanwezig was de Hollandse uitdeelploeg meteen de stapels met Marcouch-brochures weghaalden als zij binnenkwamen.’
In de wijk hoorde Marcouch daarnaast van sommige Hollandse kiezers dat ze niet meer gingen stemmen op de PvdA omdat ‘jullie de Partij van de Allochtonen zijn geworden’.
‘Het was huilen en lachen tegelijk, maar ik ben gewoon aan de slag gegaan,’ vertelde Marcouch. ‘Ik had heel veel vrijwilligers die huis-aan-huis gingen aanbellen met de vraag: “Gaat u wel stemmen?”. Ik voerde campagne in de moskee en verder in de hele stad samen met de toenmalige wethouder Aboutaleb. Ik heb bij mijn campagne heel erg gebruik kunnen maken van de media. Ik kon mijn gezicht in Nova laten zien, maar ook in de huis-aan-huisbladen.’
‘Daarnaast besteedden verschillende radiozenders en de lokale tv-zender AT5 aandacht aan mij. Op de ochtend van de verkiezingen verscheen een heel groot artikel van Willem Beusekamp in de Volkskrant over mij. Ik werd nog door de campagneleider van de oppositie gebeld met de vraag hoe ik dat voor elkaar had gekregen. Ik had daar natuurlijk volstrekt geen invloed op gehad, maar het kwam wel heel mooi uit natuurlijk.’
Maar op de avond van de verkiezingsuitslag op 7 maart 2006 bleek dat de PvdA in stadsdeel Slotervaart met diezelfde vermaledijde allochtone lijsttrekker Marcouch een overweldigende overwinning had behaald. De grootste ooit. De Partij veroverde zelfs de absolute meerderheid in de deelraad.
Marcouch was vooral benieuwd naar de uitslag in de blanke wijken waarvan een deel van het electoraat bij voorbaat geen trek meer leek te hebben in de Partij van de Allochtonen. De PvdA bleek juist de meeste stemmen gekregen te hebben uit de welvarende, overwegend blanke middenklassewijk Nieuw-Sloten in het verre westen van het stadsdeel. Bepaald geen ‘probleemwijk’. De anti-allochtone soep werd dus helemaal niet zo heet gegeten, als aanvankelijk leek.
‘Ik heb hem echt nog nooit op cliëntelisme kunnen betrappen, integendeel’
Maar het waren de allochtonen, althans een kleine groep Marokkanen, die feest vierden volgens toenmalig deelraadslid Molewijk. ‘Op de avond van de verkiezingsoverwinning was een groep Marokkanen af gekomen die zich voor deze gelegenheid hadden uitgedost in traditionele kledij, daar als een soort indianen rondliepen en steeds vreugdedansjes maakten en gilden,’ herinnerde Molewijk zich.
‘Buiten de zaal sprak ik een Marokkaan uit de buurt die zonder schroom verklaarde dat nu Marcouch was gekozen de Marokkanen ongetwijfeld de betere woningen in de wijk zouden krijgen en de Nederlanders en de Turken de slechte woningen. Dat was natuurlijk gebaseerd op een totaal gebrek aan kennis bij deze man, want een stadsdeelvoorzitter heeft daar helemaal niets over te zeggen. Maar het zegt wel veel over de mentaliteit bij deze Marokkaanse groep die kennelijk heel cliëntelistisch denkt. Ze wisten blijkbaar niet wie ze met Marcouch in huis hadden gehaald want ik heb hem echt nog nooit op cliëntelisme kunnen betrappen, integendeel.’
Na die glorieus gewonnen verkiezingen kwam ook bij de eerst zo afwijzende oude sociaaldemocraat Wim Knol een ommekeer in zijn relatie met Marcouch. ‘Ik kreeg al snel in de gaten wat voor een vlees we in de kuip hadden. Ik zei tegen hem: “Ik ga achter jou staan tot het moment dat blijkt dat je mijn vertrouwen beschaamt.”‘
‘Dat vertrouwen heeft hij in al die jaren nooit beschaamd, ook al moet ik constateren dat hij af en toe te veel een einzelgänger is geweest, vertelde Knol daarover, ‘Maar voor de rest kun je niet anders dan met grote bewondering naar Marcouch kijken. Hij heeft altijd goeie ideeën en wil altijd meteen aan de slag. Hij is charismatisch, charmant, bevlogen en gaat desnoods zelf op de barricades staan. Puur door wat hij deed ben ik een grote fan van Marcouch geworden.’
‘Hij is gewoon voor niemand en niets bang,’ vervolgde Knol. ‘Hij heeft onderwerpen op de agenda gezet waar binnen de PvdA twintig jaar niet over gepraat kon worden, zoals het aanpakken van het grote criminele jongerenprobleem hier. Marcouch heeft toen bijvoorbeeld al binnen een maand de ouders van de Mondriaangroep-criminelen op het stadsdeelkantoor uitgenodigd voor een hartig gesprek en ze duidelijk gemaakt dat ze eens een keer hun kinderen moesten gaan opvoeden.’
‘Al die clubs en ambtenaren waren al jaren aan het vergaderen over die criminelen, maar niemand had ooit de ouders aangesproken op het criminele gedrag van hun kinderen. Marcouch zorgde ervoor dat de straatcoaches naar Slotervaart kwamen en de gezinsbezoekers van de SAOA (Stichting Aanpak Overlast Amsterdam) die de ouders van de overlastjongens thuis gingen opzoeken om ze te leren hoe ze hun zonen moesten opvoeden. Dat is allemaal heel belangrijk geweest voor deze wijk.’
‘Marcouch heeft echt een groot deel van de bewoners in de wijk, autochtoon en allochtoon, voor zich gewonnen in die vier jaar dat hij hier zat. Mensen die dat ontkennen zijn politieke opportunisten en leugenaars.’
Lees ook de eerdere hoofdstukken.
Woensdag in deel 2 van hoofdstuk 4 onder andere:
In de vier jaar dat Marcouch stadsdeelvoorzitter was van het Amsterdamse stadsdeel Slotervaart, ontpopte hij zich volgens sommigen als hèt politieke talent van de PvdA. Hij was na burgemeester Job Cohen, de bekendste bestuurder van Amsterdam geworden. Ook de landelijke en Amsterdamse PvdA-partijtop was, na vier jaar vol lof over hun kleine dappere sheriff uit Slotervaart en bedacht dat Marcouch in zijn eentje wellicht hèt PvdA-antwoord op de verfoeide Wilders zou kunnen zijn. Zijn politieke ster leek voor de buitenstaander voortdurend te rijzen. Hij leek dan ook de gedoodverfde kandidaat voor het lijsttrekkersschap tijdens de deelraadverkiezingen (die gelijk met de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden) in voorjaar 2010 voor het nieuwe stadsdeel Nieuw-West waar Slotervaart, Osdorp en Geuzenveld in op zouden gaan. Maar zo liep het niet.
