Maatschappelijk, verantwoord ondernemen is een holle frase. Vooral bedrijven die uit hun jas zijn gegroeid en al langer hun woekerwinsten in het buitenland scoren, hebben altijd de grootste mond over hoe betrokken ze zijn bij het land dat ze uitwonen. Neem Shell, maar ook de textielindustrie beult de plaatselijke bevolking af voor 1 euro per dag onder levensgevaarlijke, met chemicaliën besprenkelde arbeidsomstandigheden. U kent de beelden uit Bangladesh van textielarbeiders die omkomen in een vuurzee, die is ontstaan in een fabriek, waar u uw spijkerbroek vandaan heeft.
Bij BNN zag ik al een serie over jonge, verwende, stadsyuppen die in zo’n fabriek moesten werken en bij de plaatselijke bevolking op de grond sliepen. Het moordende tempo in de fabriek konden ze bij lange na niet bijbenen, dus volgden er sancties en werden ze gekort op hun dagloon. Dat is andere koek dan hip door Amsterdam lopen met een Coolcatoutfitje aan.
Maandagavond vond het team van Rambam het de hoogste tijd om dezelfde uitbuiting in hun programma aan te kaarten. Vooral de speelse manier waarop ze hun doel bereiken, dwingt respect af. Dus niet hardcore naar binnen met een draaiende camera, maar heel subtiel nadenken hoe je mensen kunt misleiden en vooral verleiden, want daar is ieder mens, dus ook elke ondernemer, gevoelig voor. Nadat de eigenaar van Coolcat, Ronald Kahn, in de val van RamBam was getrapt, probeerde hij met veel machtsvertoon de uitzending tegen te houden, hetgeen niet lukte, omdat het programma ethisch aan alle normen voldoet, volgens de VARA.
Het team van Rambam stuitte tijdens zijn research op de Coolcatfoundation, die zou zijn opgericht voor betere omstandigheden op de werkplek overzee. Na een paar telefoontjes bleek, dat de foundation niet meer was dan goede sier en gebakken lucht.
Coolcat is goed voor 600 winkels en Kahn werd, met nog andere textielconcerns, op de korrel genomen door minister Ploumen van Ontwikkelingssamenwerking. Kahn weigerde namelijk een veiligheidsovereenkomst te tekenen, als garantie voor alle textielarbeiders in verre landen, die sloven voor alle Nederlandse kledingconcerns. Ook Wibra heeft nog steeds niet getekend en staat ook op de zwarte lijst van de minister.
Kahn loopt leeg in de uitzending, waar een redactielid hem bezoekt vermomd als studente, schrijvend voor een studentenblad. ‘Waar haalt een linkse kutminister de gore moed vandaan om mijn bedrijf in diskrediet te brengen’ foetert het opgewonden standje in de verborgen camera. Mooie tv, want we kijken naar een voorspelbare, psychopatische reactie van ondernemers die corrupt zijn en altijd iets te verbergen hebben. Nooit hand in eigen boezem steken maar altijd de buitenwereld de schuld geven. In dit geval de politiek.
In tegenstelling tot Coolcat is Wibra een gesloten bolwerk, voor de programmamakers een onneembare vesting. Ron Wierdsma, directeur en de zoon van de oprichter, wordt volkomen afgeschermd voor de media. Wierdsma is goed voor 80 miljoen per jaar en is de baas van 280 winkels. Een nepacteur, die een Bengaalse arbeider speelt met een bos bloemen in de hand, door Rambam ingehuurd, komt weliswaar met Wierdsma in gesprek, maar de directeur weigert de nepveiligheidsovereenkomst te tekenen.
Een fake persbericht van RamBam met de kop ‘Çoolcat topman roept minister Ploumen op jurkjes bij te dragen’, moeiteloos geplaatst in NRC, versnelt de discussie en uiteindelijk gaat Kahn op zijn knieën en tekent Coolcat de overeenkomst. De makers gaan vervolgens terug naar Kahn en geven hun aanpak bloot, waardoor Kahn alsnog overstag is gegaan. Als een afgedroogd pubertje hoort Kahn hun relaas aan en in de laatste verklaring in het programma komt de ware aard van de ondernemer naar boven.
Coolcat laat weten dat het sowieso had getekend, dus dat is niet de verdienste van RamBam. Wibra bekijkt nog alle details van de veiligheidsovereenkomst die de minister voorstaat en tekent wellicht ergens in februari. Toch is het moment van euforie bij de programmamakers zeer relatief. U en ik hebben vanmorgen ongetwijfeld een kledingstuk met een label uit Bangaladesh of ander ver land aangetrokken. Daar zal helaas ook geen verandering in komen, de inzet van Rambam en BNN ten spijt.
