Het is weer onrustig in Argentinië. Vooral afgelopen december werden meerdere steden geteisterd door rellen en plunderingen die doen denken aan de onlusten in 2001. Is die periode te vergelijken met de huidige periode? En hoe komt de Argentijnse economie er weer bovenop?
Argentinië kampt met torenhoge inflatie en de waarde van de Argentijnse peso’s is in 5 jaar met 50 procent gezakt ten opzichte van de Amerikaanse dollar. De overheid reageert als verwacht op de oude vertrouwde communistische wijze met prijs-plafonds, belemmering van kapitaalverkeer, importrestricties en –belastingen en het censureren van informatie.
Maar toch lijkt Argentinië iets geleerd te hebben. In 2001 kampte het land met een soortgelijk probleem. Toentertijd was de waarde van de Argentijnse munt gekoppeld aan de Amerikaanse dollar. In economisch voorspoedige tijden wordt je munt meer waard en kun je als centrale bank/regering deze afzwakken door peso’s bij te drukken en in eigen zak te stoppen. In 1999 kreeg Argentinië echter te maken met een krimp van 4 procent. Een devaluatie van de munt (en dus het loslaten van de koppeling tussen dollar en peso’s) werd gezien als politieke zelfmoord. Daarom moest buitenlandse valuta in de staatskas gebruikt worden om peso’s van de markt te kopen en te vernietigen om de waarde van de peso’s op een gelijk niveau van de dollar te houden. Toen de economische tegenspoed langer aanhield dan de zakken van de regering diep waren, konden de staatsobligaties niet meer betaald worden en ging de staat failliet.
Er is na deze crisis besloten om een vlottende (in plaats van vaste) wisselkoers te hebben. Maar het kwaad was al geschied. Na het niet nakomen van de betalingsverplichtingen van staatsobligaties aan buitenlandse investeerders ontvluchtten deze het land. Deze uitvlucht van kapitaal had grote inflatie en koopkrachtverlies tot gevolg. De staat stelde regelgeving in die het voor rekeninghouders onmogelijk maakte om hun spaartegoeden van de bank te halen. Door de hoge inflatie zagen ze hun spaargeld als sneeuw voor de zon verdwijnen.
Ook nu ziet de Argentijnse staat weer haar buitenlandse geldreserves slinken. De interventie door de staat in de financiële markten wordt verminderd wat een beter beeld geeft van de werkelijke waarde van de munt. Veel lager dus. Het ontbreken van vertrouwen in de stabiliteit en waarde van de munt sinds de crisis in 2001 heeft geleid tot een bloeiende zwarte markt. Op deze zwarte geldmarkt is al langer duidelijk te zien dat de peso is overgewaardeerd. Door de hoge inflatie en de angst van een herhaling van waardeverlies van de munt proberen Argentijnen hun spaargeld om te zetten in dollars. Het beleid van de overheid maakt het zeer moeilijk om peso’s in te ruilen voor dollars, wat de zwarte markt voor deze dollars doet floreren. Zo zijn Argentijnen op de zwarte markt bereid 50 procent meer te betalen voor dollars, dan wat de officiële wisselkoers is.
Deze belemmering van kapitaalverkeer is niet de enige typisch communistische interventie. Zo worden buitenlandse importen ontmoedigd door bijvoorbeeld de huidige 50 procent belasting op internetaankopen. Om voedselprijzen door inflatie niet te hard laten stijgen zijn prijsplafonds ingesteld. De verkopers zullen hun producten echter niet verkopen onder de kostprijs met tekorten als gevolg. Het meest kwalijke is nog het opzettelijk foutief representeren van informatie. De overheid claimt dat de inflatie ongeveer 10 procent bedraagt terwijl dit waarschijnlijk tussen de 25-30 procent ligt. De inflatie wordt vastgesteld door een mix van producten die de dagelijkse behoefte weerspiegelen. Wanneer een van die producten in prijs te sterk stijgt, merkt de overheid dit aan als luxeproduct, en haalt het uit de mix. Dit geeft een vertekend beeld aangezien mensen deze producten nog wel kopen en nodig hebben.
Argentinië is niet het enige land die kampt met deze problemen. Venezuela zit in precies hetzelfde schuitje. Ook Zuid-Afrika en Turkije hebben te maken met een dalende valutakoers. Voor Argentinië is het allereerst van belang om de inflatie onder controle te krijgen. Dit zal alleen gebeuren wanneer de staat strenger monetair en fiscaal beleid gaat voeren en de centrale bank minder geld laat drukken. Ook zal de economie vrijer moeten worden om het vertrouwen van buitenlandse investeerders terug te winnen. Binnenkort zijn er weer verkiezingen en de huidige president kan niet herkozen worden. Hopelijk krijgen de Argentijnen deze keer een leider mét economisch inzicht.
