Waarom is het dom om uit landelijke motieven te stemmen bij verkiezingen voor de gemeenteraad? Niet alleen omdat lokale afdelingen van landelijke partijen wellicht anders over belangrijke thema’s denken, maar ook omdat er veel lokale partijen bestaan die wellicht een beter programma en betere kandidaten hebben. Naast lokale partijen bestaan ook nog samenwerkingspartijen waarin landelijke partijen samen met een lijst komen. Een voorbeeld is Pro3 uit de gemeente Loon op Zand. Waarom werken partijen soms samen?
Peter Flohr is lijsttrekker van Pro3 en lid van de PvdA. Hij is voorstander van progressieve samenwerking in Loon op Zand: “Je kunt meer bereiken met meer mensen die hetzelfde denken als jij, die dezelfde ideeën hebben op gemeenteniveau. Dat zijn mijn progressieve vrienden en die bevinden zich bij GroenLinks, D66, maar ook bij progressief denkende inwoners die geen lid zijn van een landelijke politieke partij. Waarom zouden wij als PvdA lokaal alleen doorgaan?”
Als PvdA en GroenLinks afzonderlijk meedoen hebben ze een voordeel: hun naam is bekender dan Pro3, een samenwerking die pas sinds 2010 bestaat. Zouden alle burgers van Loon op Zand weten wat Pro3 is en waar het voor staat? Flohr ziet vooral voordelen: “De PvdA is bekender dan Pro3 maar de PvdA ligt soms landelijk slecht bij kiezers. De laatste verkiezingen ging de PvdA in Waalwijk en Dongen van zes naar twee zetels. Wij handhaafden ons op vier zetels met de naam Pro3.”
Betekent dit dat Flohr zich van de PvdA distantieert? “Nee, ik distantieer me nergens van”, zegt Flohr. “Ik wil alleen geen last hebben van allerlei zaken die in Den Haag spelen die effect hebben op het kiezersgedrag. Wij hebben ons geprofileerd als lokale partij met landelijke wortels. Ik geef de voorkeur aan een lokale invulling. Bottom-up, niet top-down. Je moet naar de mensen toe, hoe kun je lokale problematiek oplossen?” Flohr gaat tijdens de campagne de huizen af. Door te canvassen komt het wel goed met de naamsbekendheid, denkt hij, zonder dat hij het kabinetsbeleid hoeft uit te leggen. Hij wil niet in positieve en niet in negatieve zin afhankelijk zijn van Den Haag.
De politiek in Loon op Zand blijkt sowieso onvergelijkbaar met die in Den Haag. Flohr: “In deze gemeente speelt heel sterk dat er drie lokale partijen zijn. Gemeentebelangen heeft aanhang in Kaatsheuvel. Voor Loon komt uit Loon op Zand. Er zijn grote cultuurverschillen tussen die kernen. Wij profileren ons dat wij alle kernen van de gemeente bestrijken. Daarom Pro3: drie kernen. Dat hebben wij voor op de andere partijen: wij zijn gericht op Kaatsheuvel, Loon op Zand en het veel kleinere De Moer.”
De andere lokale partijen suggereren dat burgers zich vooral betrokken voelen bij de eigen kern en niet bij de gemeente. Sluit Pro3 dan wel aan bij de beleving van burgers? Volgens Flohr wel: “Wij hebben ons geprofileerd als progressieve partij. Dat is heel wat, want dat was altijd versnipperd in de gemeente Loon op Zand. Wij zijn een sociale, schone en slimme lokale partij. Wij focussen erg op het progressieve. De belofte van Pro3 is: de overheid treedt terug, maar de burgers moeten dan meer macht krijgen en ook gefaciliteerd worden.”
De gemeentepolitiek in Loon op Zand lijkt nauwelijks overeenkomsten te hebben met die in grotere gemeenten waar landelijke partijen de dienst uitmaken. In de gemeente Loon op Zand zijn de meeste partijen lokaal en is het onderscheid tussen de partijen eerder gebaseerd op de plaats waar ze hun aanhang vandaan halen dan op hun standpunten. Partijen zijn hier lokaal van karakter of ze zijn min of meer rechts: CDA en VVD. Voor linkse kiezers is er door de samenwerking van GroenLinks en PvdA niets meer te kiezen: er is alleen het linkse Pro3.
Wat is erger? Dat linkse kiezers in de gemeente Loon op Zand slechts op één linkse partij kunnen stemmen of dat versnippering op links ertoe leidt dat de linkse partijen geen vuist kunnen maken? Ironisch, maar het antwoord hangt af van Den Haag. Als de PvdA en GroenLinks slecht scoren zoals op dit moment, lijkt Pro3 een gouden vondst. Maar als PvdA en GroenLinks op een later moment weer populair zijn, is het de vraag waarom Pro3 eigenlijk bestaat. Flohr wil op zijn eigen prestaties worden beoordeeld, niet op de landelijke. Dat heeft hij met Pro3 zeker voor elkaar gekregen.
Chris Aalberts volgt lokale politici tijdens hun campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014. Eerdere afleveringen uit deze serie vind je hier. Beeld: logo Pro3.
