Weet je wat fijn zou zijn? Als we die hele burn-out zouden kunnen uitbannen. Dat geen enkele jongere meer – geen enkel mens liever gezegd – overspannen zal raken. En dat we dan met zijn allen vredig en tezamen leven op deze aardbol. Een beetje ‘nooit meer honger in Afrika en geen oorlogen meer in het Midden-Oosten’, dat idee.
Helaas blijkt dat lastiger dan gehoopt. Want hoe pak je zoiets aan? Hoe voorkom je een burn-out? Ik vroeg het aan een aantal deskundigen.
Jan Prins is directeur van SKB, het bureau dat onderzoek deed naar dit probleem. Volgens hem zijn vooral hulpbronnen erg belangrijk. Prins: ”Jullie leggen de lat voor jezelf erg hoog, is uit ons onderzoek gebleken. Daarom zijn die hulpbronnen op school of op het werk zo belangrijk. Die hulpbronnen zijn bijvoorbeeld collega’s of docenten die je feedback geven, laten zien of je het goed doet of nog iets moet verbeteren. Waar veel jongeren tegenaan lopen, is dat ze zich veel afvragen of ze het wel goed doen. Het scheelt ze een heleboel kopzorgen als je vertelt of ze het inderdaad goed doen of niet.”
”Neem zo nu en dan gewoon rust. Ga een uurtje niets doen en leeg je telefoon eens weg” liet Devotas-directeur Rob Veelbehr weten in een interview met Scholieren.com. Natuurlijk weten we wel dat het goed is om eens rust te nemen of je telefoon weg te leggen, maar blijkt dat in de praktijk vaak wat lastiger te zijn. Veelbehr: ”Dat komt doordat het in onze maatschappij niet meer aanvaardbaar is om niets te doen. Je wordt al snel bestempeld als lui, of mensen gaan je stimuleren toch iets te doen.”
Filosoof en cabaretier Paul Smit sluit zich daarbij aan: het is goed om rust te nemen, zodat je parasympatisch zenuwstelsel weer op gang komt, zo vertelde hij aan Scholieren.com’s Hidde. ”Die rust brengt je weer in balans. Ga chillen. Ga muziek maken, of sporten, met kunst aan de slag…”
Dat er steeds meer jongeren burn-out raken, is eigenlijk nog niet zo heel lang bekend. In april 2013 kwam het onderzoek van SKB pas uit. Toch, als je googelt op ‘burn-out preventie jongeren’, kom je een heleboel burn-outinstituten tegen die zich speciaal op jongeren focussen. Zo maakt Leaufort preventieprogramma’s, waarin ze een inschatting maken of iemand aanleg heeft om een burn-out te krijgen. Ook zijn er speciaal voor leidinggevenden trainingen om burn-outsymptomen bij hun werknemers te herkennen.
Verder bestaat er ook al een Nederlands Burnout Preventie Centrum – een hele mond vol – waar je een intensief trainingsprogramma kunt volgen. De website van dit centrum zegt: ”Na het volgen van het intensieve trainingsprogramma heeft de deelnemer inzicht in de eigen stressbeleving en handvatten aangereikt gekregen om zelfstandig een burn-out af te wenden.” Een lange zin, maar veelbelovend klinkt het wel. Kosten? Voor het achtdaagse programma ben je € 2.895,00 kwijt, exclusief BTW. Zitten overigens de lunches en accommodatie bij inbegrepen. En dat niet alleen: je mag ook nog zelf je trainer kiezen! Da’s toch weer een hele meevaller.
Hoe je het beste een burn-out kunt voorkomen, vroeg ik ook aan onze jonge ervaringsdeskundigen. Volgens Lotte (17) is het goed om op tijd gas terug te nemen. ”Je hoeft echt niet alles perfect te doen en je leven hoeft echt niet altijd leuk, leuker en leukst te zijn. En als er iets naars gebeurt, neem dan tijd om daarover te snotteren en doe niet alsof er niks is gebeurd.” Isa (20) vindt dat we met z’n allen een groot tekort aan empathie hebben tegenwoordig en dat het goed zou zijn om dat te gaan verbeteren. Zo kun je elkaar in de gaten houden op dit vlak. ”Even vaker oprecht aan elkaar vragen ‘hoe gaat het met je?’ en dan niet schrikken als het antwoord langer is dan ‘ja, prima’. Dat is denk ik wat we voor elkaar kunnen doen, maar hoe we dat gaan bereiken? No clue.”
Wel denkt Isa dat er hoop voor ons is. ”Wat ik op school heb geleerd, is dat je steeds vaker de paradigmaverschuiving ‘van kennis naar vaardigheidsmaatschappij’ voorbij ziet komen. Kennis is voor iedereen beschikbaar op internet, waardoor kennis steeds meer zijn waarde verliest. Wat daardoor steeds belangrijker wordt zijn de sociale vaardigheden. Een beroep als dokter kan namelijk in de toekomst qua kennis overgenomen worden door een computer, maar een dokter zal zijn functie behouden door zijn sociale vaardigheden. Diezelfde paradigmaverschuiving zal er ook voor zorgen dat ‘snel’ plaatsmaakt voor ‘langzaam en met aandacht’.”
Wat ik zelf een goed idee zou vinden om een burn-out te voorkomen? Meer voorlichting op scholen. Want iets waarvan je het bestaan en de symptomen niet kent, kun je ook niet gemakkelijk voorkomen.
Dit artikel verscheen eerder op de blog Jong & Burn-out, de website van student Journalistiek Jorieke van Noorloos. Met dit project probeert ze het onderwerp meer onder de aandacht te brengen en mensen te waarschuwen: steeds meer jongeren raken burn-out.
