Diepe littekens tekenen de handen van Bilal. Ik kan zien hoe de handboeien in zijn handen hebben gesneden toen ISIS hem twaalf dagen vasthielden in al-Raqqa, een stad in noord oost Syrië. Met zijn handen op zijn rug gebonden werd hij opgehangen aan het plafond, zijn schouders draaiden door, zijn voeten bungelden in de lucht. Zijn mooie opgemaakte ogen kunnen de pijn en angst niet verhullen. Bang zit hij in een hoekje en vertelt hij zijn verhaal.
Bilal is een van de deelnemers aan de workshops die door Proud Lebanon worden georganiseerd. Deze Libanese organisatie zet zich in voor het verbeteren van de situatie van LGBT minderheden in Libanon. Ze richten zich vooral op Syrische homoseksuelen, een extra kwetsbare groep uit het door oorlog verscheurde Syrië.
Gehaat door de salafistische oppositie en makkelijk chantabel door de Syrische overheid, wordt deze groep door beide partijen in het conflict wordt gezien als een makkelijke prooi. Zo verteld Ahmed mij dat een aantal jongens die hij kende uit de Damasceense gayscene zich hebben aangesloten bij ISIS om zichzelf in veiligheid te stellen. Hun verleden bestaat niet meer en oude vrienden worden verlinkt. Wanneer ze gepakt worden staat ze een zelfde lot te wachten als Bilal.
Een van de klaslokalen van Proud Lebanon, waar trainingen worden gegeven.
Hij laat mij een foto zien van vroeger. Met prachtige lange haren en geëpileerde wenkbrauwen zag hij eruit als een jonge vrouw. Zijn haren werden uit zijn hoofd getrokken – de kale plekken op zijn hoofd zijn hier een pijnlijke herinnering aan. Kamal – zijn vrouwelijke ‘trekjes’ niet verleerd – heeft nu een baardje, zo hoopt hij niet als homoseksueel opgemerkt te worden in Beiroet. Wanneer ik hem vraag of hij niet liever als vrouw door het leven zou gaan, knikt hij mij instemmend toe. “Als ik deze regio ontvlucht ben, hoop ik weer mezelf te kunnen zijn. Op dit moment is daar alleen geen plek voor, en is overleven mijn enige strategie”.
Proud Lebanon is opgericht door de bekende Libanese homorechten activist Bertho Makso. Bertho richtte tien jaar geleden de reisorganisatie Lebtour op, waarmee hij homovriendelijke reizen naar oa. Libanon en Syrië organiseerde. Toen hij zag dat veel van zijn Syrische vrienden naar Libanon vluchtte om zichzelf te redden, richtte hij Proud Lebanon op om hun situatie te verbeteren.
Bertho Makso
“Negentig procent van deze jongemannen (sommigen zijn slechts 19) houdt zich in leven door te werken in de prostitutie. Zo verkopen ze zichzelf al voor 10.000 Libanese pond (5 euro). Ze werken in hamams en op straat, maar sommigen ook in bekende (homo)clubs” vertelt Bertho mij. Verstoten door familie en achterna gezeten door zowel de Syrische overheid als de oppositie zoeken ze naar bescherming in Libanon. Hier eenmaal aangekomen zijn ze aangewezen op zichzelf. De combinatie van Syrisch en homoseksueel zijn maakt dat het vinden van een baan nagenoeg onmogelijk is. Proud Lebanon probeert ze – naast psychosociale en medische hulp – hiermee te helpen.
Karim is een kunstenaar. Trots laat hij zijn werk aan mij zien. Licht pornografische tekeningen glijden door mijn handen. “Ik heb ze hier in Beiroet tentoongesteld. Nadat ik wat media aandacht kreeg kwam er protest, ik moest mijn expositie sluiten”. Hij barst in tranen uit als ik hem vraag hoe hij zijn toekomst ziet, nu hij – als een van de weinige – wel een (simpele) baan als dvd-verkoper heeft. “Een toekomst? Welke toekomst? Ik kan niet meer, ik wil niet meer strijden. Het enige wat ik wil is mijn vrijheid, zijn wie ik wil zijn. Aan het begin van de revolutie dacht ik dat Syrië vrij zou worden, maar alles bleek gelogen. Alles wat ik had ben ik verloren, mijn enige hoop dan ben jij”.
Een van de klaslokalen van Proud Lebanon, waar trainingen worden gegeven.
UNHCR is de organisatie die namens overheden de selectie maakt wat betreft hervestiging. Homoseksuelen worden gezien als extra kwetsbaar en hebben hierdoor een speciale status. UNHCR draagt de kandidaten aan Ambassades voor, die vervolgens de uiteindelijke selectie maken. Er zijn echter niet genoeg hervestigingsplekken en als ze al door een land zijn uitgenodigd duurt de procedure lang voordat ze daadwerkelijk een uitreisvisum krijgen. In de tussentijd zijn ze aangewezen op hulp van organisaties als die van Bertho.
Door de hoge levenskosten in Libanon maken veel jongens aanspraak op hulp om onderdak te vinden. Vaak worden ze door partnerorganisaties ondergebracht in één huis, waarna het als een lopend vuurtje door de buurt gaat dat zich daar homoseksuelen bevinden, met alle gevolgen van dien. Bertho wil voor deze gevallen een safe house opzetten, zodat de jongens van de straat worden gehouden en zichzelf niet meer hoeven te prostitueren.
Hazem is een van de gelukkigen die in december na voordracht door UNHCR door Nederland is uitgenodigd voor hervestiging. Hij woont nu in het oosten van het land waar hij een kan werken aan een nieuwe toekomst. Voor het eerst in zijn leven kan hij daadwerkelijk zijn wie hij wil zijn. Of hij ooit nog terug naar Syrië wil gaan? “Nee, nooit meer”.
Wachten en hopen is de enige uitweg voor de rest.
Psychosociale hulp
Namen in dit artikel zijn in verband met privacy veranderd.
Welmoed Korteweg studeert Internationaal Publiekrecht en loopt stage bij de Nederlandse Ambassade in Beiroet. Zij schrijft elke week op persoonlijke titel over haar avonturen in Libanon. Eerdere verhalen vindt u hier.
