Politiek wordt pas echt ingewikkeld als bevoegdheden van het ene naar het andere bestuursniveau worden overgeheveld. Er is veel discussie als bevoegdheden van de nationale overheid naar Europa verhuizen, maar bij het verplaatsen van bevoegdheden naar de gemeente blijven velen stil. Toch blijkt dit geen gemakkelijk proces, zeker nu er verkiezingen aankomen. Zijn partijen allemaal even duidelijk hoe ze op lokaal niveau het zorgbeleid willen vormgeven? En kunnen ze dat wel weten? De progressieve partij Pro3 uit Loon op Zand illustreert dit dilemma.
Het verkiezingsprogramma van Pro3 bevat een paragraaf over ‘de zorgzame samenleving’. We lezen: ‘Pro3 staat voor een duidelijk gemeentelijk beleid zodat doelgroepen die in aanmerking komen voor zorg, deze zullen krijgen’. Hoe ziet dat beleid er concreet uit?
Het beleid op het gebied van zorg ligt landelijk nog niet vast. De beleidslijnen die Pro3 schetst zijn daarom voorspelbaar en lijken op wat vaker over de zorg wordt gezegd. Er komen wijkteams die gaan signaleren en verwijzen. Deze werken integraal aan jeugdzorg, gezinsproblemen, wijkproblemen en psychiatrische incidenten. Voor multiprobleemgezinnen komt er één hulpverlener. Zorg wordt dichtbij en zo goedkoop mogelijk aangeboden, maar iedereen die het nodig heeft, krijgt het ook.
Ook de basisfilosofie van Pro3 sluit aan bij visies die vaker naar voren komen. Bij ‘de transities’ is het idee dat mensen zelfredzaam moeten zijn in de buurt of de wijk, met het gezin of de familie samen problemen moeten oplossen en pas als dat niet lukt er een indicatie voor ondersteuning komt. Wat dit concreet inhoudt, bijvoorbeeld de vraag hoe zelfredzaam iemand moet zijn, op hoeveel ondersteuning burgers kunnen rekenen en wie helemaal geen hulp krijgt, is allemaal onduidelijk. Ook burgers die nu afhankelijk zijn van bepaalde regelingen kunnen daar nauwelijks achter komen.
En ook details geven weinig helderheid. Bij de WMO (inclusief de AWBZ) wil Pro3 de uitvoering zoveel mogelijk laten zoals het is. Bij de jeugdzorg komen er sociale wijkteams, maar komt er ook regionale samenwerking in de ‘Regio Hart van Brabant’. Bij de participatiewet wordt er samengewerkt via de ‘publieke onderneming’ Baanbrekers die regelingen rond werk en inkomen uitvoert. Deze samenwerking vindt plaats met de gemeenten Waalwijk en Heusden, dus een kleinere groep gemeenten dan bij de jeugdzorg.
Het probleem van de transities wordt duidelijk als we naar deze details kijken. Pro3 kan geen specifieker beeld geven omdat financieel alles onduidelijk is. Het is niet duidelijk wat de transities financieel voor de gemeente Loon op Zand betekenen en dus kan Pro3 ook niet zien of haar eigen voorstellen haalbaar zijn. Pro3 lost dat op door geen specifieke beloften te doen die later wellicht niet nagekomen kunnen worden. Het is onmogelijk om nu een debat te voeren over de details van de nieuwe regelingen. Beloften zijn niets waard en dus kunnen ze beter achterwege blijven.
Bij de vele taken die gemeenten gaan krijgen is nog veel onduidelijk. De overheveling van taken uit de AWBZ staat bijvoorbeeld nog steeds ter discussie. Er zijn verschillende transities en regelingen die onderling met elkaar verband houden en toch los van elkaar staan. Het komt erop neer dat de gemeente straks sterk bepalend zal zijn voor het zorgbeleid. Bestuurlijke discussies zijn er op dit terrein in overvloed, maar de uitleg aan de burger moet nog beginnen.
Die uitleg valt tegen want zolang er geen definitief beleid is vastgesteld in Den Haag. Lokale partijen weten niet wat hun formele taken zullen zijn en hoeveel geld er is. Dat er weinig geld beschikbaar is, is wel duidelijk en dus lijken oplossingen van partijen op elkaar. Ze lijken niet controversieel want ‘in de buurt’ en ‘als je het niet zelf kunt, helpen we je’, maar het blijft duister hoe het beleid straks in de praktijk uitwerkt.
Pro3 kan alleen wijzen op haar linkse achtergrond en dat geeft wat houvast, maar meer ook niet. Dankzij het kabinet kunnen burgers niet beargumenteerd stemmen over lokaal zorgbeleid. Ongeloofwaardige politici zitten eerder in Den Haag dan in de gemeenteraad.
Chris Aalberts volgt vier lokale politici tijdens hun campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014. Eerdere afleveringen vind je hier. Beeld: ProjectManhattan.
