Het is maandagavond even na achten in ‘Het Trefpunt’ op Marken: tijd voor het eerste debat voor de gemeenteraadsverkiezingen in de gemeente Waterland. Overal hangen vlaggen van de deelnemende partijen: VVD, CDA, PvdA, GroenLinks, SP, D66 en de lokale partij Waterland Natuurlijk. Het CDA heeft haar aanhang een groene sjaal gegeven en de PvdA deelt rolletjes pepermunt uit. De koffie is gratis. Van alle zeven partijen zijn twee kandidaten aanwezig. GroenLinks-lijsttrekker Laura Bromet heeft Raadslid en nummer drie Astrid van de Weijenberg meegenomen.
Het debat laat even op zich wachten want de lokale omroep heeft problemen met het geluid. Ook blokkeert een Peugeot met ‘99’ in het kenteken de straat: een trekker kan er niet door. ‘Wil de eigenaar deze auto weghalen?’ De sfeer is uiterst gemoedelijk en iedereen lijkt elkaar te kennen. Het debat is georganiseerd door ‘de volksvergadering’ bestaande uit de achterhoede van de politieke partijen in Waterland. Onder leiding van een vriendelijk ogende debatleider worden zeven onderwerpen besproken en krijgt het publiek de kans vragen te stellen.
Hoe informatief is zo’n debat? Het eerste thema lijkt het heetste hangijzer op Marken. Er is een nieuwbouwproject gepland met huizen voor gezinnen. We horen dat het plan al langer op de agenda staat en voorbereid is, maar dat de definitieve beslissing nog genomen moet worden. De huizen komen in een weiland op een terp. In die terp zullen de bewoners kunnen parkeren. Er komen vooral dure woningen en een paar goedkope. Het idee is dat zich zo meer gezinnen op Marken kunnen vestigen. De voorzieningen zoals de basisschool staan namelijk onder druk.
Een burger die wil weten welke partijen de huizen wel en niet willen bouwen, kan hier nauwelijks een beeld van krijgen. Coalitiepartij VVD is enthousiast voorstander en oppositiepartij GroenLinks is tegen. Laura Bromet vertelt over de weidevogels die op de nieuwbouwlocatie broeden, waaronder de grutto. Wat Bromet betreft, blijft de grutto daar wonen en komt het project er niet. Het zou onzin zijn te denken dat het project verschil gaat maken voor de voorzieningen op Marken. De krimp is structureel en in aantal inwoners op Marken maakt het project te weinig verschil.
Maar behalve de VVD en GroenLinks is er weinig duidelijkheid. De discussie levert vooral veel vragen op die niet worden beantwoord. Bromet wordt vanuit het publiek aangevallen dat er juist geen weidevogels op de nieuwbouwlocatie broeden. Dat zou uit een kaart blijken waarop de broedplaatsen van vogels staan, maar uit diezelfde kaart blijkt volgens Bromet juist dat die vogels wel op de nieuwbouwlocatie broeden. Niemand heeft de kaart bij de hand en dus weet niemand of Bromet wel of niet kaart kan lezen.
De discussie leidt tot veel nieuwe, uiterst ingewikkelde thema’s waarvan niet duidelijk is hoe belangrijk ze zijn. De lokale partij Waterland Natuurlijk vindt het project verouderd maar onduidelijk is waarom. D66 wil een andere locatie op Marken, maar het blijft onduidelijk of dit überhaupt een optie is en of er steun voor bestaat. De SP wil juist ouderenwoningen vanwege de vergrijzing. De rol van de provincie komt langs en de jarenlange planning die volgens het CDA bij een nieuwbouwproject noodzakelijk is. Dit zou betekenen dat de komende tien jaar alleen het huidige project gebouwd kan worden. Anderen betwijfelen dat dan weer. Niemand weet wie er feitelijk gelijk heeft.
In Marken worden de politieke discussies gedomineerd door cijfers en rapporten, de historie van het thema en langs elkaar heen praten. Bij de vraag of er cruiseschepen mogen aanmeren in Marken wil een kandidaat ‘een toetsingskader’, D66 wil graag ‘een visie’ op het toerisme en ‘een gemeentelijke regiefunctie’. Hoe moeilijk is het om te melden of je voor of tegen cruiseschepen bent? Alleen GroenLinks en de VVD lijken een visie te hebben: groen versus economie. De anderen lijken vooral pragmatisch. Er is geen lijn in hun standpunten te ontdekken.
Het idee dat burgers met deze debatten geholpen worden hun keuze te bepalen, is een illusie. Er zijn te veel partijen met te weinig onderscheidende standpunten, die ook allemaal twee kandidaten hebben meegenomen die beide iets moeten zeggen. Dit gecombineerd met een vriendelijke debatleider die iedereen veel ruimte geeft en een gebrek aan feitelijke informatie om de standpunten te toetsen, ontstaat een vrijblijvende discussie vol stokpaardjes. Aan het eind van de discussie lijkt een meerderheid van de partijen tegen nieuwbouw en tegen cruiseschepen, maar in de praktijk was een meerderheid in beide gevallen voor.
Chris Aalberts volgt vier lokale politici tijdens hun campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014. Eerdere afleveringen uit deze serie vind je hier. Beeld: Chris Aalberts.
