“Dat RTL-Nieuws waar jij werkt, dat is toch van de commerciëlen? Daar zitten toch commercials in dus dan zal het wel gesponsord zijn. Geef mij maar het NOS-Journaal, veel betrouwbaarder.”
In de tijd dat ik bij het halfachtnieuws werkte van het RTL-Nieuws en men daar in de kroeg lucht van kreeg, liepen de discussies over het waarheidsgehalte van dat nieuws vaak hoog op.
In het café, op straat, op een doorsnee verjaardag of op elke willekeurige plek waar we onze meningen over nieuws en nieuwsgaring kunnen spuien, zijn de vooroordelen over de betrouwbaarheid van de nieuwsfeiten, gebeurtenissen en incidenten levensgroot.
‘Men doet maar wat’, is de publieke opinie over de nieuwsmakers, en daar worden de ‘serieuze’ media niet bij gespaard. U legt de NRC net zo scherp onder de kritische loep als het lokale suffertje, en terecht.
Argos tv: Medialogica probeert opheldering te verschaffen over hoe de hoofdredacteuren, redacteuren en verslaggevers op de nieuwsvloer tot de keuzes komen die u iedere dag voor uw kiezen krijgt.
“Aan de hand van concrete voorvallen wordt het verschil tussen de werkelijkheid en het beeld dat media daarvan schetsen onderzocht”.
Zo kondigen de makers hun programma aan in de VPRO-gids en hun intentie is om de keuzes van nieuwsbulletins zo breed mogelijk te analyseren. Dus naast het NOS-Journaal ook van de BBC, ARD en Al Jazeera. Bovendien kwam woensdagavond in aflevering één van een reeks van acht (maandelijks) de ombudsman van de NRC, Sjoerd de Jong, aan het woord over het thema The usual Suspects. Een journalistieke reconstructie van de aanslag in Oslo op 22 juli 2011 en het bloedbad later op de dag op het eiland Utǿya, aangericht door Anders Behring Breivik.
Hoe narrow minded nieuwsmakers feitelijk zijn blijkt uit de eerste reacties vlak na de aanslag. In Noorwegen zelf wordt enerzijds gedacht aan een (gas)explosie, maar de andere verhaallijn die wordt uitgezet is voor de makers écht een voldongen feit: daar moet Al Queda achter zitten.
De argumenten van de Noorse redactie: Noorwegen was aanwezig in Afghanistan en Libië, de ophef over anti-moslimcartoons in Denemarken, de doodsbedreiging van mullah Krekar aan het adres van politici aldaar en een eerder ontplofte autobom in Stockholm.
Niet zo gek trouwens om zo te denken, het wordt achteraf alleen wel heel dubieus als je binnen no time je studio laat volstromen met terrorisme-deskundigen en moslimduiders die volop voor de kijker gaan speculeren over iets wat voor honderd procent uit de duim gezogen blijkt.
Achteraf weten we natuurlijk allemaal dat het om een doorgedraaide, hoogblonde, door de duivel bezeten Noor ging, verantwoordelijk voor 77 slachtoffers. In het o zo vredige Noorwegen? Ondenkbaar vonden alle professionele nieuwsredacties, ook buiten Noorwegen. In die zin maakte heel journalistiek Europa dezelfde blunder en werden miljoenen kijkers op het verkeerde been gezet. Ook u, door uw eigen zo betrouwbare NOS-Journaal.
“We weten het niet zeker, maar…”
Vervolgens wordt er toch alleen nog maar over betrokkenheid van moslims gespeculeerd. “Zo dekt de journalistiek zich in”, legt Bregittha Nuyten, regisseur van de eerste aflevering, uit.
“Niemand ging ervan uit dat de dader wel eens een Noor uit eigen kring zou kunnen zijn die zich verzet tegen zijn eigen samenleving”, is het commentaar van Sjoerd de Jong, de ombudsman van NRC.
Fijn Sjoerd, maar hoe nu verder?
Zelf heb ik niet het idee dat redacties die achteraf aan zelfreflectie doen niet dezelfde fouten blijven maken.
Joost Oranje van Nieuwsuur, ex-NRC, wijst terecht op de snelheid en gretigheid die de nieuwsmedia aan de dag leggen om het nieuws te brengen waardoor ze zich vergalloperen en de feiten in een compleet verkeerd daglicht plaatsen.
Nog even terug naar u, de kijker. Kijkt u eens naar de volgende zeven afleveringen van Medialogica. Of u krijgt meer begrip voor de moeilijkheidsgraad om het grote en kleine nieuws adekwaat te brengen. Of u blijft beweren dat alles een hype is en zonder enige toetsing botweg op de buis wordt geslingerd omdat sensatie nu eenmaal hoger scoort dan de grijze realiteit.
