Promovendi moeten de vrijheid hebben in hun dankwoord de naam van God te noemen. Dat hen verboden wordt dit te doen, botst met het fundamentele recht op vrijheid van meningsuiting en de tolerantie, betogen Jan-Willem Kranendonk en Frank van Putten van SGP-jongeren. Een dergelijk verbod heeft niets van doen met het bewaken van de academische kwaliteit van een dissertatie.
Het universiteitsblad van de Wageningen Universiteit berichtte dinsdag dat promovendus Jerke de Vries in zijn proefschrift niet naar God mocht verwijzen. De Vries richtte in zijn dankwoord een aantal regels tot God, en op het schutblad vermeldde hij een citaat van Augustinus. Hem werd de keus gegeven: schrappen of de promotie opschorten. Sinds kort heeft de universiteit namelijk het beleid dat er geen religieuze of politieke uitingen vermeld mogen worden in dissertaties.
In 2012 speelde een soortgelijke zaak aan de Universiteit Leiden. Die stond uiteindelijk een verwijzing naar een passage uit de Bijbel toe, maar te vrezen valt dat meer universiteiten een dergelijk beleid zullen invoeren.
Allereerst is het merkwaardig dat het verbieden van politieke en religieuze uitspraken door de Wageningen Universiteit op één hoop worden gegooid. Een dankwoord waarbij de spiritualiteit van de persoon naar voren komt heeft immers niets te maken met een politieke stellingname. Hen bedanken van wie je in de achterliggende jaren hulp en steun hebt ervaren is totaal iets anders dan het verkondigen van persoonlijke politieke opvattingen. Dat religie en politiek op één hoop gegooid worden getuigt niet van inzicht in dit verschil.
Voorts is het triest te constateren dat de Wageningen Universiteit niet toestaat dat een promovendus in zijn persoonlijk dankwoord zijn hart laat spreken. Promovendi mogen familie, vrienden, collega’s en huisdieren danken voor hun steun en bijdrage, maar God aan dat rijtje niet toevoegen. Hen wordt het op deze manier onmogelijk gemaakt een dankwoord te schrijven dat aansluit bij hun diepste motieven en beleving. Dit typeert de intolerante houding van deze universiteit.
Als er al grenzen zijn aan de vrijheid van meningsuiting, want dáár gaat het hier om, dan kunnen die nooit door een publiek orgaan gesteld worden aan een domein dat gerekend wordt tot het privéterrein. Zeker niet wanneer grenzen dermate arbitrair zijn. Wil de universiteit consistent zijn, moet zij er voor kiezen elk persoonlijk element in een dankwoord te elimineren. Maar dat zou een uiting zijn van een wereldbeeld waarin de gedachte leeft dat wetenschap volstrekt objectief en geïsoleerd is van persoonlijke c.q. subjectieve gevoelens en achtergronden.
Niet ondenkbaar is dat de universiteit stelt dat geloven een zaak is voor het privédomein. Als dat al zo is, zou het universiteitsbestuur juist alle ruimte moeten geven aan een persoonlijk getoonzet dankwoord waarin ook de notie van geloven in God een plaats mag hebben. Het dankwoord is een privéterrein. Niemand zal toch kunnen volhouden dat het dankwoord een onderdeel is van de eisen van wetenschappelijke kwaliteit.
Decaan prof. dr. ir. Johan van Arendonk geeft aan dat een proefschrift onder de vlag van de universiteit wordt uitgegeven. Dat is zo, maar betreft toch uitsluitend de inhoudelijke proeve van wetenschappelijke bekwaamheid? Of meent het universiteitsbestuur dat ze ook wetenschappelijk kan beoordelen wat de kwaliteit is van de dankwoorden die een promovendus schrijft aan het adres van familie, vrienden en bekenden? Dat zou een novum in de wetenschapsgeschiedenis zijn. Iedereen weet dat het dankwoord de plaats is waar de promovendus niet zijn verstand, maar zijn hart laat spreken. En dat ongecensureerd.
Concluderend kan worden gesteld dat het dankwoord geen wetenschappelijke bijdrage is; daarom niet academisch getoetst kan worden en dus een onderdeel is van de vrijheid van meningsuiting. Daarom: sta toe dat mensen in hun dankwoord hun diepste gevoelens aan het papier toevertrouwen. Ook als ze niet binnen de heersende opvatting passen. Krampachtigheid in dezen haalt de geest uit de samenleving. Juist een verscheidenheid van meningen, opvattingen en achtergronden is kenmerkend voor het Nederlandse academische klimaat. Door God op een gedecideerde wijze buiten de universiteit te plaatsen, verschraalt dit klimaat sterk.
Als er een instelling is in een beschaafde samenleving waar individuen zich op hun eigen wijze kunnen ontplooien en met eigen ideeën en opvattingen wetenschappelijk naar de wereld moeten kunnen kijken, zou het de universiteit moeten zijn. Die toets heeft de Wageningen Universiteit niet doorstaan.
De auteurs zijn respectievelijk beleidsadviseur en voorzitter van SGP-jongeren
