Wat was de rol van de ambassade in Kiev bij het wegsluizen van Oekraïense oligarchengeld naar Nederland? Waar in november nog blijmoedig werd getoast op de Oekraïens-Nederlandse betrekkingen heerst sinds enkele dagen ineens stilzwijgen. Wie aanwezigen om opheldering vraagt stuit op een muur van argwaan. In drie maanden tijd werd de koopman een dominee die zwijgt.
‘We faciliteren slechts. Nee, ik kan er niks over zeggen. Normaal staan we iedereen te woord, maar we weten nu niet wat er wordt gepubliceerd’, zegt Anneloes Viveen, economisch medewerker op de Nederlandse ambassade in Oekraïne, telefonisch tegen ThePostOnline.
Viveen, die zich op Facebook bezorgd toont over de situatie in Kiev, sprak op 27 november in de ambassade over de mogelijkheden voor het Oekraïense bedrijfsleven om op basis van nieuwe handelsakkoorden zaken te doen ‘via the Netherlands.’
De bijeenkomst vond plaats zes dagen nadat president Janoekovitsj en het Oekraïense parlement een dikke middelvinger hadden opgestoken naar Europese handelspartners door in een referendum njet te zeggen tegen sterkere banden met de EU.
In het diplomatieke Holland House in Kiev heerst op dat moment een pro-Europese stemming. Niemand ziet kwaad in de bijeenkomst die eerder een verzetsdaad tegen het regime lijkt dan een smoezelige séance van een paar zakenlui op zoek naar belastingvoordeeltjes.
Nederland is onder Rutte pro-handel en pro-Europa en kan pronken met een gunstig vestigingsklimaat. De aanwezige zakenpartners krijgen fiscale snoepjes toegeworpen, waarbij onder meer wordt gewezen op een ’Bilateral Investment Treaty’ en een belastingverdrag dat gunstiger is dan dat van Cyprus.
Afgelopen week werd duidelijk dat de zoon van de verdreven president Janoekovitsj zijn vermogen heeft gestald bij een Haagse holding. Ook Rinat Akhmetov, een omstreden zakenman en politieke bondgenoot van Janoekovitsj heeft zijn miljardenholding D’ Tek ondergebracht in Nederland.
Akhmeton’s D’Tek wordt al eens met veel egards onthaald op de ambassade in Kiev. Op 7 november mag een vertegenwoordiger van D’Tek in de hal van de ambassade een gloedvol verhaal houden over maatschappelijke ondernemerschap in bijzijn van ambassadepersoneel en Oekraïense zakenlui.
Olivier Frijters, een jonge ambassade-medewerker die op de tweede rij zat, kan en wil niet zeggen of er toen is gesproken over belastingontwijking. ’Ik kwam net aan in die tijd. Maar ik zal je vraag doorspelen’, laat hij telefonische weten.
Normaal gesproken zouden deze zakenbijeenkomsten op de ambassade in Kiev onopgemerkt in de internetarchieven zijn beland. De twee lobby-avonden in november in Kiev staan sinds keurig gemeld op de website van de ambassade, waarbij het wél opvalt dat de lezing van D’Tek op 7 november niet is terug te vinden.
En toen kwam de opstand op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev. Jan Schellenberger, hoofd Corporate Banking van Amsterdam Trade Bank, was op 27 november present om Oekraïense zakenpartners te interesseren in Nederland te investeren. De vriendelijke account-manager laat echter niets los over de avond. ’Moet ik vragen of onze persafdeling u terugbelt? Ik mag niks zeggen over klanten’ , zegt hij tegen ThePostOnline (Dat terugbellen doet de persafdeling niet).
Ook Friso Hooghiemstra van het Amsterdamse Nova Trust BV, die in Kiev uitleg geeft over het opzetten van offshore-constructies, is afhoudend. De fiscale consultant wil slechts reageren per e-mail en eist daarvoor 48 uur bedenktijd. ‘Op dit moment word ik veel gevraagd om te reageren. Daar wil ik even goed over nadenken.’
Je kunt boos worden, en dat doen de Kamerleden nu ook plichtmatig, maar je moet jezelf ook afvragen waarom we ons ooit hebben toegelegd op het geld verdienen met het geld van anderen.
Levert het echt handel op? Dat valt zwaar te betwijfelen. Financieel geschuif is lucratief, maar vaak alleen voor degene die zijn geld wil verstoppen. De tussenhandelaar kan iets verdienen, maar het is geen miljoenenbusiness (meer). De tarieven voor zakelijke dienstverlening staan onder druk. Nova Trust is een klein bedrijf dat in 2011 werd opgericht, aldus de KVK gegevens. De balans is slechts 183.000 euro. Minuscuul dus. Economische groei levert het geschuif met bv’s en trustkantoren niet meteen op.
Bij Nova staan wat juristen op de loonlijst, maar fabrieken gaan er niet van gloeien in Nederland. Op kantoor van Amsterdam Trade Bank werken een paar Oost-Europeanen blijkt uit de bellijst waar ook Schellenberger op voorkomt.
Dit zijn de krijtstrepen die aan het einde van de economische keten nog wat pleisters plakken en geldstromen wegschaven, maar geen jongens waar de economie van gaat gloeien.
Zerohedge toonde deze week een grafiek waarin pijnlijk werd aangetoond dat de bedrijfswinsten als gevolg van financial engineering stijgen, in een tijd dat de groei stokt.
Ook Oekraïens geld vloeit – via de Amsterdamse Zuidas – fiscaal vriendelijk terug naar aandeelhouders. Dat is het goed recht van deze ondernemers, maar waarom zou Nederland meewerken aan dat geldgehannes?
De meeste Oekraiëners helpen we er niet mee. Onderzoekskantoor SOMO stelde vorige zomer vast dat Oekraine in de top vijf staat van landen die het meeste geld wegsluizen naar Nederland en zo miljoenen aan belastinginkomsten derft.
De ministeries van Financiën en Buitenlandse Zaken wensen niet op de kwestie in te gaan.
Gevraagd naar haar herinneringen in november, zegt Anneloes Viveen: ‘We doen niet rechtstreeks zaken met Oekraïense bedrijven, we faciliteren slechts voor Nederlandse ondernemingen’, verdedigt de koninklijke afgezante in Kiev zich. Dan strenger: ‘Ik vind dit een onaangenaam gesprek.’
Dan wordt de verbinding verbroken.
