Update: bezetting is opgeheven
De bezetting van de bovenste verdieping van de VU gaat waarschijnlijk langer duren dan het vijfdaagse studentenoproer in het Maagdenhuis in 1969. De doelen van destijds zijn echter opvallend onveranderd: ‘We willen meer inspraak en een einde aan het eenzijdige top-down management’.
Woordvoerder ‘Nummer 14’ legt uit waarom.
Een studentenbezetting, daar gaan we weer. Vermoedelijk is dat voor velen de eerste reactie bij dit veelgebruikte demonstratiemiddel onder studenten. Meestal willen de studenten domweg meer geld, zijn ze niet bijzonder goed georganiseerd en hangen er socialistisch-anarchistische dampen vol onhaalbare en onzinnige eisen. De huidige bezetting van de VU lijkt echter een stuk beter doordacht. Het treurige is alleen dat ze precies willen wat de opstandige studenten in de jaren zestig ook wilden. Inspraak.
En dat is heel gek, want leerden we niet van onze rode geschiedenisdocenten dat de studenten destijds de inspraak kregen die ze eisten, dat traditie terecht werd vertrapt ten faveure van een nieuwe machtsverdeling in onze universiteiten? Euhm, ja, sort of. Echter, de afgelopen decennia is studenteninspraak steeds meer een wassen neus geworden.
Het past allemaal binnen de ‘vermarkte’ universiteit, waar het College van Bestuur van bovenaf decreten uitvaardigt, productietargets vaststelt en van een academische instelling een prestigieus PR-project maakt. Op de VU barstte de bom vorig jaar, toen wetenschappelijk en ondersteunend personeel zich verenigde in het platform ‘Verontruste Vu’ers’. Niet zo gek, want het College bleef maar bezuinigen, terwijl het gerust 24 miljoen euro aan dure interim-managers uitgeeft en er 12 miljoen voor begroot was. Of als een malle investeerde in vastgoed, dat 12 procent van de begroting mag bedragen, maar op de VU goed is voor 20 procent. Geen wonder dat de VU het slagveld is waar studenten en wetenschappers de strijd aanbinden met onderwijsmanagers.
Na de verontruste VU’ers die zich teweer stelden tegen de koekjesfabriek die de VU zou zijn geworden, zijn het nu de studenten die van zich laten horen. Op de zestiende en bovenste verdieping van het hoofdgebouw hebben de studenten zich verschanst.
“We laten ons ook zien in de rest van de universiteit, hoor, zaterdag stonden we met onze eigen stand op de masterdag, om mensen uit te leggen waar we voor staan. Maandag komt de auditcommissie voor de instellingaccreditatie (de VU haalde in 2012 verbijsterend genoeg de proef-audit niet, WJH), misschien dat we wel een meer zichtbare ruimte bezetten, zoals de grote collegezaal bij de centrale ingang. In ieder geval sturen we een delegatie om onze zorgen aan de auditcommissie kenbaar te maken.”
Er wordt ook met het universiteitsbestuur gepraat: “Inmiddels zijn we in onderhandeling met het College van Bestuur, dat zich vooralsnog welwillend opstelt. Dat wil zeggen dat we voorlopig niet bang hoeven zijn voor ontruiming. Ze spelen de ‘good cop’, maar harde toezeggingen hebben we nog niet. Wat we wel hebben binnengehaald is een onafhankelijke onderzoekscommissie die het College gaat informeren over de alternatieven voor de reorganisatie bij de Faculteit Aard- en Levenswetenschappen.”
Die reorganisatie is waar de bezetting mee begon. Een derde van de wetenschappelijke staf zal worden ontslagen, wat zal leiden tot personeel dat tot over zijn oren in het werk zit en nauwelijks tijd heeft voor begeleiding van studenten. Studenten worden zo onderwijsconsumenten, die niet of nauwelijks getraind worden in academisch handwerk. “Van colleges alleen word je geen wetenschapper,” bezweert ‘nummer 14’ mij.
“Natuurlijk hebben we ook andere eisen, het gaat niet alleen om het terugdraaien van die reorganisatie. Wat we echt belangrijk vinden is dat zowel het verdien- als het bestuursmodel van de universiteit drastisch wordt veranderd. Het College doet alsof die wettelijk vastliggen, maar het kan en mag die gewoon aanpassen. Er staat nergens in de wet dat studenten en docenten niet mogen meebeslissen. Uiteindelijk kunnen we helaas niet verwachten dat de toezeggingen iets voorstellen, want ook de commissie die naar reorganisatie-alternatieven kijkt, heeft slechts adviesrecht, ze kunnen geen bindende uitspraken doen.”
Aan de inspraak op zich schort weinig op Nederlandse universiteiten. Universiteitsbestuurders lijken altijd bereid een kwartiertje minzaam te glimlachen terwijl studenten hun zorgen voorleggen. Studenten hebben zitting in faculteitsbesturen, zijn georganiseerd in Facultaire Studentenraden en praten mee via de Universitaire Studentenraad. Echter, ze hebben op belangrijke punten alleen adviesrecht. Veel belangrijker is instemmingsrecht, en dat hebben ze op bijna geen enkel onderwerp. Zeker ten aanzien van begrotingen en personeelsbeleid kunnen studenten geen bindende uitspraken doen.
“Dat is vooral waarom we hier zitten. Het begint met een uitbreiding van onze instemmingsrechten. Dan kunnen we besluitvorming tenminste daadwerkelijk beïnvloeden en de kwaliteit van het onderwijs verbeteren.”
“Voor een transformatie van de manier waarop onderwijs en onderzoek worden gefinancierd en faculteiten worden bestuurd, is inspraak essentieel. Laat docenten en studenten de kwaliteit van opleiding in kaart brengen, luister naar opleidingscommissies. Dan weet je veel beter of een opleiding deugt dan door alleen te kijken naar abstracte en kwantitatieve kwaliteitscriteria. Maar ja, dan moeten ze wel gehoord worden.”
“Dit is geen rellerige bezetting. Er zitten hier mensen van allerlei politieke kleuren, van links tot rechts, die zich zorgen maken over de aantoonbare kwaliteitsproblemen van het onderwijs hier.”
Om daar iets aan te doen willen de studenten de rechten terug die ze 45 jaar geleden verworven – en weer kwijtraakten.
