Wat zei de voormalige secretaris-generaal van de NATO? ‘De EU is een militaire Pygmee.’ Best een raadsel hoe dat zo gegroeid is gezien het scherpe inzicht dat sommige politici ineens met terugwerkende kracht tentoonspreiden. De scherpe inzichten vertalen zich nog niet direct naar harde aankopen van nieuw wapentuig, maar mogelijk verschaft deze En Garde iets meer kennis van de potentieel dreigende gevaren. Waar defensiesloopwerkzaamheden op kunnen worden bijgesteld. Een van de potentiële gevaren zijn Ruslands gevechtshelikopters. Daar heeft het land er 412 van. Met nog eens circa tweehonderd in bestelling (deels ter vervanging van ouder materieel). De EU kan hier zo’n 350 gelijksoortige toestellen tegenover stellen. Voor wat een dergelijke een-op-een vergelijking waard is*.
Mi-24 (foto: wiki)
Mi-24 Hind
Het merendeel van de Russische gevechtshelikopters bestaat uit Mi-24 familieleden (298 stuks plus 29 in bestelling). Hind in NATO’s. Wereldwijd de meest gebruikte en meest verspreide gevechtshelikopter (met Mi-25/Mi-35 benamingen voor exportmodellen). Een ontwerp afgeleid van een andere Russische hit, de Mi-8 sleurwiek, een tweemotorige transporthelikopter. Zoals de Amerikanen in de zestiger jaren van de vorige eeuw uit de UH-1 Huey, de AH-1 Cobra ontwikkelden, gebruikte ontwerper Mikhail Mils team de tweemotorige Mi-8 om tot de Mi-24 te komen. Het unieke van dit gepantserde ontwerp is dat het naast zware bewapeningopties onder de op snelheid behoorlijk (tot 25 procent) lift genererende vleugels, ook een bruikbare vrachtcapaciteit heeft in de cabine midscheeps. Productie van de eerste serie Mi-24s begon in 1970. Nazaten en afgeleide versies worden nog steeds gebouwd.
Mi-24 (data: Hind-E/D – tussen haakjes de opgewaardeerde Mi-24V/P versies – huidige modellen bij producent russianhelicopters.aero)
Bemanning: 2 plus 8 passagiers. Lengte: romp 17.51 meter. Rotordiameter 17.30 meter. Gewicht: leeg 8200 kilo, maximaal 12.000 kilo. Motoren: 2 x Klimov gasturbines van 2200 pk elk (motoren van 2400 pk). Maximum snelheid: 335 km/u (310 km/u). Vliegbereik: 460 km op interne brandstof, met hulptanks (tot 4) onder de vleugels maximaal circa 1000 km. Vitale delen, inclusief de cockpits, zijn gepantserd (o.a. met titanium) tegen vuur uit 12.7 mm machinegeweren. Ook de achtercabine kan gepantserd worden.
Bewapening en uitrusting
Een roterend vierloops 12.7 mm machinegeweer in een neustoren (alternatief een enkel of dubbel 30 mm kanon in neustoren of vaste opstelling). Onder zes vleugelpunten kan tot 1500 kilo aan 57 of 80 mm rakethouders, geleide wapens (zoals Ataka V) of bommen tot 500 kilo worden opgehangen. Nieuwe of opgewaardeerde versies voeren naast GPS navigatie vergelijkbare elektro-optische (infrarood) verkenning- en (laser)richtmiddelen als moderne westerse ontwerpen, wat ze eveneens ‘s nachts inzetbaar maken.
Mi-24 Super Hind, een Zuid-Afrikaanse bewerking – .pdf (foto: wiki)
Mi-28 Havoc
Uit de Mi-24 kwam de Mi-28 voort. In NATO’s, de Havoc. Hierin is de cabine achter de vliegers aanmerkelijk kleiner, met sardineplek voor drie man. Het ontwerp werd meer toegespitst op gevechtstaken, met name antitank. Het slankere, iets lichtere tweemotorige ontwerp is hierdoor wendbaarder dan de toch wat logge Mi-24. Ontwikkeling begon in 1980, maar verliep traag. Deels vanwege de concurrentie door de Kamov-50/52 series en deels door de latere implosie van de Sovjet-Unie. Het duurde daarom tot 2006 voor het toestel als Mi-28N in bruikbare aantallen instroomde. De wat onbetrouwbare ‘teller’ staat nu op 65, met nog eens 34 in aantocht op de productielijn. Deze Mi-28NE Night Hawk uitvoering, met onder andere een radarmast, is vergelijkbaar met de Amerikaanse Long Bow AH-64D Apache-uitvoeringen, waar de Nederlandse krijgsmacht ook over beschikt (29). De radar maakt het toestel meer all-weather inzetbaar.
Mi-28 NE Night Hawk
Bemanning: 2 -plus 3 ‘noodpassagiers’. Lengte: romp 17.91 meter. Rotordiameter 17.20 meter. Gewicht: leeg 7900 kilo, maximaal 10.900 kilo. Motoren: 2 x Klimov gasturbines van 2200 pk elk. Maximum snelheid: 300 km/u. Vliegbereik: 435 km op interne brandstof, met hulptanks tot circa 1100 km.
Bewapening en uitrusting
Een neustoren met enkel of dubbel 30 mm kanon. Onder vier vleugelpunten kan tot 1500 kilo aan rakethouders, bommen, of tot zestien geleide wapens worden opgehangen. GPS navigatie, elektro-optische (infrarood) verkenning- en (laser)richtmiddelen, met aanvullend voor de NE-versie een radarsysteem op de rotormast.
Mi-28NE Havoc (foto: russianhelicopters.aero)
Ka-52 Hokum
Tot slot de Mi-24/Mi-28 concurrent, de Kamov Ka-50/52 series welke eveneens dienst doet. In NATO’s, de Hokum. De unieke Ka-50 eenzitterversie -de eerste heli met een schietstoel voor de vlieger- staat ook bekend als Black Shark (Chornaya Akula). Weer een ontwerp met twee Klimov turbines. Nu om twee contraroterende driebladige rotors aan te drijven in plaats van een enkele vijfbladige hoofdrotor met staartrotor om de reactiekrachten van hoofdrotor te compenseren zoals in de Mi-24/28. Hoewel een gevechtshelikopter, wordt het vaak omschreven als zware, bewapende verkenningshelikopter. Een heli -qua bediening- vergelijkbaar te vliegen als een jet voor gebruik op lage hoogten zoals de Russische Su-25 (NATO’s Frogfoot) of Amerikaanse A-10 Warthog. Weliswaar kan de Hokum geen 9 g bochten draaien, maar 3.5 g kunnen trekken maakt het een wendbaar toestel. Ondanks dat ontwikkeling begon in de late zeventiger jaren, duurde het tot 1995 voor de Ka-50 beperkt in gebruik werd genomen. Het toestel werd alleen door Rusland aangeschaft (12-15 Hokum-A). Exportorders voor doorontwikkelde versies bleven uit, of werden geschrapt.
Ka-50 (foto: wiki)
Bleef het grote succes voor de eenzitter uit, de tweezitterversie Ka-52 Hokum-B aka Alligator doet het beter. Deze versie heeft naast torens met zoomcamera, infrarood en laser afstandmeting/doelaanwijzing-apparatuur een radarneus als vervangende of aanvullende optie. Naast in gebruik te zijn genomen door de Russische luchtmacht (mogelijk 34), met orders voor meer (tot 139), is er een marineversie in ontwikkeling, met een bestelling van 32 stuks. Hierin kan de (neus)radarinstallatie doelen zoeken voor antischipraketten.
Ka-52
Bemanning: 2. Lengte: romp 16 meter. Rotordiameter 14.5 meter. Gewicht: leeg 7700 kilo, maximaal 10.800 kilo. Motoren: 2 x Klimov gasturbines van 2400 pk elk. Maximum snelheid: 300 km/u. Vliegbereik: 460 km op interne brandstof, met hulptanks tot circa 1100 km.
Bewapening en uitrusting
Een vast 30 mm kanon. Onder vier of zes vleugelpunten kan tot 2000 kilo aan rakethouders, bommen of geleide wapens worden opgehangen, 2 of 4 lucht-lucht raketten aan de vleugeltippods. GPS navigatie, elektro-optische torens voor (infrarood) verkenning- en (laser)richtmiddelen, met aanvullend radarsystemen voor land- of zeegebruik. Meer Ka-52 bij de maker en bij defenseindustrydaily, waar diverse typen uitgebreid met elkaar worden vergeleken.
Ka-52 (foto: russianhelicopters.aero)
World Air Forces 2014
Voor cijfers over in gebruik zijnde of bestelde vliegtuigen en helikopters, is de World Air Forces 2014 gids (.pdf) van flightglobal.com een prima naslagwerk. Ook wiki kijkt her en der. Deze en andere bronnen vergelijken levert soms behoorlijke verschillen op in relevante aantallen, die zeker voor Russische inventarissen meer een benadering zijn.
* Het bestrijden van andere gevechtshelikopters is zelden de primaire taak van de soort. De geschiedenis heeft echter al voorbeelden opgeleverd van duels. Zoals tussen Iraakse Mi-24s en Iraanse AH-1 Cobra’s (Golfoorlog 1980-1988). Bij deze gevechten claimden Mi-24s tien AH-1 Cobra’s, tegen het verlies van zes eigen soortgenoten. Geen directe leidraad voor eventuele Russo-EU confrontaties tussen Apache of Tiger heli’s met Mi-24/28/Ka-52 varianten, maar toch.
Mi-24 (een vriendelijke)
Mi-28
Ka-52
(Titelfoto: www.russianhelicopters.aero)
