http://youtu.be/lYU5ud7YflM
16 februari jongstleden was het zover, de opening van mijn nog lopende expositie in het Stedelijk Museum Zwolle. Onder de noemer State of the Arts 2014 wordt mijn werk naast dat van 32 collega-kunstenaars getoond in de Overijsselse hoofdstad.
Op het moment dat ik gevraagd werd deel te nemen aan de tentoonstelling was ik al druk bezig met een project dat de Marokkanenhaat en het opschuiven van de PVV richting extreem-rechts moest uitdrukken. Ik beschouw mezelf als maatschappijkritisch kunstenaar en vond het hoog tijd dat ook vanuit de beeldende kunst zaken eens op krasse wijze geuit zouden worden.
Ik verzon een fascistische kunstbeweging genaamd OVES INOBSEQUENTES (vert: ‘Ongehoorzame Schapen’), compleet met manifest en vier eeuwen geschiedenis. In 1949 werd de beweging verboden wegens de banden met de NSB. Kunstzinnige historische figuren verzinnen is nu eenmaal mijn werkwijze. Als kunstenaar toon ik de werkelijkheid niet, ik verbeeld de werkelijkheid.
Met het werk De Nederlandse vrijheid van meningsuiting, dat verwijst naar de PVV en dat qua beeld nogal aan de NSB doet denken, hoopte ik het een en ander los te maken bij de toeschouwer. Woede, reuring, kritiek, maar dat bleef uit.
Het kunstwerk, een filmpje van mijzelf in NSB-kledij, marcherend en de wildste gebaren makend, wekte geen woede op. Eigenlijk wekte het helemaal niets op, leek het, en ik beschouwde het eigenlijk als mislukt weinig geslaagd.
Misschien dacht men dat een beeldend kunstenaar geen extremist kan zijn en ben ik in dit verhaal ironisch genoeg het slachtoffer van positieve discriminatie.
Of men was gewend geraakt aan de retoriek van Wilders en was dat het waardoor ik de meeste museumbezoekers aanwezig op de opening niet raken kon.
Let wel, op dat moment was de heersende gedachte nog dat Wilders, hoe kwalijk ook zijn uitspraken soms, gebruik maakte van zijn recht op vrijheid van meningsuiting. Maar die vrijheid is begrensd en mijn mening was op 16 februari, en ook daarvoor al dat de PVV-leider stelselmatig een haat jegens Marokkanen tentoon spreidde en daarnaast nogal foute vriendjes had.
Voor de meeste mensen was het, ook voor 19 maart, al duidelijk dat de PVV opschuift richting extreemrechts. Met het recente anti-Marokkanenlied lijkt het of we ze nu daadwerkelijk in dat kamp moeten plaatsen. Ook de vriendschappen die Wilders in het recente verleden aanging met kopstukken van Front National, Vlaams Belang en de FPÖ waren vrij duidelijke aanwijzingen.
Maar er is meer gebeurd. Tijdens het proces tegen Geert Wilders in 2008 kreeg hij al veel bijval vanuit extreemrechtse hoek. Voormannen van verschillende extreemrechtse organisaties waren gedurende het proces aanwezig bij de rechtbank om de leider van de Partij voor de Vrijheid steun te betuigen.
Later, op 21 september 2013, werd tijdens een betoging van de PVV tegen de bezuinigingen door eenzelfde soort lieden de Prinsenvlag gezwaaid. Een symbool dat de NSB gedurende de jaren ’40 van de vorige eeuw veelvuldig door de lucht liet zwieren.
De PVV verdedigde zich naderhand met de stelling dat de vlag dan wel door de NSB was gebruikt, maar dat de vlag een veel langere geschiedenis kent. De volgende dag droegen verschillende PVV-kamerleden demonstratief een speldje met hetzelfde oranje-blanje-bleu. Wat hierbij slim vermeden werd was de vraag wie nu eigenlijk die Prinsenvlaggen tijdens de demonstratie lieten wapperen. Dat waren toch echt mensen die bewondering hebben voor het rechts-extremistische gedachtegoed. Evenals blijkbaar enkele stoere, rebelse kamerleden van de PVV.
De PVV-er kan zich in deze discussie verdedigen met de stelling dat zij niets te maken willen hebben met extreem-rechtse figuren. Dat je ze nu eenmaal niet weg kan sturen bij zo´n manifestatie. Maar de vraag moet eerder zijn: waarom willen die figuren iets te maken hebben met de PVV? Waar komt bij hen de bewondering voor Geert Wilders vandaan? Ik geloof niet in het feit dat beide partijen hun liefde voor Marokkaanse Nederlanders graag met elkaar delen, volgens mij meer het gebrek daar aan.
Begin februari schreef ik de inauguratietoespraak van de door mij verzonnen bewegingsleider van OVES INOBSEQUENTES. Te lezen op de website van de kunstbeweging. Daarin staat onder andere het volgende:
“Als beweging helpen wij Nederland vooruit. Daarbij hebben wij tot taak zowel de evolutie als de involutie (= inwikkelen, in zichzelf gekeerd raken) van ons vaderland op te tekenen, te tonen in al haar naaktheid en kwetsbaarheid. De boodschap van OVES INOBSEQUENTES zal klinken. Het zal ons niet populair maken, maar dat deert niet.
Wij zullen de niet-autonomen (=niet-kunstenaars) tonen dat vrijheid van meningsuiting in Nederland geen absoluut recht is. Als zij denken alles te mogen zeggen, dan vergissen zij zich. Dit is, ook al worden de regels niet gehandhaafd, nog steeds bij wet verboden. De niet-autonomen zijn van elkaar afhankelijk en moeten begrijpen dat de vrijheid die de een inneemt de vrijheid van de ander onherroepelijk verdrukt.”
Profetische woorden van de bewegingsleider. Een maand later schrijft het OM Den Haag op haar website:
“In hoeverre de uitspraken van Geert Wilders strafbaar zijn, is juridisch gezien complex. Dit vergt een zorgvuldige beoordeling, waarbij er rekening mee zal worden gehouden dat er in Nederland vrijheid van meningsuiting is, maar dat tegelijkertijd dit recht niet ongelimiteerd is.”
Het is natuurlijk niet zo dat op 19 maart de schellen van Neerlands leeuwenogen vielen. Alsof Wilders zich vanuit het niets van zijn kwaadaardige kant liet zien. Ik ben zelf halverwege 2013 begonnen met mijn kunstproject en mijn werk hangt sinds februari al in het Stedelijk Museum Zwolle. En ik ben niet de enige die haarfijn aanvoelde dat de PVV de grenzen van het toelaatbare al tijdenlang aan het verkennen zijn. Wel hebben ze die nu ruimschoots overschreden.
Het is in mijn ogen toch enigzins hypocriet dat men in Nederland nu ineens zo massaal verontwaardigd is. Dat had wat mij betreft al veel eerder mogen gebeuren. Natuurlijk was er protest toen Wilders met de kopvoddentax op de proppen kwam en later rondom het meldpunt voor Polen.
Maar de meeste mensen hebben de kans om op die momenten iets van zich te laten horen laten liggen. Er bestond dat gekke idee dat je in Nederland alles mag zeggen wat er maar in je kaaskop op komt. Dat je de medemens niet mag beknotten in diens vrijheid van meningsuiting. Maar die is, zoals het OM Den Haag zojuist en de bewegingsleider van OVES INOBSEQUENTES iets langer geleden reeds hebben verklaard, begrensd.
Afgezien van de late reactie van velen ben ik nu meer dan ooit trots Nederlander te zijn. Dit vanwege het feit dat vanuit allerlei hoeken de uitspraken van Geert Wilders stevig veroordeeld worden. Van onze eigen premier tot een verzameling kerken, van de Joodse gemeenschap tot de vakbonden, hoofdredacteuren van verschillende media en niet in het minst alle doodgewone Nederlandse burgers die via Twitter, Facebook en bij de plaatselijke politie hun stem laten horen.
Afgaande op het plotselinge vertrek van zoveel trawanten moet dit een inschattingsfout van Wilders zijn geweest. Hij heeft, naar mijn idee, het Nederlandse volk en zijn partijgenoten onderschat.
Straks is Wilders niet meer. Godzijdank niet door een kogel, zoals vroeger, maar wegens het feit dat zelfs Geert Wilders’ vrijheid van meningsuiting niet onbegrensd is. Daar is een meerderheid in Nederland het over eens.
We zijn voor het overgrote deel toch nog steeds dat tolerante Nederland. Wij hebben een eindeloos geduld en een immens incasseringsvermogen richting Geert Wilders gehad. Maar ook trekken we gezamenlijk een grens als het te dol wordt. Als men de grenzen van het toelaatbare overschrijdt en minderheden bedreigd worden.
Mijn kunstproject heeft meer invloed gehad dan ik ooit durfde dromen.
