Ayn Rand (1905) werd ooit geboren als Alisa Zinovievna Rosenbaum, maar veranderde haar naam uit angst dat haar Russische familieleden gestraft zouden worden voor haar idealen. Haar magnum opus was Atlas Shrugged. Ze groeide op in Rusland en stierf in New York als romanschrijfster en filosofe. Ze was grondlegger van het Objectivisme, had een aantal Hollywood-jaren en blies de ideeën van Aristoteles opnieuw leven in. Levenslessen van een vrouw die opmerkelijk eigenwijs de tegenhanger van Jezus werd genoemd.
Rand in een woord omschrijven zou negen van de tien keer gebeuren met ‘controversieel’. Van haar Objectivisme wordt ook wel gezegd dat het egocentrisme promoot. Het belangrijkste morele doel in het leven is immers het nastreven van persoonlijk geluk. Ze wist dat haar idealen veel teweeg zouden brengen, maar liet zich niet tegenhouden. “Door de eeuwen heen zijn er mensen geweest die eerste stappen namen. Ze betraden nieuwe paden, met niets dan hun eigen visie als enige bescherming.”
“I don’t give a damn about my critics!” Hang die boven je bed. Rands belangrijkste drijfveer was persoonlijk geluk en daarmee persoonlijk succes. Daarmee is kritiek iets dat je je niet kan permitteren aan te trekken. Ook jezelf vergelijken met anderen is onzin. Immers: “Een creatief iemand is gemotiveerd door het verlangen om iets te bereiken, niet door het verlangen anderen te verslaan.” Goed, gewoon voor jezelf doen dus, die wereld overnemen. “Ik zweer op mijn leven dat ik het nooit zal leven voor iemand anders, of iemand zal om te vragen om voor mij te leven.” Iemand die alleen leeft voor een geliefde heeft volgens Rand geen onafhankelijke identiteit, maar is een ‘spirituele parasiet’. En de liefde van een parasiet is vervolgens dan weer niets waard. Leven voor jezelf staat gelijk aan zelfrespect en als atheïst zei Ayn ooit: “Als je weet dat je maar één keer leeft, waarom maak je er dan niet meteen het beste van?”
Rand vond het woord ‘ik’ opnieuw uit. “De kleinste minderheid op aarde is het individu. Wie weigert mensen individuele rechten toe te kennen, kan zichzelf geen verdediger van minderheden noemen.” Het was een knelpunt in haar filosofie, dat egocentrisme. Een van haar bekendste citaten uit The Fountainhead: “Om te zeggen ‘ik houd van je’, moet je eerst leren de ‘ik’ te zeggen.” Afijn, streef je eigen geluk na en je hebt je leven betekenis gegeven.
“Tegenstrijdigheden bestaan niet. Als je denkt dat je geconfronteerd wordt met een contradictie, check de stelling waar je mee begon. Een van de standpunten is fout.” Goed, dit valt te linken aan Rands idee dat er één realiteit ofwel waarheid is. Dat zouden we kortzichtig kunnen noemen, desalniettemin Rand zelf altijd naar de waarheid opzoek was. “Hoe meer je leert, hoe meer je erachter komt dat je helemaal niets weet.” Enfin, blijf altijd de discussie aangaan om te blijven leren: “Als ik het niet eens ben met een rationeel iemand, laat ik de realiteit onze scheidsrechter zijn. Als ik gelijk heb, zal hij ervan leren. Als ik fout zit, zal ik ervan leren. Een van ons zal winnen, maar we zullen beiden profiteren.”
Rand maakte de Russische revolutie en Tweede Wereldoorlog mee en misschien dat mede daardoor het nastreven van het individu als autoriteit een fundament was binnen haar gedachtegoed. “Elke gebeurtenis heeft twee kanten: een kant is juist, de andere kant is verkeerd, maar het midden is altijd kwaadaardig.” Goed, hier heeft Rand nog een aantal mooie citaten over, maar het belangrijkste is om verantwoordelijkheid te nemen voor de daden van een maatschappij. “Mensen verwachten dat zodra ze omringd zijn door bloedige ruines en concentratiekampen, ze morele verantwoordelijkheid kunnen ontsnappen door te roepen: ‘Maar ik wilde helemaal niet dat dit zou gebeuren!’” Niet dus.
Vandaag de dag spreken Rands ideeën de huidige maatschappelijke behoeften misschien wel meer tegen dan ooit. Individualisering en globalisering zijn zo ver gegaan dat ze door sommigen als negatief worden ervaren. Toch kent Rands theorie wijsheden die we vandaag de dag in ons persoonlijke leven toe zouden moeten passen. Gewoon, om onszelf (en daarmee de wereld) een beetje gelukkiger te maken.
