Het is een man. Hij is best oud al. Om eerlijk te zijn: hij is al dood. Ik ben ook niet verliefd op hém. Maar op zijn muziek. Enne, het is eigenlijk een vogel. Enfin, het zit zo.
Onlangs luisterde ik naar De Vuurvogel. Het is niet alleen muziek, het is ook een ballet. Maar ik moest het doen zonder ballet. Dat wás me een trip. Na het beluisteren ervan was ik heel lang stil. Wie mij kent, weet: dat zegt wel wat. Nee nee, ik sliep niet. En ik had ook geen joint gerookt. Maar deze muziek is volgens mij de beste drugs die er bestaat. Een gevoel, een ervaring, een wereld waar je alleen maar over kunt fantaseren.
Mijn nieuwe liefde heet Stravinsky.
In het begin vond ik dat zijn muziek wat op Ravel leek. Vooral door de orkestraties. En door het gebruik van blazers. Helemaal niet erg, want ik ben gek op Ravel. Maar al snel hoorde ik: dit is iets heel anders. Trouwens: Frans en Russisch, dat zijn twee totaal verschillende werelden. Die Russen gaan soms helemaal over de top, man. Ik bespeurde het ook al bij Prokofiev en Rachmaninoff. Dat hoor je een Franse componist toch zelden doen.
De grillige bewegingen van Stravinsky vind ik prachtig. Het spitse, het confronterende. En dan weer sierlijk en bloedmooi. Donker en licht in het mooiste contrast. Een heel andere definitie van ‘mooi’. Doordat dingen helemaal hoeven niet op te lossen. De spanning die er daardoor in de lucht hangt. Die vervolgens zo magistraal blijft hangen. Helemaal tot het eind. Dan breekt de hemel open.
De Vuurvogel is een sprookje. Mijn vertrekpunt was deze keer ongebruikelijk: een mooi luisterboek dat ik kocht in de museumwinkel van Le Hermitage. Doet er verder niet toe, het had overal kunnen zijn. Een vertelling door Gijs Scholten van Aschat op cd in een boek met prachtige illustraties van Annemarie van Haeringen. Een welhaast perfecte eenheid, dit kijk- en luisterboek, als je het mij vraagt. Je begrijpt: nog vóór het luisteren was ik om. Het verhaal is prachtig.En dat maakt het gemakkelijker om de expressie in de muziek te volgen. Het wordt mooi verteld.
Later realiseerde ik me dat ik ben opgegroeid met sprookjes op LP. Verhalen, geluiden en muziek zonder beeld. De beelden maak je dus in je hoofd, net als met lezen. Gek eigenlijk he? Voor mij een mooie manier van luisteren. Om zó, via het luisteren, via de muziek wat dieper in mijn binnenste te komen. Met muziek maken gaat het van binnen naar buiten. Maar met muziek luisteren ben ik een van-buiten-naar-binnen-mens. Soms heb ik een duwtje nodig, een kapstokje. ‘Dit vind jij vast mooi‘.
Ik zit er wel eens naast. Of het moment is niet goed. Toch blijkt maar weer: zo’n kapstokje is handig. Om je even over de streep te halen, in dit geval: om te gaan luisteren. Maar zo’n kapstokje moet je vlak na binnenkomst gewoon afgeven bij de garderobe. Daarna, in hetpluche, heb je het niet meer nodig.
De vertelling van Scholten van Aschat is een verkorte versie. De lange versie staat ook op de cd. Al gauw zocht (en vond) ik nog meer schitterend werk van dezelfde componist, zoals Pulcinella. En natuurlijk de Sacre. Vroeger kwam ik daar niet doorheen. Ik vond het een iets te stevige boterham. Maar nu heeft de muziek van Stravinsky mij gegrepen. Ik luister dóór.
Lang leve YouTube, want ik vond een geweldige (volledige versie van de) Vuurvogel gespeeld door het Vienna Philharmonic onder leiding van Valery Gergiev uit 2000. Deze briljante Russische dirigent weet uitstekend raad met de ornithologische studie van Stravinsky.
Het is echte liefde. Ik heb me, willens en wetens, met open oren en ogen erin verloren. En me laten betoveren. Dit gelukzalige gevoel kan ik u van harte aanbevelen.
Dit stuk verscheen eerder op de website van Tom Beek.
