De slechtste uitslag bij de gemeenteraadsverkiezingen ooit kostte tot nu toe twee PvdA-prominenten (Hilhorst uit 020 en Karakus uit 010) hun politieke leven. PvdA-leider Samsom trok een hele andere conclusie: we moeten ons verhaal beter uitleggen en terugvechten. Het offensief kreeg gisteren een gezicht: het door de PvdA- achterban zo verfoeide voornemen om illegaliteit strafbaar te stellen ging van tafel. In ruil daarvoor hebben de liberalen 500 miljoen euro lastenverlichting voor de middenklasse bedongen.
Vijf weken geleden was het Slob, de fractievoorzitter van de ChristenUnie, die een bom onder het kabinet plaatste. Hij zei het kabinet niet meer te steunen als illegaliteit strafbaar wordt. Als hij zijn dreigement waar had gemaakt, dan betekende dat waarschijnlijk het einde van Rutte II. En zie: Slobs wil geschiedde. Hetzelfde geldt voor D66-leider Pechtold. Die legde in navolging van Slob ook een eis op tafel: in de komende begroting moesten de lasten omlaag, anders zou zijn partij niet meer mee doen.
Is de SGP, de derde partij waarvan Rutte II voor zijn voortbestaan van afhankelijk is, ook iets in het vooruitzicht gesteld? Opvallend is dat SGP-leider Van der Staaij maandagavond bij Pauw & Witteman pleitte voor meer budget voor Defensie.
Het kan bijna niet anders dan dat de fractievoorzitter van de christelijk-orthodoxe partij maandag over de deal tussen VVD en PvdA is bijgepraat. En daarna heeft hij besloten om de vlucht naar voren te kiezen: net voor D66 en Christen-Unie publicitair gaan scoren, zijn positie te markeren. En mogelijk is achter de schermen al toegezegd dat het extra geld voor Defensie er ook komt.
Volgens VVD-fractievoorzitter Zijlstra zijn de constructieve drie, zoals D66, Christen-Unie en SGP in Den Haag worden genoemd, overigens niet betrokken geweest bij de deal tussen VVD en PvdA. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat ze wel zijn bijgepraat voor het nieuws naar buiten kwam. Slob bevestigde deze versie gisteren in Nieuwsuur.
Het zoveelste fabrieksfoutje is nu dus door Zijlstra en Samsom gerepareerd. Van het oorspronkelijke regeerakkoord is inmiddels weinig meer over. Dat begon bij het schrappen van de inkomensafhankelijke zorgpremie. Daarna volgden nog talloze akkoorden, zoals het Woon- en het Zorgakkoord, waardoor het regeerakkoord werd herschreven.
En de huidige deal tussen VVD en PvdA is natuurlijk niet alleen het gevolg van de eisen van ChristenUnie en D66. Het slechte verkiezingsresultaat van de liberalen en sociaaldemocraten bij de gemeenteraadsverkiezingen kan er niet los van worden gezien. Zijlstra en Samsom zijn eropuit hun kiezers terug te winnen. Zeker nu de Europese verkiezingen (22 mei) eraan komen.
Zou het werken?
Kijk, natuurlijk zullen er altijd kiezers zijn die zeggen: eindelijk, VVD en PvdA zijn tot bezinning gekomen. Daar staat tegenover dat er ook winst te verwachten is voor middenpartij en grote winnaar van de laatste verkiezingen D66 (tegen strafbaarstelling illegaliteit en uitgesproken voorstander van lastenverlichting). In mindere mate kan ook de ChristenUnie, een partij die door zijn uitgesproken christelijke karakter minder snel groeit, profiteren.
Maar er zullen ook kiezers zijn die zich zullen afkeren van VVD en PvdA. Die het zat zijn dat er telkens maar fabrieksfoutjes moeten worden hersteld en dat zien als een brevet van onvermogen van de partijen die onderhandelden over het regeerakkoord. Als het al het gevoel hebben dat er naar hen geluisterd wordt, dan vinden ze dat rijkelijk laat.
Samsom heeft daarbij het meeste te vrezen. Zijn VVD-collega kan verwijzen naar de economische crisis. Daardoor was er geen geld voor lastenverlichting en nu het wat beter lijkt te gaan wel. PvdA-leider Samsom heeft echter laten zien dat over een morele kwestie die binnen zijn partij zeer gevoelig ligt, zaken valt te doen.
Hij kan alleen maar hopen dat hij daar niet al te vaak aan herinnerd zal worden.
Dit artikel werd geschreven op persoonlijke titel.
