Het woord ‘selfie’ schijnt op 13 september 2002 voor het eerst gebruikt te zijn op een Australisch forum, waar iemand zich verontschuldigde voor het publiceren van een onscherpe foto van zichzelf. Toentertijd was het moeilijker een foto van jezelf te nemen omdat de camera’s groter waren en al heel snel je hand ging trillen. Hij schreef: “And sorry about the focus, it was a selfie.”
Een selfie is een gefotografeerd zelfportret, gemaakt met een telefoon of webcam, waarbij de foto vaak gedeeld wordt via social media. Een van de typische kenmerken van een selfie is dat op de foto vaak te zien is dat de persoon die is afgebeeld, de camera vasthoudt. Hoewel de technologie nieuw is, is de drift die ermee gepaard gaat niet nieuw. Sinds de aller- allereerste ontwikkelingen van beschaving verlangden mensen ernaar om zichzelf en hun gezichten te laten zien en af te beelden: door middel van grotverf, klei, sap uit besjes of insecten en later de verf die we tegenwoordig kennen. En nu leggen we onszelf vast met de megapixels van onze camera’s.
Als we vanaf de prehistorie een hele grote sprong nemen, komen we uit in de 14e eeuw. Mensen begonnen zichzelf belangrijker te vinden en gingen op zoek naar uitingen hiervoor. Zo kreeg de kunstenaar opdrachten en kreeg hij eindelijk meer waardering en aanzien. Hij was niet langer een ambachtsman, maar een artiest. Het maken van portretten van zichzelf werd interessant voor de kunstenaar, omdat deze konden worden gebruikt als een soort reclame: hij kon aan mensen laten zien hoe goed hij kond schilderen en zo bekendheid verwerven. Zelfportretten werden toen vooral gemaakt door voor een spiegel te poseren, maar door het vervagen van de grenzen tussen de kunstdisciplines en de opkomst van fotografie (een hele tijd later), veranderde dit. Fun fact: De eerste zelfportretten zijn geschilderd in de Nederlanden.
Er wordt tegenwoordig onderzoek gedaan met behulp van selfies. Lev Manovich, professor aan de City University of New York, en zijn team hebben zeshonderdzesenvijftigduizend foto’s van Instagram gedownload, gemaakt tussen 4 en 12 december en genomen in New York, Sao Paulo, Berlijn, Bangkok en Moskou. Er bleken nog steeds relatief grote verschillen te zijn in de manier hoe mensen per stad selfies namen (take that globalisering). In Sao Paulo bijvoorbeeld, poseerden vrouwen expressiever. Ze kantelden gemiddeld hun hoofd 16,9 graden. In New York daarentegen kantelden vrouwen hun hoofd slechts 7,6 graden. Ook viel op dat het percentage vrouwen met selfies het hoogste was in Moskou (82%) en het laagste in Bangkok (55,2%) Deze vondsten zijn erg interessant voor onderzoekers. Immers: hoe zien mensen zichzelf? Wat zijn de trends in die steden? Hoe is de positie van de vrouw in die stad? In hoeverre beïnvloeden gebeurtenissen in een stad de levens van de mensen daar?
(Dit kantelen is trouwens te verklaren aan het feit dat de linkerkant van je gezicht meestal de beste kant van je gezicht is. Volgens een onderzoek verschenen in Experimental Brain Research uit 2012 zijn foto’s van de linkerhelft prettiger om te zien dan foto’s van de rechterhelft. Zelfs toen de foto’s gespiegeld werden en weer aan de proefpersonen werd laten zien was dat het geval.)
Meestal heeft een selfie als doel gedeeld te worden via social media. Er mag dan een focus liggen op “ik”, maar het laat ook een tijdloze behoefte aan connectie met anderen zien. Mensen zijn sociale dieren. Eenzame mensen hebben meer kans op depressies en hartfalen, en overlijden eerder.
Als het echter gaat om een zakelijke connectie, kun je beter geen selfie als profielfoto hebben. Een selfie is altijd vanaf een korte afstand genomen en uit onderzoek van het California Institute of Technology blijkt dat de afstand tussen de fotograaf en de gefotografeerde het verschil kan maken tussen een succesvolle of onsuccesvolle foto. De onderzoekers lieten aan een groep mensen 36 foto’s zien van 18 verschillende mensen. Op de ene foto stond de persoon van dichtbij afgebeeld en op de andere foto was het hoofd van verderaf gefotografeerd. Wat bleek: de deelnemers vonden de mensen in de close-up foto’s minder aantrekkelijk, minder betrouwbaar en minder competent.
Selfies zijn dus niks nieuws, nuttig omdat ze een bron van informatie zijn voor onderzoekers en ze mensen verbinden met elkaar. Als je een beetje een goede selfie maakt, kan dit je ook nog een verbeterde positie in de arbeidsmarkt opleveren.
