Weet u het nog? De terreur aan spotjes en bedeloproepen van programmamakers en omroepbaasjes van de publieke omroep, om vooral met je fikken van hun producten af te blijven? Met zijn allen naar het Malieveld waar spreekstalmeester Freek de Jonge u fêteerde op educatie, cultuur en hoogstaand amusement.
Op donderdagavond eens met de stofkam door de zenders gegaan en gestuit op een programma dat in mijn VPRO-gids doodleuk als “wetenschapsprogramma” wordt aangeprezen. Factcheckers. Als fan van de wetenschapskaterns van de dagbladen en het VPRO-programma Labyrinth waren mijn verwachtingen dan ook hoog gespannen. Nooit te oud om te leren, toch?
“Wordt Nederland minder mannelijk” was het thema en al snel kreeg ik associaties met damesbladen als De Libelle, de Viva of de Margriet, die vaak vol staan met dergelijke pseudo-wetenschappelijke feitjes. Vaak gebracht door vage, gesjeesde studenten die wat bij willen verdienen. “Havo-wetenschap” noemt collega Mark Koster van ThePostOnline dat zo fraai.
Lolbroeken Joep van Deutekom en Rob Urgert tekenen voor Factcheckers. U kent ze ook van De Kwis, ooit een onderdeel in het programma van Paul de Leeuw, thans een op zichzelfstaande rubriek. Leuk, adrem, geënt op de actualiteit waar een hoofdgast, samen met De Leeuw, op moeten reageren. Factcheckers is een goedkope kopie van De Kwis, en zo vol open deuren dat het gaat storen. Triviale feitjes, al tot vervelens toe uitgemolken en zo slordig en kwasi-wetenschappelijk gebracht, dat het vlees noch vis is, dat je voorgeschoteld krijgt.
Bovendien gespeend van humor, waardoor het programma ook niet kan doorgaan voor satirisch of voor ander prikkelend vermaak. Niemendalletje dus. Absoluut geen reden om actie voor te voeren, kan moeiteloos van de buis. Een “ervaringsdeskundige” in de studio moet richting geven aan een aantal “stellingen”. Donderdagavond was dat kooivechtster Marloes Coenen, “onderdeel van een typische mannenwereld”. Zij was ingehuurd om de vraag te beantwoorden “of mannen steeds meer watjes zijn geworden?” Waar heb ik dat toch eerder gehoord?
Coenen baseert haar visie dat we “softer” worden op het feit, dat we steeds meer crêmpjes gebruiken. Echte mannen worden schaars en daar houdt Marloes nu juist zo van. Ze mogen best bier zuipen en zelfs een bierbuik hebben. De onvermijdelijke psycholoog, hij draagt nog net geen witte jas, legt uit, dat het om twee ingrediënten gaat bij ons, mannen. Of je beschikt over “parental efforts” en dan stop je al je energie in het gezin, in het flesje geven en is je testosteron dus automatisch laag. Beschik je echter over “mating efforts” dan ben je romantisch, ga je achter de wijven aan en is je testosteron dus beduidend hoger. Een wedstrijdje carten onder supervisie van Marloes levert het onomstotelijke bewijs op, dat de singlemannen met twee vingers in hun neus als eerste de finish bereiken. Want die nemen wél risico’s in tegenstelling tot de gezinswatjes.
Ook het EK-voetbal van 2008 komt voorbij. De vrouw van speler Khalid Boulahrouz, Sabia, thans alweer het liefje van Rafael van der Vaart, kreeg toen een miskraam. Het dramatische voorval had volgens Van Deutekom en Urgert een dermate “vaderlijke” impact op het hele nationale elftal, waardoor we kansloos waren tegen de Russen. Oorzaak: nul testosteron. “Baby’s zijn leuk, maar kampioen word je er niet van” als “wetenschappelijk” bewijs. Kunnen mannen en vrouwen ooit vriendschap krijgen, wordt door Van Deutekom in een filmpje uitgevent langs de deuren van een studentenflat. Bijna iedereen beaamt de stelling, dus dan is het ook “bijna een feit”. Jammer maar helaas, alleen net “geen wetenschappelijk bewijs”.
De show eindigt met het voorbeeld van de diepzeehengelvis, een verstrengeling van de twee sexen, waarbij het mannetje het onderspit moet delven. Beide vissen vergroeien, totdat ze dezelfde bloedsomloop en organen delen. Het mannetje dient dan alleen nog om sperma te produceren en zo het vrouwtje te bevruchten. “De man gereduceerd tot een nietig onderdeeltje onder de oksel van de vrouw.” Dus heren, ons toekomstbeeld.
Op de aftiteling wordt evolutiebioloog Tijs Goldschmidt bedankt en de Vrije Universiteit. Blijkbaar de architecten achter deze prietpraat.
Weet u waar ik ineens hevig naar terug verlang? Wim T. Schippers die de Nationale Wetenschapsquiz van de VPRO presenteert.
