“Het is niet heel toegankelijk. Om eerlijk te zijn is het niet heel helder wat ze daar in Europa nou eigenlijk doen, in dat Parlement en die Commissie en al die afdelingen daar.”
Vrouw (26)
“De rol van de achterban is vitaal. Een volksvertegenwoordiger is geen beleidsambtenaar. Dus als ik iets doe, dan moet dat zijn ten behoeve van mijn achterban. Dat is de Nederlandse kiezer, dat is heel breed en niet alleen de mensen die op de VVD hebben gestemd. Dat doe ik vanuit de VVD-invalshoek, dus je moet niet meer regelen dan nodig is.”
Hans van Baalen, Europarlementariër VVD
In mei 2014 zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement, een parlement dat eigenlijk vrij onbekend is bij de burger. Er zitten 26 Nederlanders in Brussel en Straatsburg, maar wie zijn zij? Hoeveel van hen zijn bekend bij het grote publiek? De hierboven aangehaalde vrouw van 26 jaar is niet de enige die het Europees Parlement ‘niet toegankelijk’ vindt. Vraag een willekeurige burger de naam van een Nederlandse Europarlementariër te noemen en er volgt een lange stilte. Soms weet men te melden dat Sophie in ’t Veld Europarlementariër van D66 is en incidenteel komt de naam van voormalig VVD-Kamerlid Hans van Baalen naar boven. Maar de meeste burgers kunnen deze vraag niet beantwoorden.
Welke thema’s het Europees Parlement bespreekt is nog onbekender. Iedereen weet dat er Europese politieke thema’s bestaan zoals de eurocrisis, het vrij verkeer van Roemenen en Bulgaren en een eventuele uitbreiding met Turkije, maar vrijwel niemand heeft zicht op wat het Europees Parlement van die thema’s vindt, wat ze erover beslist of kan beslissen en welke standpunten politieke partijen in het Europees Parlement over deze kwesties innemen.
Dit essay is geschreven vanuit de gedachte dat dit vreemd is. Het Europees Parlement is de enige instelling van de Europese Unie waarop burgers directe invloed hebben door middel van verkiezingen. De achterban is, zoals Hans van Baalen zegt, van vitaal belang. Hoe kan het dan dat de afstand tussen burgers en dit Parlement zo groot is? Waarom weten burgers niets over het Europees Parlement en horen ze er zo weinig over?
Die vragen zijn relevant omdat burgers in mei 2014 om een oordeel wordt gevraagd over hun Europarlementariërs. Wie deden het goed en wie deden het slecht? Wie hebben de belangen van hun achterban goed naar voren gebracht en wie niet? Hebben burgers echt invloed of gaan Europarlementariërs na de verkiezingen hun eigen weg en is de mening van burgers over Europa daarbij eigenlijk irrelevant?
In dit essay wordt het Europees Parlement bekeken zoals veel burgers de Tweede Kamer bekijken. Burgers kiezen hun volksvertegenwoordigers en willen weten wat die volksvertegenwoordigers vinden van relevante politieke kwesties. Burgers gaan ervan uit dat het programma van de kandidaten leidend is in hun werk als volksvertegenwoordiger en willen bij de volgende verkiezingen weten in hoeverre dat programma daadwerkelijk is gerealiseerd.
Als we met deze bril naar het Europees Parlement kijken, wat zien we dan? In hoeverre hebben Europarlementariërs een beeld van wat hun achterban wil? Wat doen zij om de wensen van hun achterban dichterbij te brengen? En hoe kunnen burgers erachter komen wat het Europees Parlement voor hen gedaan heeft? Zijn burgers via de Europese verkiezingen in staat Europees beleid in hun richting bij te sturen? Kunnen zij de Europese politiek op deze manier werkelijk beïnvloeden?
In deel 2 staat de onvrede over Europa centraal en de essentiële rol die het Europees Parlement speelt bij het vertegenwoordigen van de burger in Europa. Vervolgens komt het werk van Europarlementariërs aan de orde. In deel 3 bekijken we hoe Europarlementariërs erachter komen welk Europees beleid burgers willen, in deel 4 hoe zij dit beleid realiseren en in deel 5 hoe zij ervoor zorgen dat burgers weten wat het Europees Parlement voor hen heeft gedaan. In deel 6 staat de vraag centraal of Europees beleid alleen via het Europees Parlement beïnvloed kan worden, of dat er ook alternatieven bestaan. Het essay sluit af met deel 7, waarin de mogelijkheden van burgers centraal staan om Europa daadwerkelijk van koers te laten veranderen.
Dit is deel 1 van het essay ‘Kunnen burgers Europa van koers laten veranderen?’ Een papieren versie van dit essay vindt u hier, de ePub-versie hier. Een verantwoording voor de inhoud van dit essay staat hier.
