SIRE stelt zich ten doel onderbelichte onderwerpen ter sprake te brengen. De meest recente campagne gaat over internetporno. Dat is raar, want dat is geen onderbelicht onderwerp. Media lusten namelijk wel pap van seks. Sommige media doen het openlijk, met blote advertenties. Andere media doen het geniepiger, door constant te rapporteren over alle seksgerelateerde zaken. Waarheid is daarbij nooit een criterium: paniekverhalen en serieuze onderzoeken kunnen op gelijke aandacht rekenen. SIRE wil graag dat ouders hun kinderen voorbereiden op internetporno. Dat doel van de campagne wordt niet gehaald. In plaats daarvan leiden alle berichten tot pornopaniek. Volkomen voorspelbaar, maar niet minder ergerlijk en misschien zelfs wel schadelijk. Tijd voor een debunk.
Vooropgezet: praten met je kind is altijd goed. Je kunt dat niet vaak genoeg tegen ouders zeggen. Deze campagne doet meer. Zo is de inzet dat kinderen op internet uit het niets geconfronteerd worden met porno. Dit is niet waar. Het oude internet was het Wilde Westen, het huidige internet zit vol met kindersloten, zwembandjes en rubberen stoeptegels.
‘Poesjesplaatjes zoeken is gevaarlijk’
Bijzonder hardnekkig is de poesjesmythe. Zoeken op ‘poesjes’ in Google Afbeeldingen leidt niet tot vieze plaatjes. Ook niet als je zoekt op ‘kale poesjes’. Ook niet als je de safe search-optie uitzet. Dat komt omdat bedrijven als Google het internet voor u seksloos hebben gemaakt, uit angst voor boze ouders en andere moraalridders. Daarom censureert ook Facebook alles dat mogelijk met seks te maken heeft, inclusief borstvoeding en historische verkiezingsposters.
‘In drie klikken naar porno’
SIRE stelt in een van de spotjes dat kinderen in slechts drie muisklikken ‘tijdens normaal surfgedrag’ al bij porno terechtkomen. SIRE vindt googelen ‘hoe kan ik gratis films downloaden?’ normaal surfgedrag. Handig dat SIRE en passant uitlegt hoe je moet downloaden, maar dit is onlangs ook in Nederland verboden. Het gaat hier dus om een illegale handeling.
‘Er wordt geen onderzoek gedaan naar de effecten van porno op kinderen want dat wordt als onethisch gezien’
The Pirate Bay, waar het filmpje op uitkomt, wordt dan ook door meerdere landen vervolgd. Dat betekent dat de site voor inkomsten is aangewezen op de wat meer dodgy adverteerders. Het kind komt niet uit bij porno, maar bij pornoreclame. De oplossing is simpel: Adblock installeren waarmee deze reclames verdwijnen. De claim van drie klikken naar porno is trouwens feitelijk onjuist. Als je meetelt met het filmpje, blijken het vier (eigenlijk vijf) klikken te zijn. In vijf klikken kun je werkelijk overal uitkomen.
‘Onschuldige zoektermen en falende spamfilters leiden naar seks’
Zoektermen zijn essentieel. In de Volkskrant van vandaag schrijft Joris Zwetsloot dat je als je ‘4 girls fingerpaint’ intypt, je op een expliciete site uitkomt. Dat is dan ook geen onschuldige zoekterm voor een Nederlands kind. Met ‘vingerverf voor meisjes’ is dan ook niks aan de hand. Kinderen zoeken ook gericht op vieze woorden. Ze weten dan dat ze op onsmakelijke dingen gaan uitkomen. Dat is dus niet per ongeluk.
Zwetsloot noemt ook falende spamfilters in e-mail. Je vraagt je af wat Zwetsloot zoal binnenkrijgt, maar ook hier is het probleem niet per ongeluk op porno uitkomen maar op verkeerde linkjes klikken. Overigens is e-mail voor kinderen van 8 of 13 jaar geen communicatiemiddel – kinderen en jongeren zien e-mail vooral als iets voor volwassenen.
De onbesproken rol van ouders
Dat betekent niet dat kinderen nooit onbedoeld porno tegenkomen op de computer. Zo klikken ze wel eens op een filmpje dat papa is vergeten te verwijderen of staat er nog een tabblad open dat mama is vergeten te sluiten. De schok daarvan is groot: porno tegenkomen is één ding, weten dat je ouders porno kijken is iets anders. Daarbij kunnen ze ook gericht zoeken of willens en wetens naar The Pirate Bay gaan. Is het erg als kinderen porno zien?
‘Porno is schadelijk voor kinderen en jongeren’
Het eerste weten we niet: er wordt geen onderzoek gedaan naar de effecten van porno op kinderen want dat wordt als onethisch gezien. Volgens Rutgers WPF schrikken jonge kinderen van bloot en seks. In Nederland wordt er wel onderzoek gedaan onder pubers. Daaruit komt dat vooral onervaren jongeren onzeker worden van porno. Dat is een negatief effect, maar dat betekent niet dat het schadelijk is. Die onzekerheid verdwijnt immers met meer seksuele ervaring.
‘De claim ‘porno wordt steeds harder’ hoor je vaak, maar hij wordt nooit onderbouwd’
Vaak blijft onduidelijk wat bedoeld wordt met schadelijk. Worden jongeren er dan meer losbandig van of gaan ze seksueel risicogedrag vertonen? Nee, ook niet.
‘Kinderen en jongeren denken dat porno echt is’
‘Echtheid’ is een lastig begrip als het gaat om pornografie. Wanneer in surveys gevraagd wordt naar het vermeende echtheidsgehalte is er geen ruimte om aan te geven wat de respondent daar precies onder verstaat. Er zijn echte mensen met echte piemels die echt in echte vagina’s gaan. Soms is het ook echte seks. Amateur heet dat. Vaak zijn het acteurs die doen alsof ze amateur maken – reuze verwarrend. Amateur of niet, pornoseks komt niet overeen met hoe de meeste mensen seks hebben. Maakt dat porno dan onecht of het seksleven van de meeste mensen gewoon jammer?
Ongeveer hetzelfde geldt voor de vraag ‘van porno kun je veel leren’. Eén op de drie jongens en een op de tien meisjes (12-15 jaar) is het daarmee eens volgens Rutgers WPF. Maar wat is dat dan? Zo kun je met porno je eigen lichaam leren verkennen, zien hoe seks eruit ziet in allerlei standjes en leren over de vele fetisjen die er bestaan. Is dat verkeerd? Bovendien laat porno ook nog eens veel gevarieerdere (want LGBTQ en BDSM-) seks zien dan de mainstreammedia waar de heteronorm stevig domineert.
‘Porno wordt steeds harder’
Deze claim hoor je vaak, maar hij wordt nooit onderbouwd. Dat komt omdat dit empirisch lastig is vast te stellen: je moet dan inhoudsanalyses doen over meerdere periodes (bijvoorbeeld 1983, 1993, 2003 en 2013). Desalniettemin zijn er wetenschappelijke aanwijzingen voor het tegendeel: porno wordt minder gewelddadig (zie hier, hier).
‘Zo zei een ex-bestuurslid van SIRE op de radio dat orale seks geen normale seks is. Dit is volkomen in tegenspraak met wat Rutgers WPF predikt’
Dit geldt ook voor het vrouwonvriendelijke karakter. Mediawetenschapper Brian McNair schrijft daarover dat porno vroeger het domein van heteromannen was. Dat verandert sterk: er maken steeds meer heterovrouwen, homomannen, lesbiennes, biseksuelen en transgenders porno. De doelgroep bestaat dan ook allang niet meer alleen uit heteromannen, en de inhoud is dus ook allang niet meer alleen op hen afgestemd.
Gevaarlijke campagne
Voor veel ouders is er één ding nog enger dan de gedachte dat hun kinderen online in aanraking komen met seks, en dat is zelf met hun kind over seks moeten praten. De campagne van SIRE helpt daar nauwelijks bij, omdat ouders van het woord ‘internetporno’ een paniekreflex schieten en media die reactie gretig aanwakkeren.
Daarbij is er ook daadwerkelijk gevaar. Zo zei een ex-bestuurslid van SIRE op de radio dat orale seks geen normale seks is. Dit is volkomen in tegenspraak met wat Rutgers WPF predikt. Daar werken immers seksuologen en die weten dat je op moet passen met dat woordje normaal. Bij seksuele ontwikkeling moet verkenning en plezier voorop staan. Dat wordt in Nederland steeds moeilijker: zo mogen kinderen van Bureau Jeugdzorg geen doktertje spelen. In dat Nederland mist deze SIRE-campagne haar doel. In plaats van kinderen te leren dat seks bij het leven hoort, moedigt SIRE ouders aan seks vooral nog verder weg te stoppen.
Voor de borrelpraters:
