“Ik heb de oplossing. Donald Sterling, de eigenaar van de Los Angeles Clippers, verbannen naar de witte townships rond Pretoria. Daar creperen tienduizenden blanken die het slachtoffer zijn geworden van de ‘omgekeerde Apartheid’. Daar wordt Donald vanwege zijn racistische uitspraken wellicht weer nederig. Zonder gas en licht, zonder voedsel, zonder baan en zonder toekomstperspectief. Zijn villa verruilen voor een sober tentje, waar hij zijn bed moet delen met zijn zoon, die niet naar school kan, want daar is geen geld voor.”
Wat zullen ze opgetogen zijn, Johan Eikelboom en Eline Rietkerk, verslaggevers van het reportageprogramma Dit is de Dag. Hun item over de armoede onder de blanken in Zuid-Afrika, ontstaan door de Black Economic Empowerment, een wet van het ANC, matcht feilloos met de waan van de dag. Het opnieuw oplaaien van de controverse tussen blank en zwart. In feite het bewijs dat we nog geen millimeter zijn opgeschoten als het om rassenhaat gaat. Een never ending story, dus voer voor de media.
Sterling likt zijn wonden, is voor de rest van zijn leven verbannen uit de Amerikaanse basketbalcompetitie en 2,5 miljoen dollar lichter, omdat hij zijn vriendin verbood om zwarte mensen mee te nemen naar wedstrijden van zijn club. Hoe schizofreen en treurig tegelijk. Zijn partner is notabene een Latino. Een verse hetze dus, tegen de zwarten in Amerika, waar het basketbal nu juist volledig afhankelijk is van de zwarte spelers. Zelfs Obama denkt aan “passende maatregelen” tegen de 80-jarige Sterling, die al eerder strooide met racistische uitspraken over andere bevolkingsgroepen.
In een ander continent, Zuid-Afrika, is de hetze tegen de zwarten precies omgekeerd. Daar voelen de blanken zich gediscrimineerd, omdat de zwarten daar nu een voorkeursbehandeling krijgen als het om baantjes gaat. “Als je hier de zwarten helpt, help dan ook tien blanken” roept een inwoner van een krottenwijk vertwijfeld in de reportage van Dit is de Dag. “Ik zeg het je eerlijk, de zwarten krijgen de banen, de blanken krijgen nooit werk”.
Blanken die in de bosjes wonen en afhankelijk zijn van de plaatselijke moeder Teresa die een mini-voedselbank is begonnen. De “andere kant van het nieuwe Zuid-Afrika”, waar de politiek nu de zwarte bevolking in een bevoorrechte positie plaatst. In een land met een officieel werkloosheidscijfer van 24 procent onder de beroepsbevolking, maar dat is geflatteerd volgens de programmamakers. 40 procent is realistischer. De minister van Handel en Industrie, Rot Davies, tempert de gemoederen onder de blanken, want, zegt hij, werkloosheid en armoede is en blijft een zwarte aangelegenheid. De blanken zijn nog steeds verreweg in de minderheid.
Toch laat de reportage schrijnende voorbeelden zien van blanke Afrikaners die aangewezen zijn op ondergeschikte baantjes zoals schoonmaken, de tuin doen en werken als beveiliger. Vissen als middel om te overleven, want er is geen groente, fruit of vlees voorhanden. De gevolgen van de positieve discriminatie van de zwarte medemens na de Apartheid, waar een grote groep blanken direct het slachtoffer van is geworden.
Eén van de gedupeerde blanken schiet vol als hij terugkeert naar zijn weelderige buiten met zwembad. Door zijn werkloosheid en crisis nu in handen van een nieuwe eigenaar. Op de vraag hoe zijn toekomst en die van zijn zoon eruit ziet, schetst hij een donker scenario. Geen werk, geen geld, geen eten en geen normaal dak meer boven je hoofd. Weg welvaart, weg privileges van vroeger.
Toch zit er ook een hoopvolle parel in de reportage. Meteen een dvd-tje naar Sterling morgen, luidt mijn advies. Johanna, een zwarte vrouw van 52 en werkzaam in een kapperszaak, heeft Quentin geadopteerd. Het blanke zoontje van een drugsverslaafde blanke prostitué, die haar kind van de ene op de andere dag aan zijn lot heeft overgelaten. Bij toeval “vond” Johanna het jongetje en omdat ze toch al voor haar eigen kinderen en kleinkinderen moet zorgen, kan Quentin er ook nog wel bij.
