Het is inmiddels twee jaar geleden dat ik eindexamen deed. Als toonbeeld van een controlefreak met chronisch perfectionisme was het niet de leukste periode die ik me kan herinneren. Lees: paniekaanvallen (oftewel bijna-dood-ervaringen), drie nachten doorleren zonder slaap – op slaappillen voor die paniekaanvallen – en iets met hartkloppingen. De docenten die me elke dag vertelden hoe belangrijk die examens waren en de algemene waarde die er gehecht werd aan een papiertje door mijn omgeving, maakte het niet gemakkelijker. Hieronder een lijst voor boven je bed met dingen die je wel echt moet weten als je dit jaar een der gelukkigen bent die eindexamen doet.
No shit, Sherlock. Nee, maar echt. Rationeel denken was in mijn laatste middelbare schoolperiode niet mijn sterkste punt. Soms moet je midden in de nacht gewoon naar sterrenbeelden zoeken en je realiseren dat er grotere plannen zijn dan je eindexamen halen. Je moet een willekeurige trein in stappen, om aan het einde van de dag te ontdekken dat je toch je weg naar huis wel vindt. Zelfs met de NS. Je moet naar de zee wanneer de zon ondergaat en lopen totdat je voeten pijn doen. Een eindexamen is niets vergeleken met de rest van het leven. (Diep). Als ik terugkijk op mijn examenjaar, wens ik dat mensen mij dat hadden verteld. Dus bij dezen. Leuk en aardig als je uiteindelijk dat vwo-diploma hebt, maar als je verdomd ongelukkig bent en uiteindelijk thuis komt te zitten met een burn-out of depressie, heeft dat weinig zin. Je mentale gezondheid gaat altijd voor school. Altijd, zeg ik je.
Ik ben fervent voorstander van de zesjescultuur, omdat ik die zelf namelijk nooit had. Waar Sander Dekker en de gemiddelde Volkskrant-columnist daar regelmatig van wakker liggen, ga ik het gewoon nog een keer tegen je zeggen: een 5,5 is ook een voldoende. Je hebt het gehaald. Wat je docenten je ook vertellen – licht in paniek omdat ze bang zijn voor het geslaagdenpercentage en dat soort zaken – niemand die ooit nog naar je cijfers kijkt. Echt. Niemand.
Vaak zijn we zoveel kritischer naar onszelf dan naar de rest van de wereld. Wat zijn eigenschappen die jij waardeert in anderen? Behulpzaamheid? Humor? Ambitie? Creativiteit? Doorzettingsvermogen? Enfin, ik weet bijna zeker dat het eerste wat in je opkomt in elk geval niet ‘het vermogen tot een vmbo-, havo- of vwo-diploma te halen’ is. Een diploma binnenhalen in ons huidige onderwijssysteem zegt sowieso bar weinig over je intelligentie, maar nog minder over jouw persoonlijkheid. Ur a special little flower. Laat geen enkele toetsuitslag je ooit anders vertellen.
Maar dat is meer omdat je dan van de middelbare school af bent. Luister niet naar oude, verzuurde mensen die je vertellen dat hun middelbare schooltijd de mooiste tijd van hun leven was. “Dus geniet er nou nog maar van, zolang het kan.” Het begint nu pas. De wereld ligt aan je voeten. Daar heb je niet per definitie een diploma voor nodig, maar laten we eerlijk zijn: het zal verdomd goed voelen om die deur met dat papiertje uit te lopen. En een fles wijn. Of twee.
Fuck de ‘de beste tips tegen eindexamenstress’-artikelen. Die ook nog eens herhalen hoe belangrijk het allemaal is. Dat is het niet. Werk hard, maar zorg vooral goed voor jezelf. Blijf ademen. Lachen. Drinken. Eten. Slapen. Gelukkig.
