In de vele debatten en krantenartikelen over de Europese verkiezingen wordt een belangrijk onderwerp vergeten: de buitenproportionele veiligheidsmaatregelen die elke vliegreiziger ervaart. Duizenden Europeanen ondervinden hier dagelijks hinder van. Europese politici moeten hierin snel het mes zetten.
Iedereen die weleens met het vliegtuig heeft gereisd, kent de uitgebreide veiligheidsmaatregelen. Jas uit, riem af, soms ook schoenen uit. Gescand, gefouilleerd en soms ondervraagd. Veiligheidsbeambten controleren tas of inhoud van de jaszakken.
Ze kunnen daarbij meedogenloos zijn, zo ondervond ondergetekende kort geleden op een kleine luchthaven in Thailand. De kleine speelgoedbal met Winnie de Poeh-opdruk van mijn één jaar oude zoon werd uit onze handbagage geplukt. De lucht moest eruit. Ondanks mijn uitleg dat dit toch echt een speelgoedbal betrof, stak de jonge beambte de bal resoluut lek. Voor de ogen van mijn zoon.
Natuurlijk kunnen we binnen Europa niets veranderen aan de praktijken op Thaise vliegvelden. Maar onder het mom van ‘uw eigen veiligheid’ worden ook binnen Europa elke dag alle passagiers en al hun bagage aan strenge controles onderworpen.
Op Europees niveau zijn hierover namelijk afspraken gemaakt. Zo is in Europese verordening 185/2010 vastgelegd op welke manieren passagiers en bagage gecontroleerd dienen te worden. Volgens deze verordening zijn luchthavenautoriteiten niet alleen bevoegd om metaaldetectiepoorten of röntgenapparatuur te gebruiken. Ook explosievendetectiesystemen, explosievendetectiehonden en strips voor het testen van chemische reacties kunnen worden ingezet.
En, interessant:
“Proeven of testen op de huid mag als aanvullende onderzoeksmethode worden gebruikt.”
Aangezien de Europese Unie dit allemaal voorschrijft, moeten we in Europa zijn om hier wat aan te veranderen.
Deze overdreven controledrang lijkt namelijk in strijd te zijn met de Europese ambitie van een vrij verkeer van personen. Natuurlijk is vliegen en keuze, en als de controles de passagier niet aanstaan kan deze met een ander vervoermiddel reizen, ,aar de trein of auto zijn geen reële alternatieven voor lange afstanden.
De Europese Unie zegt de mobiliteit van haar burgers te willen bevorderen, maar absurde veiligheidsmaatregelen bij het vliegen belemmeren mobiliteit vooral.
Het is naïf om te denken dat controles helemaal niet nodig zijn. Maar ondanks de aanslagen op de Madrileense treinen, die iedereen ongetwijfeld nog vers in het geheugen liggen, wordt de bagage van treinpassagiers nooit gecontroleerd. En als het internationale treinverkeer het bijna geheel zonder controles kan stellen, zou het dan bij het Europese luchtverkeer niet een klein beetje minder kunnen?
Hoe effectief zijn de maatregelen eigenlijk? Onlangs deed een voormalige beveiligingsbeambte die werkzaam was op de luchthaven van Chicago een boekje open over het ‘luchtvaartbeveiligingscircus’. Vooral de bodyscanners moeten het in zijn artikel ontgelden:
“De machines bleken zo ongeveer alles te kunnen detecteren, behalve slim verstopte explosieven en vuurwapens. De scanners waren nutteloos.”
De hoeveelheid tijd en geld die in deze groteske beveiligingmaatregelen wordt is gestopt,levert weinig extra veiligheid op.
Hoeveel aanslagen zijn er eigenlijk voorkomen door deze maatregelen? Deze vraag is onmogelijk te beantwoorden, maar we weten dat het systeem nooit waterdicht zal zijn. Er is dus per definitie sprake van schijnveiligheid. Het zou goed zijn als we ons afvragen hoeveel we eigenlijk willen investeren in deze schijnveiligheid.
Na 22 mei kunnen nieuwe Europese politici schoon schip maken met deze veiligheidsmaatregelen. Het wordt namelijk tijd dat Europa de doorgeschoten controle terugbrengt naar een redelijk niveau.
Mark Snijder is tekstschrijver en publicist.
