“Nederland wil niets met Europa te maken hebben behalve als we er handel vandaan halen. Ik hoop dat er ooit een moment komt dat ik als Brabander trots kan zijn dat ik Brabander ben, dat ik Nederlander ben en dat ik Europeaan ben.” Aan het woord is Toine Manders, een van de langst zittende Nederlandse Europarlementariërs. Tot vorig jaar was hij Europarlementariër voor de VVD. Nu is hij lijsttrekker van 50Plus. Chris Aalberts sprak Manders over zijn overstap naar 50Plus en zijn visie op Europa.

Waarom ben je overgestapt naar 50Plus?

“De VVD wilde verjongen zoals alle partijen willen verjongen. Toen hebben ze gezegd dat het is afgelopen na drie termijnen. Op zich begrijp ik dat: je moet aan de toekomst denken. Maar het is jammer dat ze daarmee ervaring en deskundigheid weggooien. Ik ben 58 en de VVD vindt dat ik tot mijn 68ste moet doorwerken. Ik ben niet iemand die op wachtgeld wil gaan zitten en vond het jammer dat ik bij de VVD niet meer door kon. Je ziet die verjongingsdrang bij alle partijen.

“50Plus is gebaseerd op ervaring en pragmatisme.”

“Dit is mij vorig jaar meegedeeld. Toen heb ik een half jaar nagedacht en werd ik gevraagd door Henk Krol, die al jarenlang een goede bekende van me is. Hij vertelde dat 50Plus naar Europa gaat en dat ze een betrouwbaar lijsttrekker zochten die daar niet in zeven sloten tegelijk loopt. Ik heb daar lang over nagedacht. Ik heb me ingelezen in het programma van 50Plus en toen dacht ik: dat is de nieuwe manier van politiek bedrijven.

“VVD, PvdA en SP zijn allemaal gebaseerd op een ideologie en 50Plus is gebaseerd op ervaring en pragmatisme. Zij kijken of voorstellen passend zijn voor de Nederlandse maatschappij en niet of ze binnen een ideologie passen. Ik vind dat ik niet mijn principes overboord hoef te zetten. Ik geloof in Europa, maar ik ben ook kritisch op Europa want ik geloof dat veel dingen niet goed gaan. Europa komt alleen in de media met dingen die fout gaan. Daarmee worden de kiezers in de armen gedreven van Wilders. Als je de kranten leest, lijkt het alsof Europa niet deugt en dat klopt niet.”

Uit het verkiezingsprogramma van 50Plus komt geen duidelijke visie naar voren op Europa, terwijl je die wel zegt te hebben.

“Wij zijn heel duidelijk positief over Europa en tegelijkertijd kritisch. Wat ons betreft gaat Europa op drie peilers centraal aangestuurd worden. Ten eerste monetair-economisch beleid. Dat is er al bijna en staat met de bankenunie in de steigers. De opvolger van Olli Rehn [eurocommissaris voor o.a. de euro, CA] moet voldoende krachtig zijn om te kunnen ingrijpen als dat nodig is. De tweede peiler is milieu, want als ze in Frankrijk zout in de Maas kieperen zit Rotterdam met een probleem. Milieu is zonder meer een Europese aangelegenheid.

“Er moet een Europees gemeenschappelijk defensiebeleid komen.”

“De derde peiler is het grensbeleid. Nu moet ieder land zijn eigen douane organiseren, maar in de landen rond de Middellandse Zee komen heel veel vluchtelingen binnen. Als Lampedusa volstroomt met vluchtelingen zegt Berlusconi dat ze het niet aankunnen en dan laten ze iedereen Europa binnen. Dat kan niet de bedoeling zijn. Daarnaast hebben we een Europees buitenlands beleid nodig. We zien bij de Oekraïne dat landen verdeeld zijn.

“Er moet bovendien een Europees gemeenschappelijk defensiebeleid komen, vinden wij. Dat wil zeggen dat je niet meer als individueel land zegt dat we naar Mali gaan, maar dat we als Europa naar Mali gaan. Een land stuurt dan het materieel en de mensen erbij. Er komt geen Europees leger, maar Nederland specialiseert zich op bijvoorbeeld de marine en dan hebben we geen JSF’s nodig, maar dan moet Duitsland zich specialiseren op een ander terrein.”

De burger wil ook weten wat Europa vooral niet moet doen.

“Europa moet van de pensioenen afblijven en dan met name van de bedrijfspensioenen. Het omslagstelsel bij de AOW is in andere landen hetzelfde, maar de bedrijfspensioenen zijn uniek. Wij sparen loon en dan ga je ervan uit dat dat loon later ook weer wordt uitgekeerd. Het is uitgesteld loon.”

Wordt dat bedreigd?

“De Europese Commissie wilde dat op elke financiële transactie belasting wordt betaald voor de crisispot voor als de banken omvallen. Dat gold ook voor de pensioenen. Wij hebben gezegd dat je het Nederlandse pensioenstelsel niet kunt vergelijken met banken en verzekeraars. Pensioen is uitgesteld loon en dat is van de mensen zelf. Dat is eigendom en daar moet je dus vanaf blijven.

“We hebben ervoor gezorgd dat dat niet in het witboek pensioenen (voorstel van de Europese commissie, CA) terecht is gekomen. Anders hadden pensioenfondsen minder kunnen uitkeren terwijl het loon is waarvoor je zelf gespaard hebt. Maar na het witboek komt de eerste lezing (volgende stap in het wetgevingsproces, CA). Dan moet er opnieuw in de frontlinie gevochten worden om ervoor te zorgen dat het er niet alsnog insluipt. Als 50Plus met een zetel in het Europees Parlement komt, zullen we ervoor vechten dat het Nederlandse pensioenstelsel niet op dezelfde manier wordt behandeld als banken en verzekeraars.”

In jullie programma staan thema’s als digitale laaggeletterdheid, preventieve zorg, persoonlijk contact in de zorg plattelandsvoorzieningen en banen voor ouderen. Zijn dat Europese thema’s? Kan de gemeente niet kijken naar digitale laaggeletterdheid?

“Er bestaat al een Europees sociaal fonds. Dat is er voor mensen die een achterstand hebben en moeilijk bemiddelbaar zijn op de arbeidsmarkt. Zorg er nou voor dat dat geld op de juiste plaatsen wordt besteed. Dat is een basisbehoefte. Je kunt op dit moment niet meer bankieren als je geen internet hebt.

“Ik ben een tegendraads denker.”

“Ik denk dat het goed zou zijn als die sociale fondsen gaan nadenken over hoe we de mensen die digitaal laaggeletterd zijn kunnen helpen want dan blijven die mensen nog twintig jaar nuttig en inzetbaar voor de arbeidsmarkt. Als je die digitale laaggeletterdheid niet wegneemt en ze raken hun baan kwijt, blijven ze twintig jaar in een uitkering zitten en dat moet je niet willen. Dat kost geld en je gooit ervaring weg.”

Europese fracties zijn belangrijker dan Nederlandse partijen. Wat wordt uw fractie?

“Als je je bij een fractie aansluit hoef je niet precies te doen wat die fractie wil. Persoonlijk ken ik de liberale fractie (ALDE, met o.a. VVD en D66, CA) natuurlijk het beste, daar zou ik me thuis voelen. Maar 50Plus is een echte democratische partij dus het wordt na de verkiezingen voorgelegd aan de leden. Er zijn ook mensen die zeggen dat we naar de EVP (Europese christendemocraten, met o.a. CDA, CA) moeten, want daar heb je meer invloed dan bij de liberalen. Ik ga pleiten om bij de liberalen te blijven, maar als de achterban zich meer thuis voelt bij de EVP is dat ook een mogelijkheid.”

Er is fractiediscipline. Het maakt bij stemmingen echt uit of je bij ALDE of de EVP zit.

“Ik ben een tegendraads denker. Bij de richtlijn waarbij overheden worden verplicht binnen dertig dagen te betalen, heb ik een amendement ingediend dat ook bedrijven onderling binnen dertig dagen moeten betalen. De ondernemers die ik spreek hebben enorme liquiditeitsproblemen want die leveren producten en krijgen pas na 120 dagen betaald. Als teler van bijvoorbeeld champignons ben je dan als MKB bank aan het spelen voor het grootwinkelbedrijf dat die champignons van je afneemt. Dat vind ik onrechtvaardig.

“Ik wil alleen met argumenten overtuigd worden, niet omdat een collega iets zegt.”

“Je wilt niet weten hoeveel weerstand er tegen dit amendement was vanuit de Tweede Kamerfractie van de VVD. Werkgeversorganisatie VNO-NCW heeft brieven gestuurd naar alle Nederlandse Europarlementariërs dat ze tegen mijn amendement moesten stemmen. Waarom wil VNO-NCW dat niet? Omdat de grote bedrijven er lid van zijn en die hebben er voordeel van zoals het nu is. Zij maken misbruik van het MKB.

“Ik heb het toch doorgevoerd. Ik wil alleen met argumenten overtuigd worden, niet omdat een collega iets zegt. Als er geen argumenten zijn, heb ik genoeg levenservaring om ermee door te gaan. Ik heb het doorgezet en het is in ruime meerderheid aangenomen. In 2013 hebben de Eerste Kamer en de Tweede Kamer het ook overgenomen. Nu vindt iedereen het geweldig.

“Een ander voorbeeld gaat over fraude met Nederlandse subsidies. Er kwam een voorstel voor een Europees openbaar aanklager voor fraude met Europees geld. Toen kwam er een brief van een vooraanstaand jurist uit de Tweede Kamerfractie dat men dat niet wilde. Dat kon Nederland zelf wel regelen. Maar op een Europese markt werkt dat niet want je concurreert met Roemenen die een betere uitgangspositie hebben omdat ze met Europees geld hebben gefraudeerd. Dat is oneerlijke concurrentie. Dat kun je alleen Europees aanpakken want de Roemenen doen het niet zelf.”

Dat klinkt als: de VVD vond je lastig.

“Nee. De VVD is een partij die het individu en het vrije denken belangrijk vindt. De VVD geeft ook ruimte aan leden die eurosceptisch willen zijn en minder met de Europese vlag willen wapperen. De VVD laat dat toe en dat is het bijzondere van de VVD. Ook 50Plus doet dat. Het is een partij zonder dogma’s of ideologie. Er komen mensen bij 50Plus van de VVD, het CDA en de PvdA. Zij hebben allemaal hun dogma’s overboord gezet.

“Ik blijf een liberaal. Ik vergaar mijn eigen informatie en probeer dan een oplossing te creëren voor een probleem. De VVD heeft mij die mogelijkheid altijd geboden. Die vrijheid van denken heb ik ook bij 50Plus dus ik hoef mezelf niet te verloochenen. Ik heb de belangen van 50-plussers ook al in het verleden behartigd. Niet vanuit een ideologie, maar omdat ik zie dat het belangrijk is. Die pensioenen heb ik al verdedigd en dat zal ik blijven doen. Ik ga me wel meer bezighouden met zaken die 50-plussers aangaan.”

Chris Aalberts sprak Toine Manders in Hotel West-Ende in Helmond. Dit interview is niet geautoriseerd.