“Er is geen enkel misverstand: ik ben voor Europa. Juist in deze tijd van hoge werkloosheid en crisis moeten meer en eerlijk werk bovenaan staan. Als Europa moet je de problemen van deze tijd benoemen en aanpakken. Werkloosheid is een hardnekkig menselijk probleem. We zetten alles op alles om de werkloosheid terug te dringen.” Aan het woord is PvdA-lijsttrekker voor de Europese verkiezingen Paul Tang: “Wat heel erg opvalt is dat we in deze campagne enorm worden geassocieerd met werk. Dat hoort ook zo bij de Partij van de Arbeid.”

“Ik ben overtuigd Europeaan en ik ben overtuigd dat het anders moet”, aldus Tang: “De jeugdwerkloosheid in Spanje was in 2007 al hoger dan die nu is in Nederland. Daar werd niet over gesproken. Nederland koopt in de hele wereld in en we verkopen dat in Europa. We hebben er echt belang bij dat het economisch herstel in andere economieën doorzet.” Chris Aalberts sprak Paul Tang over de Europese PvdA-ambities: de EU als economische noodzaak voor Nederland en als vorm van internationale solidariteit.

Wat is je ambitie voor de komende jaren?

“Ik denk dat Brussel voor veel mensen te ver weg is. Mijn antwoord daarop is: als Brussel zich niets aantrekt van mensen, zullen mensen zich niets aantrekken van Brussel. Dus het moet gaan over gewone mensen en hun zorgen. Iedereen in Europa kent wel iemand zonder werk, heeft zelf geen werk of heeft kinderen die niet aan de slag zijn. Als de Europese Unie daar geen antwoord op heeft, verliest ze haar bestaansrecht.”

Wat is het PvdA-verhaal voor een vrachtwagenchauffeur die in de bijstand zit omdat Polen massaal zijn werk hebben overgenomen?

“Vrachtwagenchauffeurs en bouwvakkers krijgen te maken met oneerlijke concurrentie. Dat is wat mensen het meest stoort, dat ze concurrentie krijgen van arbeidskrachten die minder betaald krijgen dan het minimumloon. Sterker nog, ik kom voorbeelden tegen van scholieren uit het Westland die om deze reden geen vakantiewerk kunnen doen. Er zijn dus mensen aan het werk voor minder dan het minimum jeugdloon. Dat kan niet kloppen. Het betekent dat er niet aan onze arbeidsvoorwaarden wordt voldaan. Die concurrentie moet je stoppen.”

Hoe gaat de PvdA dat doen?

“Wat Lodewijk Asscher heeft gedaan is de Nederlandse arbeidsinspectie ongeveer verdubbelen. Nog veel belangrijker is dat hij Brussel heeft wakker geschud. We hebben nu een handhavingsrichtlijn, die zorgt ervoor dat een hoofdaannemer weer verantwoordelijk wordt voor de praktijken op de bouwplaats. De hoofdaannemer moet ervoor zorgen dat de mensen op de bouwplaats sociale premies afdragen, minimumloon betaald krijgen en dat er aan de CAO-eisen wordt voldaan. Hij kan niet meer zeggen dat hij het niet weet.”

“Dit hebben we nu bij de bouw voor elkaar gekregen, maar het moet natuurlijk ook in andere sectoren. Het geldt ook voor vervoerders. Die moeten aansprakelijk worden gesteld voor de praktijken die plaats hebben. Ze kunnen niet zeggen: ‘ik wist niet dat die chauffeur een schijnzelfstandige was’ of: ‘ik wist niet dat het uitzendbureau malafide was’.

“Het leuke is dat juist mensen als Lodewijk Asscher Europa weer hebben ontdekt.”

“Daarnaast moet je een snelle toets kunnen uitvoeren. Ik zie voorbeelden van vrachtwagenchauffeurs uit Nederland die worden ingehuurd door een schijn-BV in Cyprus. Zij komen ogenschijnlijk in dienst van die BV en krijgen wel het minimumloon, maar er worden geen premies afgedragen of ze worden in Cyprus afgedragen, ze mogen geen lid zijn van de vakbond, dat soort dingen. Aan die praktijken moeten we een eind maken.”

Hoe kun je hier vanuit het Europees Parlement invloed op uitoefenen?

“Je kunt op twee manieren invloed hebben. Ten eerste door vooraf heel duidelijk stelling te nemen zodat de Commissie (Europees orgaan wat beleidsvoorstellen doet, CA) en de Raad (Europees wetgever, bestaande uit de lidstaten, CA) weten waar ze rekening mee moeten houden omdat ze hun voorstellen anders niet langs het Europees Parlement krijgen. Ten tweede door amendementen in te dienen, net als in de Tweede Kamer.

“Als Europarlementariër kun je hier invloed op hebben als je in een grote fractie zit, zoals S&D (sociaaldemocraten in het Europees Parlement, CA). Lodewijk Asscher kan dat als minister ook. Het leuke is dat juist mensen als Lodewijk Asscher Europa weer hebben ontdekt. Als je hier in Nederland iets wilt veranderen moet je daar in Brussel zijn.”

De PvdA wil dat de Europese Commissie landen niet alleen beoordeelt op het begrotingstekort maar ook op allerlei sociale criteria. Daarmee geef je veel meer ruimte aan de ongekozen commissie om beleid te maken en beslissingen te nemen.

“Dat klopt niet. Wat de PvdA voorstelt is hetzelfde als bij de begrotingsnorm (maximaal begrotingstekort van drie procent voor eurolanden, CA). Landen kunnen een voorstel van de Europese Commissie verwerpen. Het is wel moeilijker voor lidstaten om het voorstel te verwerpen, maar het kan nog steeds.”

“Wij willen dat de Unie echt gaat nadenken over economisch beleid.”

“Vrijwel alle landen hebben de afgelopen jaren een tekort gehad boven de drie procent. Landen hebben hun plannen ingeleverd bij de Europese Commissie die ze beoordeelt. Dan gaan die voorstellen naar de Raad en die moet dan een beslissing nemen. Wat de PvdA voorstelt is dat landen met plannen komen waarmee ze de werkloosheid stap voor stap omlaag brengen. Stap voor stap, want een land als Spanje kan dat niet in één keer doen. Landen kunnen zelf met die plannen komen, maar de Unie als geheel heeft ook een rol.”

“Wat onze grootste fout is geweest is dat we ons macro-economisch beleid hebben gereduceerd tot een eenvoudige begrotingsnorm. Het op orde brengen van het huishoudboekje van de overheid is heel verstandig, want je moet de rekening niet doorschuiven. Drie kwart van de economen zegt dat de huidige begrotingsnorm schadelijk is voor de eurozone, want het is geen economisch beleid. Wij willen dat de Unie echt gaat nadenken over economisch beleid.

“In de jaren tachtig was er hoge werkloosheid en kwam men regelmatig bij elkaar om daar plannen voor te maken en maatregelen te bespreken. Europa doet dat nu niet. Dat is qua beleid terug naar de jaren dertig. Het is ontzettend ouderwets.”

De PvdA wil ook een jeugdwerkgarantieplan op Europees niveau. Dat creëert toch helemaal geen banen?

“Wat ik heel opvallend vind is dat een periode uit de Europese geschiedenis collectief uit het geheugen is verdwenen: de periode eind jaren tachtig, begin jaren negentig. Het probleem in Europa was toen eurosclerose. Concreet betekende dit dat mensen die een of twee jaar van de arbeidsmarkt af waren geen kans meer hadden om terug te keren. In Nederland hebben we die mensen onder de mat geveegd. Ze gingen allerlei regelingen in zoals de arbeidsongeschiktheid. Schandelijk. Mensen werden gewoon aan de kant geflikkerd.”

Maar waarom maakt de PvdA met de VVD in het kabinet niet een jeugdwerkgarantieplan voor Nederland? Waarom moet dat Europees?

“Wij kunnen niet een Europese gemeenschap hebben als we niet enige vorm van onderlinge solidariteit hebben, hoe bescheiden die ook is. Ik vind dat je moet laten zien dat je onderling solidair bent. Ik ben een internationale sociaaldemocraat. Ik vind het gek dat we ons wel druk maken over de jeugdwerkloosheid in Nederland, maar dat de jeugdwerkloosheid in Spanje het viervoudige is en we dat geen probleem vinden. Dat de jeugd in Zuid-Europa geen toekomst heeft en een verloren generatie is, moet ik me daar geen zorgen over maken?”

“De SP heeft geen flikker gedaan voor Griekenland.”

De SP bepleit ingrijpendere maatregelen in de structuur van Europese Unie zelf. Werkt dat niet beter dan zo’n banenplan?

“Sommige partijen laten hun solidariteit stoppen bij de grens. Ik heb veel waardering voor de SP behalve voor hun nationale karakter. Je kunt niet solidair zijn en zeggen dat je solidariteit stopt bij de grens. De SP heeft geen flikker gedaan voor Griekenland. De Grieken mochten geen leningen krijgen van de SP. Weet je hoe groot de ellende dan was geweest? De SP moet bij mij niet aankomen met solidariteit. Zij hebben al die Zuid-Europese landen in de kou laten staan.”

“De SP wil wel samenwerken, maar wil ook de Europese Commissie een kopje kleiner maken. Dat betekent dat je het hart uit de Europese samenwerking haalt. Een van de redenen waarom de samenwerking binnen de EU werkt is omdat hij niet vrijblijvend is. We gaan niet terug naar een statenbond waarin elk land een veto heeft, dat is geen samenwerking. Dat is zo ouderwets.”

“Je kiest ervoor om landen op sommige terreinen geen veto meer te geven. Dat is nog nodig ook als je door wilt gaan met samenwerken. Het alternatief is wat we al hebben gezien de afgelopen jaren, dat we kopgroepen gaan vormen. De euro en Schengen (verdrag voor vrij verkeer van personen, CA), dat zijn in feite kopgroepen. Ik ben voor sommige kopgroepen. Maar een succesvolle kopgroep gaat uiteindelijk ook weer de andere landen omvatten.”

Hoe ga je er straks voor zorgen dat burgers weten wat je in Brussel doet?

“Dat is de grote ambitie die ik heb: door Europa door en voor mensen te maken en niet alleen voor markt en munt. Ik zal als Europarlementariër elke drie maanden het land ingaan om met de mensen te praten. Om te weten wat ze vinden en ze te vertellen wat er speelt in het Europees Parlement.”

Chris Aalberts sprak Paul Tang op het partijkantoor van de PvdA in Amsterdam. Dit interview is geautoriseerd.