Rariteitenkabinet, mythische band, indie folk-legendes. Je hebt waarschijnlijk veel gehoord over Neutral Milk Hotel op Le Guess Who, maar wat niemand je eerlijk vertelde was dat er mensen aan het huilen waren. Dit concert was een begrafenis. Terwijl Cesar Majorana nog versuft thuis zit van die emotionele rollercoaster legt hij uit hoe het zo kon zijn.
Volgende week sluit de Tivoli locatie op de Oudegracht definitief zijn deuren. Een romanticus zou zeggen dat de zaal afgelopen zaterdagavond door Neutral Milk Hotel van een begrafenis is voorzien. Dat zit misschien best dicht op de waarheid.
Iedereen in de kale zaal van Tivoli Oudegracht voelt zich voor aanvang alsof ze voor het eerst een spreekbeurt moeten geven. Nerveuze lachjes en doodstille gezichten vullen de ruimte voor het podium. De rij voor de deur is pittig. Veel mensen bereiken de zaal pas tijdens het optreden.
In die zaal speelt Bulgaarse volksopera door ruimte vullende speakers. We zullen zometeen een band meemaken die al sinds 1998 niet heeft opgetreden. Een band die een wereldveranderend debuut achterliet en daarna direct de mist in verdween. Precies daardoor weet niemand wat we gaan óf willen verwachten. Kan dit optreden veertien jaar aan mistige afwezigheid kapot maken?
Een kwartier te laat komen ze op. Frontman Jeff Mangum draagt de pet van een Cubaanse dictator en sidekick Julian Koster siert zijn stoner-hoofd met een muts. De baard van Scott Spillane ziet er vanonder de blazers goed uit. Astra Taylor, vrouw van Mangum, vult later in het optreden de rol van 2e accordeonist en achtergrondzangeres in. Het publiek juicht door de kennismaking heen. Ze leren een band kennen die de nummers die ze al zo vaak hebben met wisselende opstelling spelen. Soms met 2 blazers, soms met enkel een zaag en gitaar.
Veel religies kennen de notie van een extatische ervaring of ‘trance’. Veelal bereikt door recto tono of mantra’s. Wanneer Jeff Mangum bij het nummer Oh Comely de laatste noot in de uithaal “Let your skin begin to blend itself with mine” een kwart minuut door een doodstille Tivoli laat klinken, is dat precies wat het publiek overkomt. Een religieuze ervaring. 300 toeschouwers die zojuist een messteek in hun ziel hebben ontvangen. Ik stond daar en wist niet of ik wilde huilen, maar een aantal mensen om mij heen hadden al besloten.
Er waren tranen. Grote stoere baarden, eenzame twee-meisjes en bierbuik ouders: iedereen durft. Het volgende nummer zie je diezelfde mensen hun enkels kapot springen. Neutral Milk Hotel veroorzaakt live een emotionele rollercoaster. Frontman Jeff Mangum zingt stoïcijns door de drukte heen. Iedereen is onderdeel van hetzelfde rare carnaval. Iedereen hoort thuis in de verdwalende indiefolk van de avond.
De setlist brengt alles wat nabestaanden tijdens deze begrafenis willen horen. Op Communist Daughter na wordt heel In The Aeroplane in the Sea gespeeld. Liedjes van het debuutalbum en de eerste EP Everything Is wordt gehoord én meegezongen door het publiek. Er is zelfs iemand die na Oh Comely “Holy Shit!” schreeuwt, een referentie naar het moment waarop op de LP hetzelfde te horen valt als je goed luistert.
De muziek van Neutral Milk Hotel wordt niet ontdekt in coole indieplaylists van 3Voor12. Het zijn stuk voor stuk nummers die je langzaam verwilderen nadat je iemand anders er over hoort. Slim in elkaar stekende teksten vol alliteratie en binnenrijm gedragen door zingende zagen zijn voor veel mensen een soundtrack van het leven geweest. Dat merk je al helemaal wanneer je iedereen voor zichzelf teksten ziet meezingen die op illegale bootlegs na niet te horen zijn. De ruimte zit vol intimi.
Veertien jaar na dato is Neutral Milk Hotel nog steeds het hoogtepunt uit de indiewereld. Een verwilderde frontman houdt het gezelschap in de mistigheid die ooit hun bestaan kenmerkte. We mogen uitdrukkelijk geen foto’s of opnames maken van de band. Maar zodra je voelt wat er gespeeld werd, snap je dat dat heiligenschennis zou zijn.
