The Mars Volta uit El Paso was verantwoordelijk voor het meest omstreden album van 2003. Liefhebbers van progressieve rock uit de jaren zeventig hoorden aanvankelijk een feest der herkenning: King Crimson en Santana leken op The Mars Volta van grote invloed. Heel even kreeg je het vermoeden dat de jonge Amerikaanse band niet veel meer was dan de zoveelste retro-act zonder eigen gezicht. Omstreden omdat niet iedereen de plaat meteen op waarde wist te schatten. Bij de Volkskrant schrokken ze zich een hoedje; de recensent deed er wat lacherig over. Het geruchtmakende debuut De-Loused In The Comatorium is opnieuw uitgebracht, op vinyl.
De bandnaam is ontleend aan een boek over het werk van de Italiaanse regisseur Federico Fellini. Het excentrieke van diens films zit ook in de muziek van The Mars Volta. De ep Tremulant klinkt nog open en toegankelijk, maar het volwaardige debuutalbum is behoorlijk anders, mede door de inbreng van producer Rick Rubin. Bij hem thuis wordt de plaat opgenomen. Geen ongebruikelijke locatie. The Mansion, zoals het tien kamers tellende paleisje heet, is opnameplek voor meer beroemd geworden albums, waaronder Blood Sugar Sex Magick van Red Hot Chili Peppers.
Gemakkelijk is De-Loused In The Comatorium allerminst. Je moet er moeite voor doen, er de tijd voor nemen. Een rockplaat zoals die in jaren niet is gemaakt. Uniek, weerbarstig en eigenzinnig. De ballast van nostalgie eenmaal afgeschud, ziet The Mars Volta rockmuziek als beginpunt en voedingsbodem voor experiment, waarin volop speelruimte is voor exploratie van gitaargeluid. Wat dat betreft ligt het album in het verlengde van Sonic Youth’s Daydream Nation. Ook The Mars Volta speelt werken van tien minuten of langer zonder markering van begin, midden of naderend slot. Een enkel nummer eindigt in een frivool ambientornament; ongetwijfeld bedoeld om even bij te komen van het voorafgaande muzikale vuurwerk.
Want het is me nogal wat. Tijdens een eerste kennismaking word je bijna horendol van deze stijl- en genremix, waarin spacerock, Cubaanse dansritmen als guaguancó en merengue om voorrang strijden, maar hoe dan ook gevangen zitten in theatrale arrangementen. The Mars Volta maakt alles wat muzikaal tegenstrijdig lijkt volkomen aanvaardbaar. De punkattitude waarmee de muzikanten tekeer gaat is de erfenis van At The Drive-In, de vorige band van de zanger en gitarist. Die gitarist is Omar Rodriguez-Lopez. Hij blinkt uit in hoogstandjes die hij verdeelt over vileine riffs, het onvermijdelijke noisetapijt en de sfeersolo waarmee zelfs hij tot inkeer komt. Ieder nummer, telkens opnieuw, telkens met een andere invalshoek.
Voorts is er de alles omver en weer overeind meppende drummer; iemand die de keyboards gevoelig laat tintelen en, uittorenend boven dit draaimolendelirium: Cedric Bixler-Zavala, chanteur extrémiste. Zwaar geëmotioneerd is zijn intonatie, meeslepend zijn hoge klaagzang. En nòg zijn we er niet. Geheel in lijn met de progrock is De-Loused… een conceptalbum! Laat de heren toevallig bevriend zijn met een zekere Julio Venegas: zelfkantkunstenaar wiens werk en provocerende levensstijl ruimte biedt voor inspiratie. Rodriguez en Bixler bedenken een fictieve biografie over Venegas, waarin ze diens drugsverslaving, zelfmutilatie en uiteindelijke zelfdoding verwoorden. Curieus is het hoesontwerp van Storm Thorgerson, maker van de legendarische kunstwerkjes voor de albums van o.a. Pink Floyd.
Van het (heruitgave)label Music On Vinyl is bekend dat ze artwork en muziek natuurgetrouw overnemen, in ere herstellen of zonodig verbeteren. Dat laatste is met deze plaat gebeurd. De binnenhoezen hebben een kleurtje gekregen, het artwork aan de binnenzijde van de hoogglans klaphoes is deels overgenomen uit het oorspronkelijke cd-boekje. Ook de poster zit er weer bij, in groter formaat. De muziek op de herpersing klinkt een stuk pittiger en gedetailleerder dan op de originele versie. Zo’n prachtige nieuwe uitgave als deze intensiveert de muzikale rijkdom van de band alleen maar. Meer dan een halfmiljoen exemplaren zijn er de afgelopen tien jaar verkocht van deze klassieker in wording. The Mars Volta is inmiddels opgedoekt. Rodriguez en Bixler zijn de nieuwe band Antemasque begonnen.
