Meer dan een miljoen LEGO-blokjes zijn vanuit New York naar Amsterdam Expo op de Zuidas verscheept. In een tentoonstelling met 75 kunstwerken louter van LEGO gemaakt, laat Nathan Sawaya de bezoeker van de expo The Art of the Brick niet alleen kennis maken met kunst en haar geschiedenis, ook haalt hij in jong en oud het kind naar boven.
Iedereen die ooit met LEGO speelde, kan zijn hart ophalen in Amsterdam Expo. En een beetje jaloers zijn op de kunstenaar. Nathan Sawaya (1973) komt er na zijn studie achter dat hij eigenlijk kunstenaar wil worden. Toch besluit hij rechten te gaan studeren, waarna hij terechtkomt bij een advocatenkantoor, vertelt hij tijdens de perspresentatie. Sawaya is een typische Amerikaan: hij is hier pas a day and a half but Amsterdam is fantaaaastic!! Tijdens zijn werk bij het advocatenkantoor, blijft hij zoals hij tot nu toe altijd heeft gedaan, zijn kunst voortzetten. Het maken kan het niet loslaten. Dus besluit hij zijn American Dream waar te maken.
Als hij een website bouwt met zijn werk erop die al snel crasht door teveel bezoekers, besluit hij dat het goed is met zijn werk als advocaat, en stort hij zich volledig op het maken van kunst. Met LEGO-blokjes. Inmiddels heeft hij zowel in New York als Los Angeles een atelier 4 miljoen LEGO-blokjes, allemaal op kleur gesorteerd. Met zijn werk hoopt hij kunst toegankelijker te maken, voor zowel jong als ouder publiek.
Al wandelend door de expositie, lijkt dat hem bijzonder goed gelukt. De expositie opent met een lesje kunstgeschiedenis: Sawaya heeft een aantal bekende schilderijen nagebouwd. Een quote van Sawaya die het goed samenvat, staat al bij de opening: “Ik leerde bijvoeglijk naamwoorden door te kijken naar de jeugdserie Schoul of House Rock. Ik leerde tot tien tellen bij Sesamstraat. Ik leerde wat zwaartekracht is via mijn Slinky-spiraal. Stel je voor dat een kind iets over kunsgeschiedenis leert dankzij LEGO!” De werken zijn ineens toegankelijk geworden, ze zijn namelijk van iets waar bijna iedereen als kind mee gespeeld heeft.
Wat bijzonder is, is dat hij van meerdere schilderijen een 3D-versie heeft gemaakt. Zo is De Schreeuw van Edvard Munch ineens van opzij te zien en heeft hij de vrouw in James McNeill Whistler’s Arrangmenet in Grey and Black no. 1 een gezichtsuitdrukking gegeven. “Dat was een uitdaging, niemand weer hoe de vrouw op het schilderij kijkt. Het was aan mij om haar een uitdrukking te geven,” vertelt Sawaya. Of dat hem is gelukt, is aan de bezoeker zelf: het is mogelijk om het zij-aanzicht zelf te bekijken door er omheen te lopen. Als het ware is het mogelijk een beetje in het kunstwerk te kruipen.
Niet alleen is er ruimte voor schilderkunst, de expositie kent ook een beeldentuin waarin verschillende bekende beelden zijn nagebouwd. Niet allemaal op ware grootte. Michelangelo’s verbeelding van David is in het echt meer dan 4 meter hoog. Myron’s Discobolus was nogal een uitdaging: “De boomstronk aan de voet van het beeld ondersteunt ook hier de atleet, net als bij de originele marmeren versie. Er was nogal wat denkwerk nodig om te voorkomen dat hij zou afbreken.” Om dat te voorkomen heeft hij, net als bij de rest van de beelden, alle blokjes aan elkaar gelijmd. Dat scheelt de museumdirecteuren een boel knutselwerk als de creaties worden verscheept.
Een duidelijke invloed en inspiratie voor Sawaya is de mens zelf. Op de expositie zijn bijzonder veel menselijke figuren uitgebeeld, waar geregeld een surrealistische twist aan is gegeven. Zo scheurt een anonieme van LEGO gebouwde man zijn buik open waar een stapel LEGO-blokjes uitvalt. “Het spreekt jong en oud aan, voor ouderen zit er een metaforische betekenis aan. Terwijl het voor kinderen net is alsof de organen naar buiten komen zetten, wat ze aan het lachen maakt. Het kan natuurlijk helemaal niet.”
Iets verderop staan beelden die Sawaya’s gevoelens en angsten meer weergeven. Zo probeert een rood figuur zich te bevrijden uit de greep van een stel grijze handen. “Zo voelde ik me toen ik stopte met mijn baan. Ondanks dat heel veel familie en vrienden positief reageerden en achter me stonden, waren er ook mensen die me tegen wilden houden. Dat representeert dit kunstwerk.” Schuin tegenover het ontsnappende rode figuur, staat een grijze man, wanhopig op zijn knieën gestort, kijkend naar losse LEGO-blokjes die ooit zijn handen waren. “Mijn handen zijn mijn enige gereedschap,” licht Sawaya toe. “Soms ben ik bang dat ik ze kwijtraak.”
Een expositie met 75 kunstwerken die zijn gemaakt van LEGO-blokjes, lijkt in eerste instantie niet heel spannend. Maar wie twijfelt, kan het beste zelf gaan kijken. Naast de interessante filosofieën (“Kunst kent geen regels”) en gedachten van Sawaya achter zijn werken, brengt de expositie ook gewoon een berg nostalgie naar boven voor iedereen die ooit met lego speelde. En wie na de expositie jeukende handen heeft zelf te gaan bouwen, heeft Amsterdam Expo een speelhal ingericht met ontelbaar veel LEGO-blokjes om zelf aan de slag te gaan. Exit through the playground is een stuk minder afgezaagd dan through the gift shop.
