Goed bedoelde filantropische tv met een averechtse werking. Werkloze jongeren niet weerbaar maken, maar ze meenemen naar de kapper en de goedkope kledingszaak, waar de zwakkeren onder ons voor een prikkie een leuke outfit kunnen kopen. Want met een leuk kapsel en wat kleur rond het frêle lijf kreeg Stephanie (26) dankzij presentatrice en ambassadeur jeugdwerkloosheid Mirjam Sterk een vrijwilligersplek in een kunstencentrum.
Even dacht ik dat ik naar een feelgoodprogramma op de commerciële zender keek, dat jonge, zielige vrouwen zoals Stephanie naar een beter bestaan laat sponsoren. Maar zelfs de goodold IKON (‘Ik Ontvang’) gaat op de charitatieve toer met ook hier weer een ex-politica (CDA) in de hoofdrol.
Net zoals bij Femke Halsema met haar serie Seks en de Zonde bij de NTR, zie je ook bij Sterk een grote drang om haar christelijke, politieke idealen op tv voort te zetten. Helaas net zoals bij Femke ook zonder enig gevoel voor interviewen en het objectief draaien van een portret.
Het verhaal van Stephanie is er één uit duizenden. 9000 om precies te zijn, want zoveel zwerfjongeren kent ons land. Opgegroeid in een drankzuchtig milieu, waar papa met losse handjes de regie voert. Voordat ze helemaal bezwijkt onder dat juk neemt Stephanie de vlucht en een klassiek scenario volgt. Drugs, zwerven, en dus de goot in.
Stephanie is onhandelbaar en loopt ook weg bij het crisiscentrum. Tussen haar achttiende en vierentwintigste jaar bouwt ze een schuld op van 30.000 euro. Ze betaalt jarenlang geen zorgverzekering, fraudeert met een studiefinanciering waar ze geen recht op heeft, de rekeningen van haar mobiele telefoon worden torenhoog en die kan ze uiteindelijk niet meer betalen.
Een veel voorkomend verschijnsel, ook bij niet beschadigde jongeren, want het mobieltje is zo langzamerhand verworden tot het verlengstuk van je persoonlijkheid. Een smartphone staat voor eigen identiteit, onafhankelijkheid en voor jouw individuele contact met de buitenwereld. Een illusie die helaas niet wordt getemperd of, beter nog, de kop wordt ingedrukt door een strenge papa en mama.
Stephanie verklaart haar schuld “omdat ze thuis nooit heeft geleerd hoe je met geld om moet gaan”.
Dat is ook de tendens van Buitenspel. Want iedereen die aan het woord komt over Stephanie is ervan overtuigd dat haar iets is aangedaan waar ze zelf geen grip op heeft. In mijn ogen een te makkelijke conclusie waardoor ‘het slachtoffer’ zich nog lijdzamer gaat opstellen in de ijdele hoop dat de televisie haar wel een duwtje in de rug geeft. Aldus geschiedt.
Stephanie zit in de schuldsanering en moet het doen met veertig euro per week. Sterk neemt met haar een kijkje in haar koelkast, waar gelukkig nog wat groente te vinden is. Als het geld op is plaatst Stephanie wel eens een noodkreet op Facebook. Een verre vriend is dan wel bereid om wat voedsel langs te brengen, zodat ze niet ‘verhongert’.
Uit ervaring weet ik dat dergelijke gehavende jongeren vooral gebaat zijn bij én een strenge aanpak én een coaching die stap voor stap weer leidt tot zelfstandigheid, waardoor je weer normaal kunt functioneren in de maatschappij. Dus vooral zélf bellen met het kunstencentrum voor een vrijwilligersbaan. Zélf op zoek gaan naar kleding voor je sollicitatiegesprek en je haar misschien laten knippen door een vriendin. Niet door een dure kapper die Sterk voor je heeft geregeld.
Als je schulden hebt mag je niet studeren en daar wil Sterk graag verandering in brengen. Stel dus uit die aflossing, pas de wet er zelfs op aan en laat Stephanie een communicatieopleiding volgen, want ze kan zo mooi schrijven, constateert Sterk. “We hebben regels die we met elkaar bedacht hebben en om een goede reden. Maar soms werken deze regels niet waardoor er groepen in onze samenleving buitenspel worden gezet”, aldus Sterk in de VPRO Gids.
Ik ben onlangs zelf ternauwernood ontsnapt aan de guillotine van de schuldsanering , dus ik ken het klappen van de zweep.
Op allerlei manieren heb ik mijn creativiteit gebruikt als wapen in de strijd tegen een moloch als de ING. Op eigen kracht ben ik doorgegaan, zonder Mirjam Sterk. Mij met Stephanie vergelijken is inderdaad als appels met peren, maar ik kan me niet vinden in de aanpak van Sterk die als IKON-weldoener alle zaakjes voor Stephanie regelt.
“Als je echt hulp nodig hebt zijn er altijd mensen die dat willen bieden. Het is niet dat we een soort zendingsdrang hebben, maar ik wil graag laten zien hoe simpel een oplossing kan zijn,” zegt Sterk in de VPRO Gids.
Ik denk dat het wél om ‘zendingsdrang’ gaat bij Sterk. Wellicht ontstaan tijdens haar studie theologie, later verder ontwikkeld als docent godsdient en vervolgens geventileerd in de Tweede Kamer. En nu dus letterlijk geprojecteerd op tv.
En ook hier geldt: zonder goede, deskundige begeleiding van een ervaren regisseur.
