Na de ondergang van vlucht MH17 staat de oorlog in het oosten van Oekraïne eindelijk op de kaart en zien politici eindelijk de ernst van de situatie in, maar aan hun bewoording te zien snappen de media nog steeds niet wat er werkelijk speelt in het Donbas-gebied. De huidige framing van het conflict als een ‘burgeroorlog’ tussen de regering in Kiev en ‘pro-Russische’ ‘separatisten’ of ‘rebellen’ is een door Poetin gecreeërde illusie. Het oosten van Oekraine is al geruime tijd onderhevig aan een Russische invasie, en ondanks dat de bewijzen zich al maandenlang opstapelen proberen de media het Kremlin vooral niet als schuldige aan te wijzen. Zelfs niet nu zo goed als zeker is dat Russische luchtafweersystemen deze vlucht hebben neergehaald.
Eerst even de feiten op een rij. De zelfverklaarde minister van Defensie van de ‘Volksrepubliek Donetsk’ en leider van de milities, Igor Strelkov, is geboren en getogen in Moskou als Igor Girkin. Meneer Strelkov heeft, voor zijn carrière als beroepsrebel in Oekraine, ook als ‘separatist’ gevochten in de jaren ‘90 in de oorlog met Transnistrië, een klein stukje Sowjet-Unie in Moldavië, en daarna in de Balkan aan de kant van de Serviërs en weer voor de Russen in Tsjetsjenië. Alleen noemden we hen toen nog paramilitairen en oorlogsmisdadigers. Volgens de BBC en diverse Russische bronnen heeft deze man bijna twintig jaar voor de opvolger van de KGB, de FSB gewerkt, dezelfde organisatie waar Poetin tot 1999 het hoofd van was, en is hij tot kolonel opgeklommen in de Russische militaire inlichtingendienst GRU. Deze man heeft tot april 2014 geen dag in zijn leven in Oekraïne gewoond. Voor iedereen die 1+1 kan optellen is het wel duidelijk dat dit een ordinaire Kremlin-agent is. Zijn betrokkenheid in het neerschieten van MH17 is overduidelijk, maar nog steeds noemt de pers hem een ‘pro-Russische rebellenleider’. ‘Pro-Russische Russische terroristenbaas’ is een meer accurate beschrijving van zijn vak.
De leider van deze nep-rebellen jaagt dus Russische belangen na voor het Kremlin. Hoe zit het met de andere vechters van de ‘Volksrepubliek Donetsk’? Het idee dat dit verwaarloosde industriegebied waar de meeste inwoners verlangen naar de betere tijden van de Sowjetunie, even in opstand komt voor de belofte van extra geld van gaskoning Poetin is vrij plausibel, ware het niet dat zij al jarenlang afhankelijk is van subsidies van de Oekrainse staat en het feit dat de verpauperde arbeiders en mijnwerkers hier helemaal geen geld en toegang hebben tot wapens en al helemaal niet voor geavanceerde, Russische wapensystemen om vliegtuigen en helikopters mee neer te knallen. Behalve via de nabije Russische grens.
Menig collega die de regio heeft bezocht kan bevestigen dat de tandloze dronkenlappen en boze kolenscheppers van de ‘Volksrepublieken’ Donetsk en Luhansk slechts een decor zijn voor de rondleidingen die journalisten al maandenlang krijgen bij een bezoek aan Donetsk. De gebieden waar wordt gevochten zijn nauwelijks te bezoeken, maar deze paupers zorgen voor leuke karakteristieke plaatjes. Kan het publiek een gezicht plakken op deze verontwaardigde en misleidde ‘separatisten’. Nu is het niet onwaar om te zeggen ontevredenheid en onbegrip daadwerkelijk heersen in deze regio. Een van de redenen hiervoor is dat de regio sinds 1920 zwaar gerussificeerd is. De meeste bewoners spreken Russisch en kijken Russische TV, dat niet meer is dan een spreekbuis voor het Kremlin. Er zijn genoeg Westerlingen die geloven in de sprookjes van Russia Today, dus zo vreemd is dat niet.
Echter. Veel van de strijders aan de Russische kant zijn Tsjetsjeense vechters die al eerder voor het Kremlin vochten in hun thuisland. De vechters van het ‘Vostok’ (‘Oost’)-Bataljon zijn al sinds mei waargenomen in de Donbas. Net als Igor Strelkov, stuk voor stuk doorgewinterde veteranen uit een gebied waar conflict sinds mensenheugenis een ‘way of life’ is. Al maandenlang melden verschillende bronnen over vechters die dood worden aangetroffen met Russische paspoorten op zak, die vervolgens naar Rusland gereden moeten worden in vrachtwagens om begraven te worden. Net als de lichamen van de passagiers van MH17 die nu naar Nederland vervoerd worden, omdat het immers om Nederlanders gaat, zo moeten deze ‘Oekraïense separatisten’ ook in Russische bodem begraven worden.
Voor als deze aanwijzingen nog niet genoeg waren, is Rusland onlangs ook nog begonnen met het beschieten van Oekraïense steden vanaf de eigen grens met het raketsysteem bekend als BM-21 ‘Grad’. Een van deze Grads schiet in een salvo 40 raketten af met een bereik van 30 kilometer, die alles in een vierkante kilometer om zeep helpen. Deze beelden bevestigen de locatie van de batterijen als in een dorp binnen de Russische grens. Of misschien is ‘pro-Russisch dorp binnen de pro-Russische grens’ beter, om consistent te blijven met het narratief van de media?
Nu een passagierstoestel vol Westerlingen in klaarlichte dag is neergehaald door een Russisch wapensysteem, is het bizar dat Westerse – en nu met name Nederlandse! – journalisten zich nog steeds aan deze illusie vasthouden. Onze minister-president probeert de bloemen- en paprikaverkoop richting Rusland nog even veilig te stellen door ‘niet te haastig te zijn met een beschuldigende vinger’ richting de KGB-veteraan/president van een kernmacht, maar ondertussen is de rest van de wereld wat wijzer geworden. Dit zijn tweehonderd Nederlanders die door Russische wapens door Russische soldaten zijn neergeschoten. Het Westen weet zich geen raad meer met het internationale machtsspel, en probeert meneer Poetin toch te vriend te houden ondanks alle verontwaardiging. Dat Westerse leiders tot nu toe een vrij laffe reactie geven is niet geheel onbegrijpelijk. De Europese economie staat er slecht voor, en niemand heeft zin in hogere gasprijzen. Daarnaast zijn incapabele, charismaloze bureaucraten een systematisch resultaat van het EU-systeem.
Dat is aan de politici. De pers heeft echter een andere taak. De pers dient ons op de hoogte te houden van wat er werkelijk speelt, van de complexe interacties en samenval van omstandigheden die nu hebben geleid tot tweehonderd dode Nederlanders die lagen weg te rotten in een aardappelveld, waar journalisten en waarnemers niet eens bij mogen komen zonder goedkeuring van het Kremlin. Zijn journalisten gewoon bang om ‘te partijdig’ te lijken, of te lui om onderzoek te doen? Er is geen ‘intern conflict in Oekraine’ of ‘burgeroorlog’. Dit is een Russische oorlog, gevoerd door staatsburgers en werknemers van de Russische Federatie, op een paar uur rijden van de grenzen van de Europese Unie. En nu zijn wij ook betrokken. Als de pers nog steeds niet haar tanden niet durft te laten zien, dan kunnen we maar beter spreken van ‘pro-Russische journalisten’ hier in Nederland.
