Na een lang ziekbed is vrij plotseling, maar niet geheel onverwachts, overleden: Nuchter Nederland. Ons aloude imago van onderkoelde Noord-Europeanen zijn we kwijt. Nederland staat volledig op z’n kop vanwege voetbal, om in één beweging door wekenlang massaal te rouwen om een aanslag. Dat kan je goed of slecht vinden, maar nuchter is het niet. Het wordt tijd dat we het erkennen: we zijn een emotioneel, gepassioneerd volkje geworden.
Ooit geboren door de tirannie te verdrijven, groeiden Nederlanders de afgelopen eeuwen op tot het toonbeeld van ingetogen kalmte. Nederland voerde geen oorlog, we dreven handel. Je druk maken? Dat was meer wat voor Zuid-Europeanen: temperamentvolle, opvliegende types. Wij waren bot en arrogant, maar nuchter. Nederlanders aten thuis, namen één koekje bij de thee, en reden Opel. Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg.
Aan het einde van de twintigste eeuw begon het lichamelijke verval in te zetten. Zoals bejaarden niet direct van ouderdom overlijden, ging het nuchtere Nederland ook eerst kwaaltjes vertonen. Krakersrellen in de jaren ’80. Het EK Voetbal in 1988. En in de jaren ‘90 was er minder geweld dan ooit, maar werden we opeens erg boos om “zinloos geweld. ”
Begin eenentwintigste eeuw gingen de kwaaltjes over in uitval van vitale lichaamsfuncties, zoals bij oude mensen blindheid, doofheid of dementie optreedt. De instortende verkoop van Opels bleek een voorteken. De moord op Pim Fortuyn in 2002 veroorzaakte een schok bij de gewone burger, en dat verbijsterde de politici. Er werden zoveel moorden gepleegd, “de burger” interesseerde zich niet voor politiek, dus waarom werden ze opeens boos over een politieke moord? In 2004 zorgde de dood van Andre Hazes opnieuw voor massale rouw en tranen. Opvallend, want nog geen dertig jaar daarvoor scoorde collega-volkszanger Jacques Herb een flinke hit met de smartlap “Maar een man mag niet huilen. ” Herb bleek een profeet: de burger werd emotioneel.
Bij een natuurlijke dood houdt het hart er het laatst mee op. Een decennium na het verscheiden van de nuchtere burger, heeft de aanslag op MH17 er voor gezorgd dat ook het hart, de nuchtere politiek, nu verleden tijd is. Het contrast met de grotere ramp op Tenerife in 1977 is groot: toen overwoog de ministerraad (wat nou crisiscentrum?) “of minister Westerterp naar Tenerife zou gaan maar nu er geen overlevenden zijn is dat niet opportuun meer.” Tegenwoordig zegt premier Rutte dat elke keer als hij denkt “send in the marines”, hij rationeel besluit dat dat onverstandig is. Maar door het te zeggen, appelleert hij wel aan die emotie. Net zoals zijn persconferentie over MH17 op 19 juli veel emotie kende. Om nog maar te zwijgen van de speech van minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans.
Misschien gaan we ons ooit alsnog afvragen waarom we ons massaal in het oranje hijsen omdat een paar miljonairs ver weg een paar potjes voetbal spelen. Misschien gaan we het alsnog raar vinden dat Timmermans zei dat we nooit zullen weten of de slachtoffers aan boord van MH17 elkaar in die laatste ogenblikken in de ogen keken, terwijl op tien kilometer hoogte zonder luchtdruk iedereen op slag bewusteloos of dood is. Misschien komt er alsnog een ontnuchtering. Maar voorlopig lijkt het kabinet het bij het juiste eind te hebben, met 73 procent steun voor Rutte en zelfs 87 procent steun voor Timmermans in hun emotionele aanpak van de MH-17 crisis. Kortom: de Nuchtere Nederlander is overleden. En de tragische ironie is dat niemand daar een traan om zal laten.
