Over een dikke maand of twee is het zo ver, dan heeft het kabinet-Rutte II een halve ambtstermijn volbracht. In het land van de city upon a hill wordt deze mijlpaal voor een president steevast gevierd met verkiezingen voor het voltallige huis van afgevaardigden en een derde van de senaat, de midterms. Helaas is Rutte slechts premier en zijn de Kamerleden hier nog niet aan de beurt. Spijtig, want het zou interessant zijn te zien hoe de poppetjes nu verdeeld zouden worden, niet alleen binnen de Kamer maar ook binnen de partijen zelf.
‘Een ezel stoot zich niet tweemaal aan dezelfde steen maar politici hebben gelukkig meermaals bewezen dat uitstekend te kunnen’
Diederik Samsom schitterde deze zomer door afwezigheid en verkeert nochtans in een zelfverkozen Twitterisolement. Daarmee heeft hij zijn eigen – toch al wankele – lot bezegeld. Lodewijk Asscher staat te popelen, bijgestaan door onwaarschijnlijke superheld Frans Timmermans en de immer ijzige Jeroen Dijsselbloem. Deze foto spreekt boekdelen over de huidige relevantie van Samsom. Na het curieuze optreden van Michiel Servaes rond Gaza en de hilarische bekentenis van Fatima Elatik kan de partij wel wat positieve impulsen gebruiken. Een leiderschapswissel bijvoorbeeld, mits die voor de verandering niet verloopt volgens het plot van Macbeth. De PvdA kennende is dat echter wel het geval en wordt de abdicatie van Samsom een bittere aangelegenheid, met enkel verliezers en een nieuwe leider die bij voorbaat al een achterhoedestrijd levert.
Tenzij er wonderen gebeuren – en daar geloven propere sociaaldemocraten niet in – zet de PvdA daarom de koers naar de bodem gestaag voort. Dat is een geschenk uit de hemel voor de VVD, want dan moet de partij wel op zoek naar een andere coalitiepartner. Een ezel stoot zich niet tweemaal aan dezelfde steen maar politici hebben gelukkig meermaals bewezen dat uitstekend te kunnen. Mocht de VVD inderdaad over twee jaar weer de grootste worden dan valt deze fout met een gedecimeerde PvdA in ieder geval niet weer te maken. Rest de vraag welke partij of welke partijen dan wel een coalitie moeten gaan vormen.
SP, GroenLinks en het andere grut valt bij voorbaat af. Daar valt geen regeerakkoord mee te sluiten, laat staan dat iemand daar daadwerkelijk mee samen zou moeten willen werken. D66 is een gedegen kandidaat, heeft vaker zitting genomen in kabinetten en is niet bang moeilijke beslissingen te nemen, zij het met frisse tegenzin. De PVV blijft een vreemde eend in de bijt. Hoewel de partij nog even heeft om orde op zaken te stellen en nieuw talent naar voren te schuiven blijft het gissen hoe solide zij is. Daarbij stelt Geert Wilders zijn vrijheid van meningsuiting op de eerste plaats, zoveel is inmiddels duidelijk. Daar is niets mis mee, maar het maakt het wel erg moeilijk om met hem een coalitie te vormen. Wilders mag dan zeggen wat veel mensen niet durven, dat wil niet zeggen dat iedereen heimelijk zijn mening deelt. Het siert Wilders ergens dat hij nimmer een blad voor de mond neemt maar voor een eventuele regeringspartner is dat een risico, omdat het moeilijk te voorspellen is wanneer de leider van de PVV weer met gestrekt been de bocht uit vliegt.
Wat overblijft laat zich raden. Het CDA worstelt al tijden met een wat oubollig imago, niet in de laatste plaats vanwege het volstrekt kleurloze voorkomen van Sybrand van Haersma Buma. Daar kan echter verandering in komen. Niet in het voorkomen van Buma, wel in de persoon die zijn positie bekleedt. Het CDA is wijdvertakt in de gemeenten en provincies, het ontbreekt alleen aan iemand die die grassroots afdoende kan motiveren daadwerkelijk in beweging te komen voor de partij. Als dat wel gebeurt, als het CDA zich weer weet te manifesteren als betrouwbare en redelijke – misschien wat saaie, maar wel vertrouwde – middenpartij, dan liggen er genoeg stemmen voor het oprapen. De juiste snaar moet geraakt worden, iemand moet met een verhaal komen dat tot de verbeelding spreekt en tegelijkertijd wel sober genoeg is om aan te slaan bij de nuchtere, ietwat fletse Nederlander.
Dat verhaal is er nu. Hoewel Nederland een ontkerkelijkt land heet te zijn gaat het lot van christenen maar ook andere minderheden als de Yezidi’s in den vreemde een deel van het land wel na aan het hart. Dat is ook niet zo gek, de gruweldaden van IS maken het erg makkelijk sympathie te hebben voor hun slachtoffers. Het maakt het voor de juiste persoon daarom mogelijk om een grote groep mensen aan te spreken op hun medemenselijkheid, om ze te wijzen op hun gemeenschappelijke band in plaats van het benadrukken van verschillen wat door zoveel andere politici gedaan wordt. Daarbij biedt de immer lakse houding van de Europese Unie de mogelijkheid – hoe wrang ook voor een politicus die zich inzet voor deze zaak om constant de publiciteit te zoeken, te blijven ageren tegen dit onrecht. Ondertussen wordt zijn persoon steeds bekender.
Zijn credentials zijn onomstreden, hij heeft de een-na-grootste anciënniteit van alle CDA-Kamerleden afgezien van Buma zelf. Zelfs Geenstijl loopt met hem weg, en terecht, want hij zet zich tomeloos in voor een goede zaak. Hij is kritisch op de EU en gespecialiseerd in pensioenen, ook niet verkeerd. Dat blijft een heet hangijzer de komende jaren, nu steeds meer babyboomers er gebruik van gaan maken. Oh, en hij heeft een bijzonder actief Twitteraccount.
Kortom, dit is het moment van Pieter Omtzigt, selfmade kroonprins van de christendemocraten. Of hij de top spot zelf ook ambieert blijft de vraag, de tijd is er in ieder geval rijp voor.
