“Het begin van de vluchtelingenstromen hebben we nog niet gezien”, waarschuwde generaal buiten dienst Frank van Kappen afgelopen zaterdag in het radio-programma TROS Kamerbreed. Hij doelde op de gevolgen van het ongekend aantal oorlogen net over de grenzen van Europa. Syriërs, Irakezen, Libiërs, Palestijnen, Oekraïners: wie kan, ontvlucht de komende jaren het ontstellende oorlogsgeweld in de regio. En het zal niet de enige manier zijn waarop Europa de gevolgen zal ondervinden. Als de Koerden in Noord-Irak geen stand houden, dan grenst NAVO-lid Turkije binnenkort aan de Islamitische Staat (IS), ‘pretpark’ voor psychopaten die trots met afgehakte hoofden rondlopen. Als Poetin zijn machtsstrijd in de Oekraïne in zijn voordeel beslist, ligt Slowakije naast gebied onder Russische invloedsfeer. Tot slot is de overzeese buurman van Italië, Libië, vervallen in totale anarchie.
Waar is Europa? Waar is de NAVO? Alleen de V.S hebben tot nu toe militair enig weerwerk geboden tegen IS in Noord-Irak, en ook nog contre-coeur toen tienduizenden Jezidi’s om het leven dreigden te komen. En natuurlijk ook toen Amerikaanse oliebelangen in de Koerdische hoofdstad Erbil in gevaar kwamen doordat het terreurleger van IS steeds dichterbij kwam.
Nederlandse militairen waren vanaf 2003 tot 2005 in de Zuid-Irakese provincie Al Muttanah aanwezig als vredeshandhavers. Hoor je niemand meer over. Naast de bescheiden bijdrage van Nederland, waren het vooral de Amerikanen die in Irak na het verdrijven van Saddam Hoessein relatieve rust brachten. Een inspanning die sinds het uitbreken van de Golfoorlog 4155 militairen uit de V.S het leven kostten. Ook twee Nederlandse militairen lieten in Irak het leven.
De SGP pleitte deze zomer voor het inzetten van Nederlandse F16’s boven Irak. De ChristenUnie vraagt het kabinet de Koerden ook wapens te sturen. Het CDA steunt het gebruik van geweld door de internationale gemeenschap tegen IS, zo is te lezen op de website. Brede politieke steun voor het actief militair indammen van het kalifaat, is er niet. Het sturen van helmen en kogelwerende vesten aan de Koerden, dat is de Nederlandse inzet tot nu toe. De Koerdische strijders noemde die steun overigens “om te lachen“.
Wie een helm heeft maar geen wapen, verliest het op het slagveld, redeneren zij.
Wat ook niet echt helpt, is dat de Europese Unie bezig is met een wisseling van de wacht. De Europese Commissie krijgt nieuwe gezichten. Zaterdag worden op een topconferentie in Brussel naar verwachting de eerste namen naar buiten gebracht. Dat de huidige coördinator voor het Europese buitenlands beleid, Catherine Ashton, niet terugkomt, staat vast. Frans Timmersmans wordt genoemd als kandidaat haar op te volgen, maar volgens verschillende bronnen zijn zijn kansen gering. Niet in de laatste plaatst omdat de commissie verlegen zit om vrouwelijke leden. Hoewel een sterke kandidaat op de buitenlanpost harder dan ooit nodig is, zijn er nog geen andere namen van het kaliber Timmersmans de revue gepasseerd.
Ondertussen is de Nederlandse politiek bezig met het vaststellen van koopkrachtplaatjes tot achter de komma. In het begrotingsakkoord dat deze week wordt gepresenteerd gaan we er allemaal iets vooruit. Zeker een paar tientjes per jaar, zo wordt gezegd. In dat akkoord zal Van Kappens voorspelling dat “we het begin van de vluchtelingenstromen nog niet hebben gezien” niet zijn doorgerekend. Door “tsunami’s van vluchtelingen” plegen we altijd verrast te worden. Ook voor de humanitaire ramp die zich in Syrië, Irak, Libië, Gaza en Oekraïne voltrekt is in een begrotingsakkoord geen plaats.
Naast Van Kappen zaten er bij het eerder genoemde radioprogramma drie oud-ministers van Defensie aan tafel. Duidelijk werd dat het Nederlandse leger na alle bezuinigingen tot niet meer dan mini-missies in staat is. Een van hen, Eimert van Middelkoop, noemde de 100 miljoen die er extra beschikbaar komt voor de krijgsmacht zelfs ‘een fooi’.
Fooi of niet: Nederland en Europa slaan gade hoe de brand net over de grenzen wild uiteenslaat. Een passieve houding die als een boemerang kan terugkomen. En niet alleen in de vorm van stromen asielzoekers. Met de komst van de Islamitische Staat is gebeurd wat de V.S na de aanslagen van 11 september juist wilden voorkomen: de komst van een terroristenstaat. Daar waren alle militaire inspanningen, ook van Nederland, in Afghanistan op gericht. Maar de Islamitische Staat in Noord-Irak is niet alleen veel rijker dan de Taliban, het gebied dat ze beheren ligt ook vele malen dichter bij Europa. Makkelijker te bereizen voor Europese jihadisten ook.
Het is allemaal bekend. Maar de druk om tot actie over te gaan is kennelijk niet hoog genoeg. Niet na de verdrijving van hele volkstammen christenen, Jezidi’s en Turkmenen. En ook niet na de onthoofding van de Amerikaanse journalist Foley.
De vraag is niet of er een keerpunt komt, maar wat dit zal veroozaken. Wat moet er gebeuren voordat de internationale gemeenschap de Islamitische Staat een kopje kleiner maakt?
