De ‘Steve Jobs’-scholen oogstten in het afgelopen jaar veel bewondering én kritiek. Maurice de Hond, aan beide vormen van commentaar wel gewend, liet zich er niet door uit het veld slaan en zette zijn “Onderwijs Voor een Nieuwe Tijd” (O4NT) onverstoord door. Hoe dit type onderwijs er nu voor staat, een jaar na de start van de eerste scholen, konden we zien bij de opening van een nieuwe school aan het August Allebéplein in Amsterdam. Het gebouw oogt van buiten als een kantoor, aan een donker plein met een politiebureau en een moskee, maar binnenin zijn twee scholen gevestigd waarvan één deze nieuwe school die direct start met het iPad-systeem. Die scholen blijken er vanbinnen dan toch ineens kindvriendelijk uit te zien.
Tijdens de openingsceremonie duidde Maurice de Hond nogmaals het ‘waarom’ van deze scholen. De manier van onderwijzen die hij en zijn zoon genoten zou er heden ten dage toch heel anders uit moeten kunnen zien. Ondanks talloze wijzigingen is die oude schoolvorm echter juist nog vaak heel herkenbaar terug te vinden.
Het concept dat De Hond voor ogen heeft behelst een bekend verhaal van (zelf)ontplooiing en kinderen die kunnen werken zonder vast te zitten aan het maximum wat een leerjaar te bieden heeft. Een visie die we goed kennen uit diverse onderwijsdiscussies. Zo bezien lijkt de gemoedelijke term ‘iPadschool’, die velen aan de scholen opgezet in de lijn ‘De Hond’ geven, niet geheel terecht. Een korte rondleiding door de school liet veel iPads zien, maar daarbij ook opvallend veel dingen die geen iPad waren. Zelfs de openingspresentatie werd verzorgd door een laptop van Asus.
Het is wel even slikken om door termen als ‘coach’ (het woord leraar hoor je hier niet) heen te prikken. Wethouder Simone Kukenheim heeft het bij de opening zelfs over “coaches in hun kracht zetten”, hetgeen verder niemand in het aanwezige publiek een opvallende zinsnede leek te vinden. Ga je aan die termen voorbij dan is het eerder technologisch ondersteunde vorm van onderwijs die klassikale methodes afzweert en gebruik maakt van andere typen lesruimtes in de vorm van ‘ateliers’ en een ‘stilteruimte’. De ambitie kinderen ‘meer’ te bieden spreekt uit de naam die de school vandaag mee krijgt: ‘De Ontplooiing’.
De kinderen zijn in bijna elke ‘lokaal’ dat we bezoeken aan het werk met zelf dingen ontdekken, en daarbij horen niet alleen Apple-producten. In de ruimtes zijn ook gewoon schoolborden (wel digitaal) of ouderwetse dikke knijpflessen verf om te kunnen kliederen op een vel opgeplakt papier te vinden. Er zijn zelfs de bekende papieren boeken met weetjes over dieren en planeten. De school ademt een flitsend soort ‘Het Nieuwe Werken’ nieuwheid, maar de school is dan ook nieuw, maar de betrokkenen lijkt er ook daadwerkelijk veel aan gelegen er wat nieuws van te maken.
We ontdekken in een lokaal Vincent Everts, hier in zijn rol als ‘betrokken vader’, die -evenals De Hond eerder- aangeeft dat ouderparticipatie heel belangrijk is. Waar Maurice de Hond aanstipte dat hij best eens iets over peilingen had willen vertellen op school, maar altijd alleen maar voor -letterlijk- de luizenbaantjes werd uitgenodigd, geeft Everts een iets andere draai aan hetzelfde verhaal. Hij wijst er op hoe kinderen in ‘zijn’ workshop met andere scholen kunnen communiceren (gadgets!) en hoe je daadwerkelijk ouders kunt stimuleren ook bij op zo’n eigen manier te dragen. Zo is er een vader die schoonmaker is en een workshop schoonmaken voorbereidt. Dat lijkt heel knullig, maar schoonmaken op luchthaven Schiphol is dan ineens weer een verhaal dat kinderen wél spannend vinden om te horen, indien de juiste plaatjes voorradig zijn.
Er is wat voor te zeggen dat iPads een nogal eenzijdige stimulans voor met name de motoriek vormen, een veel gehoorde kritiek op dit type scholen. Maar er zijn niet allen iPads, er is ook verf, er zijn ‘littleBits‘ om zelf schakelingen mee te maken en de docenten begeleiden net als een ‘gewone’ docent kinderen op hun pad door school.
Alleen kan zo’n pad voor een kind dat bijvoorbeeld al heel goed leest op de O4NT-school ineens een traditioneel leerjaar overstijgen. Aan ‘jaren’ doet de nieuwe school dan ook helemaal niet. Waar een kind zich bevindt in zijn of haar ontwikkeling is dankzij de digitale ondersteuning alsnog gemakkelijk te volgen. Een manier van leerlinganalyse die daarmee overigens eerder doet denken aan de methodes die die andere tech-reus, Bill Gates, voorstaat.
Het klinkt erg mooi, zeker als je merkt dat ook kritieken ter harte worden genomen. O4NT bestuurslid Irene Felix wijst er op dat er in deze opzet al meer sturing door leerkrachten is bij reken- en taalonderwijs dan voorheen, gebaseerd op de ervaringen van andere Steve Jobsscholen in het afgelopen jaar. En ook het leerlingenbestand lijkt niet bizar eenzijdig. Of een geheel representatief percentage ook de tegenovergelegen gebedsruimte bezoekt kun je altijd afvragen en de leerlingen komen -desgevraagd- niet allemaal uit de wijk (sommige ouders zijn echte ‘believers’), maar de samenstelling is zéker niet ‘wit’.
De kinderen zijn ook erg enthousiast over hun nieuwe school, en de eigen iPad (met kleurige hoes en naam) of te verlegen om op de groep belangstellenden in te gaan, zoals kinderen op een basisschool nu eenmaal zijn.
Wat je je, ook met de mooie verhalen, blijft afvragen is of andere scholen niet meer op de nieuwe scholen lijken dan men je wil doen geloven. Zeker, de vrije manier van stof aan- en oppakken is anders, maar zaken als vergaande ouderparticipatie, kinderen die samen leren en digitale lesmethoden zijn ook op sommige ‘normale’ scholen aanwezig. Wat wel opvalt is het enthousiasme van de betrokkenen. Wat je dan in ieder geval kunt concluderen is dat als docenten en ouders er hierdoor inderdaad in gesteund worden enthousiaster met kinderen te kunnen werken de school al succes boekt ten opzichte van veel andere onderwijsinstellingen. Minder iPadschool en meer een ‘betrokken’ school, maar dat schrijft wat minder lekker weg.
