Afgelopen week stelde Minister Opstelten van het ministerie van Veiligheid & Justitie dat politieagenten een passende beloning ontvangen voor hun werk waardoor zij niet financieel in de problemen hoeven te komen. Met andere woorden: eigen schuld, dikke bult voor alle 600 agenten op wiens salaris momenteel loonbeslag gelegd wordt. Dat de minister echt geen enkel idee heeft dat oorzaken van problematische schulden van politieagenten niet alleen hebben te maken met het vaak karige salaris, maar in veel gevallen ook werkgerelateerd zijn, blijkt wel uit die misplaatste opmerking van Opstelten.
Het salaris van de politie is karig. Menig gemeentelijk handhaver verdient veel meer. Ooit was ik chef van de afdeling Werving van de politie Amsterdam. Daar vroegen we gemeentelijke handhavers om over te stappen naar de politie. Win-win, dachten we. Tot ze ons hun salarisstrook overhandigden. Het salaris ligt zo’n 600 euro netto hoger dan die van de gemiddelde hoofdagent uit het korps. Daarnaast worden overuren van politiemensen momenteel nauwelijks nog uitbetaald. Dat geld is voor veel politiemensen hard nodig om financiële gaten te dichten. In plaats van geld voor overuren krijgt men nu ter compensatie vrije tijd met verlofstuwmeren tot gevolg.
Steeds meer politiemensen en zeker de beginnende hebben daarom een bijbaan om rond te komen. Zo weet Ronald Pronk van de Algemene Nederlandse Politie Vereniging (ANPV) zich nog te herinneren dat een beginnend agent van zijn bureau het zonder bijbaan niet kon rondbreien. Daarom werkte hij als kassamedewerker bij de AH.
Als er naast het karige salaris dan een tegenslag is in de vorm van een burn-out, scheiding of PTSS is het financiële leed niet te overzien.
Een politieagent moet er te allen tijde terecht voor zorgen dat er aan zijn integriteit niet getwijfeld kan worden. Het hebben van problematische schulden brengt een integriteitsrisico met zich mee wat vervolgens een veiligheidsrisico oplevert. In 2012 bepaalde de hoogste rechter op het gebied van Ambtenarenrecht, de Centrale Raad van Beroep, al dat politiemensen ontslagen mogen worden als er loonbeslag wordt gelegd op hun salaris en agenten dus hun financiële huishouding niet op orde hebben.
Het lijkt er op dat bedrijven die een vordering hebben op politiemensen eerder over gaan tot loonbeslag omdat de loonadministratie van de politie daar simpelweg makkelijk aan meewerkt. Men verliest hierbij de specifieke verstrekkende gevolgen van politieagenten bij loonbeslag uit het oog, namelijk mogelijk ontslag en de daarbij behorende financiële vrije val omlaag. Dat er weinig aandacht is voor de gevolgen van het hebben van problematische schulden door de politie blijkt wel uit het verhaal van politieagent Henk.
“Door mijn werk kreeg ik een burn-out. De re-integratie die daar op volgde liep niet lekker. Daarbij kwam ik nog in een scheiding terecht ook. Ik was depressief en opende mijn brieven niet meer. Mijn belastingpapieren bracht ik nog wel naar de accountant. Door een verkeerde aangifte, moest ik plotseling 13.000 euro terugbetalen. Een bedrag wat ik echt niet had. Er werd loonbeslag gelegd, maar dusdanig dat ik nog maar 525 euro netto kreeg uitbetaald van mijn werkgever. Hier moest ik van leven. Dit is onverantwoord want dit loonbeslag maakte dat ik ook mijn andere vaste lasten niet kon betalen en zo financieel helemaal de vernieling inging.
Ik heb toen hulp gezocht bij mijn chef waar ik mijn problemen heb aangekaart. Als dank kreeg ik een brief van het korps waarin ze mij sommeerden om binnen zes maanden van mijn schulden af te komen op straffe van ontslag. De maatschappelijk werkster van het korps waar ik naar verwezen werd door mijn chef kon ook niets voor mij doen. Zo werd ik aan mijn lot overgelaten. Uiteindelijk heeft de belastingdienst hun fout hersteld en werd mij de helft van de schuld kwijtgescholden. Een vriendin is voor me in de bres gesprongen en heeft het geld aan me voorgeschoten. Een paar maanden geleden heb ik de laatste aflossing overgemaakt en ben ik, op mijn hypotheek na, schuldenvrij. Ik heb er moeite mee omdat ik eigenlijk geen hulp kreeg en daar wel om vroeg. Ze hebben me gewoon laten zwemmen.”
De politie kent een zeer dominante hiërarchische afrekencultuur. Centraal staat binnen de politie-eenheden altijd wat niet mag en welke (desastreuse) gevolgen dat heeft voor het individu. Zelden tot nooit staat hulp of zorg centraal. Dit maakt dat de politiecultuur geen open cultuur is en dat je kwetsbaar opstellen geen optie is omdat die meestentijds leidt tot problemen in plaats van oplossingen. Heb je dus problematische schulden maar nog geen loonbeslag? Waarom zou je dit dan in godsnaam melden als je weet dat er een grote kans is dat je ontslagen kunt worden en hulp niet of nauwelijks aanwezig is. Men kijkt wel uit.
Ook de onderlinge cultuur is doorspekt van machoïsme. Zaken als leningen voor een auto of hypotheken zijn geen gesprek voor aan de koffietafel. Laat staan als je problematische schulden hebt. Als je het mag geloven heeft niemand een lening. Pronk zegt daarover treffend: “Ik zeg wel eens gekscherend op het bureau dat ik zeker de enige ben die met een hypotheek zijn huis heeft gekocht en wel eens een deel van de aanschafprijs voor een auto geleend heeft.”
Politieagenten horen een fatsoenlijk salaris te verdienen voor het fysiek en emotioneel zware werk dat zij doen. In tegenstelling tot wat Opstelten beweert, is dat salaris nu veel te laag wat uiteindelijk, bij de minste tegenslag, financiële wanorde en dus uiteindelijk veiligheidsrisico’s met zich meebrengt.
Daarnaast moet de cultuur bij de politie drastisch om. Het moet vanzelfsprekend zijn dat je je problemen deelt zonder het risico te lopen voor loser te worden uitgemaakt. Het is belangrijk dat er een veilige en open werkomgeving ontstaat waar ontslag omdat je mogelijk chantabel bent niet op de eerste plaats komt, maar de focus ligt op hulp en ondersteuning.
Dit artikel is tot stand gekomen door input van vele politiemensen die graag anoniem wenste te blijven in verband met de gevoelige materie alsmede door Ronald Pronk, Algemene Nederlandse Politie Vereniging
